Mimarlik Tarihi

Yanıt Açıklaması: Sağlıık Bakanlığı Binası - Theodor Jost

Yanıt Açıklaması: İnsanın yeryüzündeki varlığına dair kanıtlar yaklaşık bir milyon yıl önceye kadar uzansa da bir sosyokültürel yapı olarak yerleşik yaşam buluntuları ancak M. Ö. 10.000’li yıllara aittir.

Yanıt Açıklaması: Uluslararası sisteme açılış ve benimsenen model, toplumsal yapıda yol açtığı gelişmelerin yanında, Türkiye’nin mimarlık geleneklerini de değişikliğe zorlamış ve değiştirmiştir. Bu değişiklikler şöyle sıralanabilir: • Osmanlı’dan beri yapı talebinin kaynağı, kamu yapıları aracılığıyla daima devlet iken, 1950’lerden sonra mimarlığı yönlendirmede artık gelişmeye başlayan iş çevrelerinin istekleri, beğenileri ve değer yargıları da egemen olmaya başlamıştır. Ancak, özel sektörün güçlenmeye başlamasına ve verdikleri işler aracılığıyla yapılardaki beğeniyi saptamaya çalışmalarına karşın, bu dönemde önceki dönemlerden daha fazla kamu yapısı inşa edilmiştir. Dolayısıyla, Türk mimarlığındaki biçim tercihleri, kamu kurumları için yapılan binalar ile belirlenmiştir. • Türkiye mimarlığının tipolojik programına, yeni ekonominin ve genişleyen iş hacminin gereksinimleri doğrultusunda ofis-büro, market vb. gibi yeni yapı tipleri katılmıştır. • Marshall Yardımı’nın tarımda makineleşmeye yöneltmesiyle, işgücünü kırsal alandan kentlere göçe zorlayan süreç başlamıştır. Böylelikle, Türkiye’nin toplumsal coğrafyasıyla birlikte kentlerin fizik yapısı da değişime uğramaya başlamış ve mimarlığın geleceği dramatik biçimde etkilenmiştir. • Dış yardımın yerli yapı endüstrisini yalnızca kaba inşaat malzemesi (çimento, tuğla, kiremit, cam) ile sınırlandırmış olması ve serbest ticaret rejimi, inşaat malzemesi dışalımını kolaylaştırmıştır. Böylece, 50’li yıllar Türkiye’sinde yapı sektörü hızla canlanmış, büyük ölçüde ve lüks yapı malzemesi dışalımı gerçekleşmiş, ithal edilen malzemeler bağlı oldukları kullanım, biçim ve bunların gerisindeki düşünce kalıplarını da beraberinde getirmişlerdir. Doğru yanıt A seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Danişmentliler tarafından 12. Yüzyılda yapılan Niksar Yağbasan medresesinde olduğu gibi yapının orta avlusu büyük bir kubbeyle örtülmüştür. Doğru yanıt E seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Mimarlık eğitimi konusundaki tek gelişme ise, 1956 yılında Orta Doğu Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi’nin kurulması olmuştur. Doğru cevap A’dır.

Yanıt Açıklaması: Sinan’ın son eseri olarak tanımlanan Üsküdar, Atik Valide Sultan Külliyesi, 1579-83 yılları arasında, II. Selim’in eşi, III. Murad’ın annesi olan Nur-Banu Sultan adına yapılmıştır.

Yanıt Açıklaması: 1960-1980 arası dönemde bir yandan Uluslararası Üslup uygulamaları devam ederken, diğer yandan parçalı prizmaların kompozisyonuna dayanan yaklaşım, Yeni Brütalizm, Organımsı Mimarlık ve Ekspresyonizm ile Yeni Rejyonalizm hâkim eğilimler olmuştur.  Parçalı prizmaların kompozisyonuna dayanan yaklaşım, ülkedeki mimarlar tarafından diğer tüm yaklaşımlar içinde en yaygın biçimde kabul edilen ve kullanılan eğilim olmuştur. Prizmanın kendi geometrisini korurken onu işlevsel biçimde parçalayan ve tekdüzelikten uzaklaştırarak sürprizli hacim ve mekân etkilerinin elde edilmesini amaçlayan bir tasarlama yöntemine dayanmaktadır.

Yanıt Açıklaması: Fonksiyonalizm Modern mimarlığın temelini oluşturan, yapıların işlevden yola çıkarak tasarlanması anlayışına dayanmaktadır.

Yanıt Açıklaması: Modern eğilimin tamamıyla geçerlilik kazanmasında önemli bir faktör olmuştur. Bu dönemde tasarlanan yapılarda, Birinci Ulusal Mimarlık akımın tarihselci anlayışının terk edilerek uluslararası etkilerin hâkimiyetinin söz konusu olduğu görülmektedir. Süslemeden arınmış, yalın, biçimişlev birliği içinde tasarlanmışlardır. Betonarme iskelet sistemi tek katlı yapılarda bile kullanılmaya başlanmış, getirdiği olanaklardan yararlanılmıştır. Uluslararası üslubu belirleyen düz çatı, serbest planlama, kübik kütle anlayışı, simetriden kaçış, geniş cam yüzeyler ve özellikle yatay şerit pencereler bu yapıların karakteristik özellikleridir. Doğru yanıt E seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: 1914 yılından itibaren elektrikle çalışan tramvaylar ulaşım sistemine katıldı.

Yanıt Açıklaması: Türklerin tarih içindeki varlığına ait ilk yazılı kaynaklar M.S. 8. Yüzyılda yazıldıkları düşünülen Orhun Yazıtları’dır ve bilinen ilk Türk devleti olan Göktürkler hakkında bilgi verir.

Yanıt Açıklaması: Yeni Rejyonalizm

Yanıt Açıklaması: Anıtsal yaklaşım: Modern Mimari’nin rasyonel-fonksiyonalist ilkelerini klasik ve anıtsal biçimlendirmeler için kullanan yaklaşımdır.

Yanıt Açıklaması: 1960’ların başına kadar süren bu dönem, Türk mimarlığının dış yayınlarla ve dış etkilerle beslendiği, evrensel bir tutumun ifadesi olan bir dönemdir. Doğru cevap D seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Le Corbusier’nin ortaya attığı “Brütalizm” akımı, beton malzemenin kapatılmadan kullanılması ilkesine dayanmaktadır. Doğru cevap C’dir.

Yanıt Açıklaması: Kurgan

Yanıt Açıklaması: Anıt mezar

Yanıt Açıklaması: Birinci Ulusal Mimarlık akımı, Osmanlı İmparatorluğu’nun son döneminde, 1908’de II. Meşrutiyet’in ilan edilmesiyle birlikte, Batılılaşmaya karşı oluşan ulusalcı söyleme paralel olarak ortaya çıkmıştır. Bu anlayış, temelde tarihsel mimari elemanların seçilip yapılarda kullanılması anlayışına dayanan Batı kaynaklı seçmeci ve yeniden canlandırmacı üslupların yerli versiyonudur. Seçilen Batıya ait mimari biçimler yerine, Selçuklu, Osmanlı ve İslami anıtsal mimarisine ait biçimler olmuştur. Cumhuriyetin kurulduğu ilk yıllarda da mimarlıkta Birinci Ulusal Mimarlık üslubu hâkim olmuştur. Cumhuriyet kurulduğunda yeni başkent Ankara’nın ilk yapıları bu üslupta inşa edilmiştir. Bu dönemde Birinci Ulusal Mimarlık üslubu ile yapılan başlıca örnekler arasında; II. TBMM Binası (Vedat Tek, 1924), Ankara Palas (Vedat Tek, Mimar Kemalettin 1924-1927), Etnoğrafya Müzesi (Arif Hikmet Koyunoğlu, 1925-1928), Türk Ocağı Binası (Arif Hikmet Koyunoğlu, 1927-1930), Ziraat Bankası (Giulio Mongeri, 1926-1929) sayılabilir.

Yanıt Açıklaması: Frank Gehry

Yanıt Açıklaması: Paleolitik Çağ’da (Eski Taş Çağı) avcılık ve toplayıcılıkla geçinen göçebe kavimlerin barınakları olan mağaralar ve geçici kulübeler kalıcı ve sürekli bir toplumsal yaşamın gelişmesine olanak sağlamamıştır.