Mimarlik Tarihi

Yanıt Açıklaması: İlk Evre (1927-1933), modern mimarlıkla ilk kez karşılaşılan, yabancı mimarların hâkim olduğu, yerli mimarların geri planda olduğu hazırlık ve deneme evresidir.

Yanıt Açıklaması: Geç modern yaklaşımlar, 1960’larda ülke gündemine girmiş, 1980 sonrasında da çeşitlenerek varlığını sürdürmüştür. Özellikle ileri teknoloji gerektiren modernist yapılar, birer prestij simgesi olarak tercih edilmiş ve giderek artış göstermiştir. Modern ilkelere sahip olmakla birlikte, parçalı, eğrisel, köşeleri kırık geometrilerden oluşan yapılar, Le Corbusier’nin beş ilkesini ve beyaz mimarisini yeniden yorumlayan modernist yaklaşım ile Brütalizm ve Ekspresyonizm, bu dönemde uygulanan geç modern yaklaşımlar olmuştur.

Yanıt Açıklaması: Mimarlar Odası 1954'te kurulmuştur. 1927’de Ankara’da kurulan Türk Mimarlar Cemiyeti’nin 1934’te Türk Yüksek Mimarlar Birliği adını alarak çok şubeli hale getirilmesinin ardından 1954’te, 6235 sayılı Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği Kanunu’nun yasalaşmasıyla Türk Yüksek Mimarlar Birliği yetki ve olanaklarının büyük bir kısmını Mimarlar Odası’na devretmiştir. Bu dönemde mimarlık eğitimi konusundaki tek gelişme ise, 1956 yılında Orta Doğu Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi’nin kurulması olmuştur

Yanıt Açıklaması: Bir Türk mimarın elinden çıktığı bilinen ilk modern bina, İstanbul’da Sırrı Arif Bey tarafından 1929’da tasarlanan Bekir Bey Evi’dir.

Yanıt Açıklaması: Davud Ağa, İstanbul’da, deniz kenarında bulunan en büyük cami olan Yeni Cami’nin temellerini atmış dolayısıyla plan şemasını belirlemiştir.

Yanıt Açıklaması: Kümbet

Yanıt Açıklaması: Reklamevi (Haydar Karabey, 1988), Yüksek İhtisas Hastanesi (Semra-Özcan Uygur, 1988-90), Garanti Bankası Genel Müdürlüğü (Şaziment-Neşet-Emre Arolat, 1989-1993), Klassis Resort Hotel (Şefik Birkiye, 1989), Capitol Alışveriş Merkezi (Mutlu Çilingiroğlu, Adnan Kazmaoğlu, 1990-93), Doğan Şirketler Grubu Holding Binası (Shell Genel Md.) (Nevzat Sayın, Gökhan Avcıoğlu, 1991-93), Maslak’taki (eski) Bank Ekspres (Sandy & Babcock Int., 1999), Hyatt Regency Oteli (Weidelplan Gmbh, 1991-94) Post-modern mimarlığın Türkiye’deki nitelikli örneklerindendir. Konut tasarımlarında da postmodern örneklerle karşılaşılmaktadır. Mercan ve Platin Siteleri (Behruz-Altuğ Çinici, 1993-95), Eryaman’da Konut Grubu (Tuncay Çavdar), Günay Çıtal Evi (Han Tümertekin, Bodrum, 1991- 1993) bu örneklerden bazılarıdır.

Yanıt Açıklaması: Bu yüzyılda Avrupa tarzlarının giderek klasik Osmanlı mimarisinin yerini daha güçlü bir biçimde aldığını gözlemliyoruz. Çemberlitaş’ta, Kapalıçarşı’nın kapısının karşısında yer alan Nuru-u Osmaniye Camii ve Külliyesi bu değişimin önemli örneklerinden biridir. Bu cami, I. Mahmut’un batılı tarzda bir yapı istemesi üzerine 1749-1755 tarihleri arasında Simyon Kalfa tarafından inşa edilmiş ve III. Osman döneminde tamamlandığından Nur-u Osmaniye adını almıştır (Goodwin, 1987: 383-386). Caminin yanı sıra, medrese, imaret, kütüphane, türbe, çeşme, sebil ve dükkânlardan oluşan külliye, Osmanlı mimarlığında Fransız Barok ve Neo-klasik tarzların bir dini yapıda uygulandığı ilk önemli örneği ve yenileşmenin temsilcisidir.

Yanıt Açıklaması: 1980 Sonrası Mimari Yaklaşımlar Ekonomideki köklü değişiklikler, yeni bir kültürel ve toplumsal dönüşümü de başlatmıştır. Materyalist değerlerin ön plana çıkması, yüzeysel bakış açısını da beraberinde getirmiş, toplumsal ve insani değerleri erozyona uğratarak kültürel yozlaşma ortamını hâkim kılmıştır. Küreselleşmenin de olumsuz etkileriyle dünyada ve Türkiye’de etik değerlerin aşınıma uğraması nedeniyle mimarlık, her şeyin bilinçli-bilinçsiz denendiği bir kargaşaya sürüklenmiştir (Hasol, 2003: 54). Mimari uygulamalar da homojen bir yapıya sahip değildir. Bu dönemin yapıları mimari yaklaşımları açısından değerlendirildiğinde, farklı yaklaşımların ayrı ayrı kullanımının yanısıra, bir yapının tek bir akıma bağlı kalmadan, birden fazla anlayışı bünyesinde barındıracak şekilde tasarlanması da yaygın olarak görülen tutumdur (Karasözen, 2005). Dönemin mimarisi, üç başlık altında sınıflanabilir: • Piyasa mimarisi • Resmi mimari • Seçkin (elitist) mimari (Yücel, 1989: 30)

Yanıt Açıklaması: 1970'li yıllarda , yönetim yapıları, sosyal nitelikli kamu yapıları, eğitim ve kültür yapıları, turizm yapıları, dinsel yapılar, restorasyon uygulamaları ve konutlar, bu dönemde mimarlık etkinliğinde ağırlık kazanan alanlar olmuştur. Bu dönemde mimarlar, ekonomik dönüşümün ortaya çıkardığı kentleşme süreci içinde, toplumun kendi dinamiğiyle oluşturduğu yaşam çevresini çok az etkileyebilmişlerdir. Yeni çevrenin oluşumunda egemen olan başlıca iki yapım süreci, gecekondu ve yapsatçılık olmuştur. Her iki süreç de, mimarların katılma veya yönlendirmelerine açık değildir. 1960’lara doğru başlayıp ve sonrasında hızla artan ve günümüze dek süregelen bir sorun olan gecekondu yapımı, mimar ve kent plancıların öngörülerini bozan, dengeleri değiştiren, altyapı ve görünüm olarak kentsel çevreyi denetlenemez kılan bir olgu olmuştur. 60’lara doğru başlayıp 70’lerdan sonra yaygınlaşacak olan yapsatçılıkta ise mimar, yapsatçı adına tasarım yaparak, kullanıcıyı büyük ölçüde tasarım sürecinin dışında tutan bir düzen içinde yer almıştır. Bu düzende mimarın tasarım özgürlüğü, yapsatçı ile mal sahibinin bilgi, görgü ve beğeni düzeyi ile sınırlı kalmaktadır.

Yanıt Açıklaması: Rumeli Hisarı

Yanıt Açıklaması: Modernite projesinin dört boyutu bulunmaktadır: • Sanayi üretimine dayanmaktadır. • Bilgiye, ahlaka ve estetiğe yaklaşımı, akılcı ve evrenselci bir aydınlanma geleneği içindedir. • Gelenekselliğin sınırlamalarından kurtulmuş, kendi aklıyla karar alabilen bireylerin varlığıdır. • Ulus devlet olarak örgütlenmiş toplumun demokrasi içinde temsil edilmesidir. Sanatın diğer dallarında modernizm 19. yüzyıl içinde oluşmuş olmasına karşın, mimarlık alanında ortaya çıkması 20. yüzyıl başlarını bulmuştur. Doğru yanıt C seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Bu dönemde mimarlar açısından ortaya çıkan bir diğer önemli gelişme, 1954’te Mimarlar Odası’nın kurulmasıdır. Doğru yanıt B seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Modern Amerikan mimarlığının etkisi altında Türkiye’de 1950’lerde ortaya çıkan modernizmin ikinci evresinde başlıca mimari özellikler şöyle sıralanabilir: • Kare veya dikdörtgen gibi asal geometrik biçimler kullanılmıştır. • Genellikle yatay konumda bir dikdörtgenler prizmasından oluşan kütle üzerinde yükselen tek bir prizmatik kütle en belirgin özelliktir. • Saçak yerine teras çatı kullanılmıştır. • Prizmatik kütleden oluşan yapıların teras çatılarında, Le Corbusier tasarımlarına benzer eğrisel biçimlerden oluşan plastik öğeler, parabolik veya tonozlu eğrisel örtülü hacimler düzenlemek oldukça yaygındır. • Cephelerde betonarme karkas strüktür sistemini ve pencere bölmelerini ızgara sistemde dik açılı kafes örgü biçiminde dışlaştıran cephe dokusu, tasarımın en önemli özellikleri arasındadır. • Dönemin en gözde cephe kaplama malzemesi, markasının adı (BeTeBe) ile anılan cam mozaiktir. • Sağladığı saydamlık, hafiflik gibi özellikler nedeniyle geniş cam yüzeylere önem verilmiştir.

Yanıt Açıklaması: Modern Mimarlığın Üçüncü Evresi

Yanıt Açıklaması: “Modernite”, çağdaşlık anlamına gelmektedir. Gelenekten ve geleneksel olandan kopuşu ve toplumun birçok alanındaki dönüşüm ya da değişimi ifade eden bir dünya görüşüdür.

Yanıt Açıklaması: 1950’ler modernizminin Türkiye’deki ilk örnekleri de İstanbul’da gerçekleştirilmiştir. Emin Onat ve Sedad Hakkı Eldem’in tasarladığı İstanbul Adliye Sarayı (1948-1978), İkinci Ulusal Mimarlık üslubu ile Uluslararası üslup özelliklerini birlikte bünyesinde barındıran bir geçiş yapısıdır. Doğru cevap A seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: 1908 yılında İkinci Meşrutiyet kurulduğunda oluşan Osmanlı Mühendis ve Mimar Cemiyeti’nde kayıtlı 11 mimardan ancak 3’ü Türk’tü. Doğru yanıt C seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: 18. yüzyılın boyunca mimarlık alanında gerçekleşen uygulamaların incelenmesi sonucunda hanedanın Avrupa’nın üstünlüğünü kabul edip değişimin modeli olarak kabul ettiği gözlenmektedir. Rasyonel, geometrik, simetrik, modüler, kütlesel ve anıtsal klasik mimari dilin yerini alan eğrisel çizgiler, bitki motifleri, dağılan tipolojik süreklilik ve her yeni yapıda farklı kurgulanan Batılı mimari tarz 18. yüzyıl mimarisinin genel özellikleri olarak belirtilebilir.

Yanıt Açıklaması: Popülist yaklaşım