Çocuk Edebiyatı Ve Medya

Yanıt Açıklaması: “Basınca ses çıkaran düğmeler” şeklindeki kitaplar bebeklerin işitme duygusunun gelişimine destek veren örnekler olarak verilebilir.

Yanıt Açıklaması: Özellikle dil gelişiminde çok hızlı bir gelişim göstermekte olan okul öncesi dönemdeki çocuklar kitaplar aracılığıyla alıcı ve ifade edici dil becerilerini geliştirme fırsatı bulmaktadır. Doğru cevap E şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: A) seçeneğindeki Açıklayıcı Öykü, tabii hadiselere bir sebep bulur. Öykü hilesiz ve gerçek olarak anlatılır, ancak amacı her zaman açıklanmayabilir. Olayın anlatılması bazen ahlakî, bazen de hoş bir fantezi şeklindedir. Bu masallarda kültürün tam bir yansıması olan halk atmosferi, olayın geçtiği ortamda, olayın içindeki yaratıklarda ve tasvir edilen durumda bulunur. B) seçeneğindeki fantastik eserler sihirle ilgili ve mantıksız olanı hakiki dünyaya getirmektedir, bu durum tümüyle hayal ürünüdür. Bu türde, tanıdık ortam ve eşyalar duruma uymak için yeniden şekillenip düzenlenmektedir. Fantezi, bir düzene sahip olan; olay, eşya ve insanların geniş bir çeşidini konu almakla beraber gerçek yaşamın kusursuz detaylarını da gözler önüne serer. C) seçeneğindeki Bilim kurgu ise, bilimsel olarak var olan gerçeklikler doğrultusunda gelecekte bir gün gerçekleşmesi mümkün olabilen durumları, olayları, kişileri anlatan eserlerdir. E) seçeneğinde çocukları doğada yer alan çeşitli konuların içine çeken, bilimsel konular hakkında bilgi veren ve onların bu konulardaki meraklarını gideren ve aynı zamanda onları eğlendiren resimli kitaplar fen ve başvuru eserleri olarak tanımlanır. Bu yüzden doğru Yanıt D) seçeneğindeki Tarihsel kurgudur. Çocuklar bu eserlerde gerçek olay ve kişilerle ilgili olarak yazarın verdiği bilgileri alırlar ancak aynı zamanda bu olay ve kişileri kendi hayal güçleriyle resmederler.

Yanıt Açıklaması: Geleneksel masalların aksine, çağdaş masallarda daha modern yaşayış biçimleri ve karakterler ve güncel sorunlar masallara konu olabilir. Güleryüz (2006)’e göre çocuk masallarının sahip olması gereken özellikler aşağıda listelenmiştir: Masallar, canlı, diri ve heyecan verici olmalıdır. Masalların sözcükleri            çocukların sözcük dağarcığına uygun  olmalı; akıcı, işlek ve şiirsel bir özellik taşımalıdır. Masalın girişinde okuyucu, dinleyici güdülemeli; merakını          çekmeli, gelişim bölümünde olaylar arasında bağ kurabilmeli ve sonuç bölümünde de masalın amacına uygun bitirmelidir. Masallarda, sürekli bir sorun çözülmeli, olumlu tiplemelere yer verilmeli, kişiyi yaratıcı, yenilikçi düşünmeye sevk etmelidir. Masallar çocukların duyuşsal dünyasını beslemeli; iyilik, doğruluk, çalışkanlık, keşfetme gibi kişilik özelliklerini desteklemeli; olumlu kahramanlar oluşturulmalıdır. Masal ulusal ve evrensel değerlere ters düşmemeli, dünyadaki bitki, insan ve hayvan dengesini dikkate almalı, canlıların kardeşliği, yaşama hakkı işlenmelidir. Masal çocuğun yaşama heyecanını öldürmemeli, düşünme      gücünü kırmamalı; tartışılamaz değerleri önüne koyup onu çaresi bırakmamalıdır.

Yanıt Açıklaması: Çocukların duygularını kontrol altına almayı ve korku, kıskançlık, öfke, nefret gibi duygularla başa çıkmalarını öğretmek edebi eserlerin hedefleri arasındadır. Çocuklara bu duyguları aşılamak amaçlar arasında değildir. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: Bütün temalar çocuk kitaplarında işlenir. Doğru cevap C’dir.

Yanıt Açıklaması: Yetişkinler bu dönemde bebekleri ile kitap okurken dialojik okuma yaparak kitapta geçen anlatımları bebeğe tekrarlamalıdır.Bu sırada gelen olumlu yanıtlar bebeklerin dil gelişim hızını yükseltmektedir (Justice & Sofka, 2010 & Gönen, v.d., 2013).

Yanıt Açıklaması: D seçeneği bu yaş grubuna uygun kitapları ifade etmektedir.

Yanıt Açıklaması: Tekerleme Türk Dil Kurumu sözlüğüne göre “çoğunlukla, masalların genellikle başında bulunan, “bir varmış bir yokmuş, evvel zaman içinde, kalbur saman içinde" gibi uyaklı giriş veya ara sözler” olarak tanımlanmaktadır.

Yanıt Açıklaması: Ansiklopediler, sözlükler, deney kitapları, icat ve buluşları, doğayı, bitkileri, hayvanları resimlerle anlatan kitaplar, atlaslar fen ve başvuru eserleri örneklerindendir. Bilim kurgu eserleri ayrı bir türdür.

Yanıt Açıklaması: Bebeklerin ilk kitaplarında “ben”, “ben yürürüm”, “ben resim yaparım”, “ben kitap okurum”, “ben bloklardan kule yaparım”, “ben köpeğimle oynarım” gibi resimler ve yazılar kullanılarak bebeğin önce kendisini, vücudunu ve neler yapabileceğini öğrenmesi istenir. Bu yaşta ben, vücudum, yakın çevre ile ilgili kitaplar seçilerek kitap okumaya başlamak yaş ilerledikçe daha detaylı konular içeren öykülere geçmekte fayda vardır. Doğru yanıt E'dir.

Yanıt Açıklaması: Küçük çocuklar şiirin ögelerini, türlerini, dilini, anlatımını analiz etmezler. Şiir onlar için keyif verici, eğlendirici olmalıdır. Ancak öğretmenlerin ve yetişkinlerin küçük çocuklar için şiir seçerken dikkat etmesi gereken bazı unsurlar vardır: Ritim: Ritim şiirin melodisini oluşturur ve çocukların doğal ritim duygularını ve beraberinde hareket etme isteğini destekleyen ve doyuran en önemli edebi türdür. Bu nedenle küçük çocuklara yönelik yazılan şiirlerin ritmik yapısının çocuklara keyif veren ve onları harekete geçiren bir nitelikte olması büyük önem taşımaktadır. Kafiye (uyak): Bir şiirde ritmin yanında kafiye yapısı da küçük çocuklar için dikkat uyandıran ve keyif veren bir unsurdur. Şiirdeki kelimelerin aynı zamanda belirli bir düzene oturmasını sağlayan kafiye çocuğun şiiri dinlerken bu düzeni anlamasını sağlar ve okurken de nefesini, ses tonunu bu düzene uydurma fırsatı sunar. Duyular: Küçük çocuklar için yazılmış şiirlerin çocukların duyularını ve duyularını kullanma isteklerini harekete geçirmeleri gerekmektedir. Örneğin çocuk bir şiiri duyduğu zaman orada bahsedilen nesnenin görüntüsünü, sesini, kokusunu ve hatta dokunulduğu zaman vereceği hissi bizzat deneyimliyor gibi olmalıdır. Şekil: Çocukların şiirle ilgili ilk dikkatlerini çeken durum onların biçimsel olarak düz yazıdan daha farklı bir biçimde yazılmış olmasıdır. Şiirin her mısrasının büyük harfe başlaması, satırların düz yazıya göre daha kısa olması, yazılırken bazen dörtlüklere yer verilmesi çocukların dikkatini çeken bir durumdur. Bu nedenle şekilsel olarak çocuklar için farklı olan şiirler onların şiire ilgisini arttıran bir özelliktir. Doğru yanıt C'dir.

Yanıt Açıklaması: Okul öncesi dönemde çocuklara resimli öykü kitapları, şiirler, şarkılar, tekerlemeler, ninniler, masallar, fıkralar, bilmeceler, kurgu eserler, fen ve başvuru eserleri, çocuk dergileri gibi birçok türde çocuk edebiyatı ürünü sunulabilmektedir. Roman bunların arasında yer almaz.

Yanıt Açıklaması: Öyküler ve masallar gibi çizgi romanlar da kurguya dayanır. Ancak öykü ve masallara oranla bu tür metinlerde görseller daha fazla yer almaktadır. Çizgi romanlar “bir konunun, bir olayın çizgilerle anlatılması etkinliği” olarak da ifade edilebilir.

Yanıt Açıklaması: Yaşamın ilk üç yılı; bebeklerin bilişsel, dil, sosyal, duygusal, motor olmak üzere çeşitli gelişim alanlarında önemli etkiye sahiptir. Meraklarının fazla, ilgi ve dikkatlerinin açık olduğu bu dönemde, çeşitli öğrenme ortamları yaratılarak ve destekleyici materyaller sağlanarak çocukların gelişimine olumlu katkılar sağlanır. Kitaplar yetişkinlerin bebeklere niçin, nasıl ve ne okuduklarına bağlı olarak yaşamlarında ve okul başarılarında önemli bir yer tutar. Öykü okuma bebek ve çocukların dil ve okuma becerilerini geliştiren en başarılı metotlardandır. Sesli okumanın erken okuryazarlık, sözcük hazinesini, problem çözme becerilerini, gramer ve dil özelliklerine ilişkin bilgileri arttırdığı görülmüştür.

Yanıt Açıklaması: 0-36 ay arası bebeklerin kitaplarla etkileşime girdiklerinde gösterdikleri dört tür özel davranış vardır: • Kitap kullanma/elde tutma • Resim okuma • Hikayenin veya kitabın anlaşılması • Hikaye ya da kitabın okunmasıdır. Doğru yanıt D'dir.

Yanıt Açıklaması: Ülkemizde ilk çocuk dergisinin yayımlanması 19. yüzyıla uzanır. 1896’da çıkan “Çocuklara Mahsus Gazete” ve 1904’te yayımlanmaya başlayan “Çocuk Bahçesi” bu türün ilk örnekleri arasında yer alır. Dolayısıyla, doğru cevap A şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Öğretmenler ve yetişkinler küçük çocuklar için şiir seçerken şekil, duyular, kafiye, ritim gibi unsurlara dikkat etmelidir. Böylece çocukların bu doğal eğilimlerini derinleştirmek ve onları yaşamları boyunca şiirden keyif alan bireyler olmalarına yol açmak mümkündür.

Yanıt Açıklaması: TDK tarafından “Bir şeyin adını anmadan niteliklerini üstü kapalı söyleyerek o şeyin ne olduğunu bulmayı dinleyene veya okuyana bırakan oyun” olarak tanımlanan çocuk edebiyatı ürünü bilmecedir. Doğru yanıt B seçeneğidir.