Sosyoloji 2

Yanıt Açıklaması: A. Gramsci tarihsel blok kavramını kullanırken kültürel, politik ve ekonomik alanlar arasında bir ilişki olduğuna işaret etmektedir. Ayrıca, bir tarihsel bloğun inşa edilebilmesi için sıradan insanlarla entelektüeller, yönetilenler ile yönetenler ve yol gösterenler ile kendilerine gösterilen yoldan gidenler arasında organik bir bağ kurulması gerekir. Gramsci’ye göre egemen tarihsel blok sadece siyasal alan üzerinde değil, toplumun, toplumsal yaşamın bütününde tüm boyutlarıyla beraber etkili olur. Bu çerçevede popüler bilgi ve kültürün, bir şekilde egemen bloğun projesine kitlelerin katılımını güvenceye alacak şekilde geliştiğini belirtir. Gramsci, rıza sağlamanın zora dayanmayan biçimlerini hegemonya çerçevesinde çözümlemeye çalışır.

Yanıt açıklaması yok

Yanıt Açıklaması: Weber’in otorite tipolojisindeki ikinci kategori “karizmatik otoritedir. Karizmatik otorite, olağanüstü̈ ve Tanrı vergisi kişiliğin otoritesidir. Yani, bir kişiye duyulan mutlak bağlılık ve güvene, söz konusu kişinin kahramanlığına ya da başka niteliklerine inanmaya dayalı otoritedir. Peygamberlerin otoritesi, siyaset alanında secimle iş başına gelen komu- tanın otoritesi, büyük demagogların ve siyasi liderlerin otoritesi bu tür otorite için verile- bilecek en belirgin örneklerdir.

Yanıt Açıklaması: Marshall’a göre, sınıflar arasında uzun yıllar süren çatışma ve çelişkiler, özellikle 19. ve 20. yüzyıllarda vatandaşlığın sosyal, siyasal ve sivil haklar boyutunda meydana gelen gelişmelerle birlikte yumuşamıştır.Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Hindistan’da 2000’li yıllardan itibaren kast sistemi yasal olarak yasaklanmış olmasına rağmen kırsal bölgelerde yaşamaya devam etmektedir. Bu tabakalaşma sistemi dört kasta dayanmaktadır: Brahman (elitler), Kshatriya (savaşçılar), Vaishya (tüccarlar) ve Sudra (hizmetçiler). Bireyler doğuştan bu kastların birinde yer alırlar ve bu kastın sorumluluklarıyla tüm yaşamlarını sürdürürler. Kişinin tüm hayatını içinde olduğu kast belirlemektedir. Her kast sisteminde bireylerin sahip olduğu haklar açıkça belirlenmiştir. Hindistan’da “dokunulmazlar” kast sistemindeki en alttaki bireylerden oluşur ve yasa gereği, üst kastlardaki insanların onlardan uzak durmaları gerekir. Yüksek kastlardaki bireyler, düşük kasttaki bireylerle temas ettiklerinde kirleneceklerini düşünürler. Gelenekler ve kültürel formlar, hâlen bireyleri ana-babasının mesleğini yapmaya ve kendi kastından bireylerle evlenmeye zorlamaktadır. Doğru cevap C'dir.

Yanıt açıklaması yok

Yanıt Açıklaması: Ekolojik yaklaşım kent hayatını evrim, rekabet ve piyasa güçlerinin özel kentsel yasalarına dayanarak açıklama eğilimindedir. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Foucault'ya göre iktidar, toplumsal bünyenin her düzleminde baskın bir iradenin, bireyler ve gruplar üzerine dayatılmasıdır.

Yanıt Açıklaması: Gecekondular, imar ve yapı yasalarına aykırı olarak yapılırlar.

Yanıt Açıklaması: İktidar eliti modeli toplumda sadece belli kişi ya da grupların gücü ve zenginliği üzerine yoğunlaşır. Bu görüş Marksist model düşünce yapısına terstir.

Yanıt Açıklaması: Weberci Elitist (Seçkinci Kuram) Model: Eliti, ‘yönetici sınıf ’ olarak adlandıran Mosca’ya göre tüm toplumlar, yöneten ve yö­netilen olarak iki sınıfa ayrılır. Gelmiş geçmiş bütün toplumlarda iyi örgütlenmiş seçkin azınlıkların örgütsüz yığınlara hükmetmesi durumu, Mosca’ya göre evrensellik barındırır. Yani tüm toplumlar için geçerlidir. Azınlık seçkin grubu, siyasal iktidarın nimetlerinden faydalanır ve bu grup, yönetici sınıf olarak belirlediği amaçlar, kurallar ve ilkeler doğ­rultusunda çoğunluğu yönlendirir. Onlara hükmeder. Mosca, küçük bir azınlığın çoğun­luğa hükmetmesini, bu azınlığın iyi örgütlenmesine bağlar.

Yanıt Açıklaması: Sosyoloji alanında, toplumsal tabakalaşmayı ilk defa sistematik olarak inceleyen ve toplumsal yapıdaki eşitsizliklerin tabakalaşmanın temel dayanağı olduğunu ileri süren düşünür Marx'tır.

Yanıt Açıklaması: Toplumsal tabakalaşma insanların gelir, cinsiyet, ırk gibi özellikleri açısından bir hiyerarşi içinde sıralanması, bazı insanların diğerlerinden daha ayrıcalıklı haklara, ekonomik güce, prestij ve imkânlara sahip olması durumudur. Diğer bir deyişle toplumsal tabakalaşma ırk, etnisite, cinsiyet ve sınıf özelliklerine göre insanların ya da grupların derecelenmesi durumudur. Doğru cevap B'dir.

Yanıt açıklaması yok

Yanıt Açıklaması: İletişim imkânlarının kolaylaşması ve yayılması ile birlikte toplumsal grupların bu belli bir mekânla sınırlı olma özelliği değişime uğramıştır. Doğru cevap C seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Feodalizm, üretimin tarıma dayalı olarak yapıldığı ve toprağa bağlı köylülerin (serf), soylu sınıftan gelen ayrıcalıklı toprak sahiplerinin topraklarını işleyerek geçimlerini sağladığı bir toplumsal sistemdir. Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: Bürokrasinin sahip olduğu katı kurallar demokrasiyi tehdit etmektedir. Dahası bürokratik örgütlerin artışı, demokrasinin gerçekleşmesini önleyici bir unsura dönüşmektedir. Siyasal partileri ve sendikaları inceleyen Michels, demokrasinin sadece kağıt üzerinde kaldığını ve uygulamada söz konusu olmadığını iddia etmiştir. Ona göre, örgütler büyüdükçe bürokratikleşmekte ve bürokratikleştikçe de grup üyeleri veya yönetilenler karar alma sürecinden uzaklaşmaktadır. Örgütlerin büyümesi, güçlü liderlere gereksinimleri arttırmaktadır. Bu da lider oligarşisinin önünü açmaktadır. Bir başka deyişle, örgüt tarzı grup ilişkilerinde çok az sayıda insan yönetime egemen olmakta ve toplumun bütünü üzerinde egemenlik kurar hâle gelmektedir. Diğer yandan, modern resmî örgütler yani bürokratik kurumlar sahip oldukları tavizsiz ve standart çalışma prensipleri nedeniyle haklı olarak oldukça ağır eleştiriler almıştır. Weber aslında, bürokrasiyi üretkenliğin bir modeli olarak ele almıştır. Bununla birlikte, bürokrasinin her işi teknik bir rasyonaliteye indirgemesi, insani olaylarda esnekliği yitirmesi ciddi eleştiriler almıştır. Weber’e göre modern resmî örgütleri temsil eden bürokrasi, insanları sürekli olarak dönen bir çarkın içindeki dişliye indirgeyerek bireylerin insanlıktan uzaklaşması, robotlaşması ve yabancılaşmasına neden olmaktadır. Bürokrasinin muhatap olduğu bütün bireylere standart kurallar uygulaması ve bu kuralların esnetilememesi, birçok bireyi mağdur edebilmekte ve zorlamaktadır. Bu yönüyle bürokrasi demokrasiyi zedeleyen özelliklere sahip görünmektedir. İnsanlara böyle standart bir şekilde yaklaşması nedeniyle verimsizlik ve şekilcilik bürokrasinin neredeyse ayrılmaz bir parçası olabilmektedir.

Yanıt Açıklaması: Manuel Castells’e göre, enformasyon ve bilişim teknolojilerinde meydana gelen devrimler tüm toplumsal ilişkilerimizi geri dönülmez bir biçimde dönüştürmektedir. Doğru cevap B seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Bedevi ve hazari yaşamın temel özelliklerine yakından bakacak olursak, birbirinden farklı tarzda örgütlenmiş bu iki tip yaşam biçimini şu şekilde karşılaştırabiliriz: Bedevi hayat tarzının ekonomik dayanağı, belirli üretim biçimlerine bağlı olmak biçiminde kendini göstermektedir. Bedevilikte, tarım ve çobanlık faaliyetlerinden herhangi biriyle ya da her ikisiyle birlikte uğraşmak esastır. Bedevilerin, tarım ya da çobanlık üretiminde bulunmalarında, belirli coğrafi konumlarda olmaları, kavimlerinin gelenek-göreneklerine göre gelişme farklılıkları ve dereceleri belirleyici olmaktadır. İbn-Haldun, bedeviliğin sadece göçebe hayat tarzı olmadığını, uygar hayat tarzından önce gelen toplum biçimlerinin tümünü kapsadığını belirtmektedir. Ona göre, bedevilik, uygar hayatın aslıdır ve bütün toplumların hazari hayat yaşamadan önce yaşadıkları ve geçirdikleri bir devredir. Bedeviliğin genel toplumsal karakterinin, dayanışma, birlik duygusu, kolektif hareket, eşitlik, kardeşlik gibi özellikler olduğu ileri sürülmüştür. Hazarilikte ise şehir yaşamı temeldir. Üretim düzeyi niteliksel ve niceliksel olarak yüksektir; bolluk ve refah hüküm sürer. Üretimin organizasyonu karmaşıktır. Bolluk ve refah üretimin çokluğundan ileri gelir. Hazarilikte sosyal hayatı da düzenleyen siyasal iktidar, bedevilikteki dayanışma rollerinin yerini almış olur.

Yanıt Açıklaması: Toplumsal sınıf, ekonomik ilişkilerdeki eşitsizliklere dayanan bir tabakalaşma biçimidir.  Sınıflı toplumlarda, bazı insanlar açısından sınıflar arası hareket oldukça sınırlı ve zordur. Son yıllarda yapılan bazı araştırmalara göre, bireylerin ekonomik kökenindeki de­zavantajlı durumun değişmesi, beş altı kuşağı bulabilmektedir. Bir kuşak boyunca sosyal hareketlilik sınırlı düzeyde kalmaktadır. Zengin ailelerin çocuklarının zengin olma, fakir ailelerin ise çocuklarının da fakir olma eğilimi daha yüksektir.