Sosyoloji 2

Yanıt açıklaması yok

Yanıt Açıklaması: Otorite dağılımının yarattığı egemenler ve yönetilenler şeklindeki düşüncesi, Dahrendorf ’u çıkar grupları ve çıkar ilişkileri kavramlarını geliştirmeye yöneltmiştir. Her ilişki veya organizasyonda otorite konumundakiler statükolarını sürdürmeye, yönetilenler konumundakiler de değiştirmeye çalışırlar. Yönetenler ve yönetilenler arasındaki ilişkilerin temelini çıkar çatışması oluşturur. Bu çıkar çatışması çoğu kez gizli olabilir ancak otoritenin veya otorite konumundaki kişinin meşruluğu sorgulanmaya başlandığında çatışma açık hâle gelir hatta açık savaşa dönüşebilir.

Yanıt Açıklaması: Simmel, metropol dünyasının tamamen paraya dayalı kurgusu içerisinde yarattığı kentsel çevre ile insan doğasının uyumsuz olduğunu belirtir. İnsan zihninin çok ötesinde bir hızla işleyen metropol dünyasında, Simmel’in metropol bireyi kendini güvensiz hisseder. Metropol’ün doğaya aykırı hızı ve barındırdığı insan zihninin sindiremeyeceği yoğunluktaki imgeler topluluğu kişiyi güvensizliğe iter. Bu durum Simmel’e göre gizli bir antipati ve fikri çatışmanın hazırlık aşamasına işaret eder. Simmel’e göre bireyler kenti, insanların, amaçların ve olayların itişip kalkışması olarak algılarlar. Bütün bu uyaranlar ve keşmekeş arasında boğulmayı engellemek için kentliler bezgin (blase) bir tutum geliştirirler ve kendilerini etraflarındaki çoğu şeye kapatırlar. Bu bezgin tutum veya başkalarına yönelik ilgisizlik, kent sakinlerinin diğer insanlara karşı acımasız olduğu anlamına gelmez; sadece zamanlarını ve enerjilerini kendileri için önemli olan insanlara ve işlere odaklayabilmek amacıyla bir yaşam stratejisi olarak başkalarına olan mesafelerini korurlar. Simmel, bu noktada metropole özgü bir usanmışlık (bezginlik) hâlinden bahseder. Usanmışlık, birbirine karşıt birçok uyaranın hızla değişimi ve bastırılması sebebiyle taşıyabileceğinden daha fazla yükün altına giren sinirlerin artık ayrım yapamaz ve tepki veremez hâle gelmesidir. Metropol bireylerinin bu bezginlik hâli kaçınılmaz olarak başka insanlara karşı mesafeli bir sosyal ilişki formuna dönüşür.

Yanıt Açıklaması: Karizmatik otorite, olağanüstü ve Tanrı vergisi kişiliğin otoritesidir. Yani, bir kişiye duyulan mutlak bağlılık ve güvene, söz konusu kişinin kahramanlığına ya da başka niteliklerine inanmaya dayalı otoritedir.

Yanıt Açıklaması: H. Marshall’ın vatandaşlığın siyasal, medeni ve özellikle sosyal haklar üzerinden sahip olduğu eşitlik haklarının kapitalizmin yarattığı eşitsizlik­lerin üstesinden gelebileceğine inandığı vatandaşlık teorisini etraflıca değerlendireceğiz.

Yanıt Açıklaması: Klasik Marksist yaklaşımda tüm siyasal süreç̧ devlet merkezli bir anlayışa dayanmaktadır. İktisadi ilişkilerin tüm sosyal ve siyasal yaşamı belirlediği varsayımıyla beraber, ekonomik iktidarın bir yansıması olan siyasal iktidarın modern devlette yoğunlaştığı anlayışı hâkimdi. Aslında Marx’ın yazılarında çok net bir devlet anlayışı yoktur; bazen araçsalcı, bazen işlevselci bazen de hakem devlet anlayışının izleri görülür.

Yanıt Açıklaması: Neo-Marksizm: İktidar, Hegemonya, İdeoloji : Kısaca, iktisadi alan ile siyasal alan arasındaki bu karşılıklı belirleme ilişkisine ait iddialarının ya­nında, Althusser’in dikkat çekici bir diğer çözüm­lemesi de ideoloji ve özneye ilişkindir. Althusser devleti polis, mahkemeler, ordu gibi baskıcı aygıt­lar, kurumlar marifetiyle işleyen bir kurum olarak görür. Ancak ona göre devlet, salt bu baskı aygıtlarından ibaret değildir. Baskı aygıtlarının yanında, hem özel hem de kamu sektöründe yer alan eğitim, aile, sendika, din gibi bir de ideolojik aygıtlar vardır. İkti­sadın nihai belirleyici olduğu karmaşık modern toplum yapısında ideoloji, bireyleri bu kurumlara uygun özneler hâline sokar.

Yanıt Açıklaması: Kentlere yeni gelenler büyümekte olan sanayiye ucuz emek sağlamışlardır. Hükümetler genelde popülist ve patronaj bazlı politikalar yürütmüşlerdir: çoğunlukla kamu arazisi üstüne kaçak inşa ettikleri evlere göz yumma ve belirli belediye hizmetleri sağlama karşılığında göçmenlerin oylarını alma şeklinde gelişen örtülü bir pazarlık mevcuttur. Bu vaatlerin sonucu olarak, 1966’da çıkan “Gecekondu Kanunu” bu gecekondu bölgelerinin kalıcılaşmasına zemin hazırlamıştır. 1980’lerde, devam eden kentleşme ve kent merkezlerinde artan bina yoğunluğu, hizmet sektöründeki gelişmeler gibi etmenler neticesinde orta sınıfın artan konut talebi gecekondu alanlarının birden değer kazanmasına yol açmıştır. Sonuç olarak, küçük bahçeli tek katlı evler yıkılıp çok katlı “apartman gecekondu”lar hâlini almıştır ve bu da daha sonra “gecekondu sahipleri” ve “gecekondu kiracıları” ayrımını yaratacak süreci başlatmıştır. 1980’li yıllardan itibaren, bazı gecekondular, ‘yapsatçı’ girişimciler tarafından üretilen bireysel konutlara ve çok katlı apartmanlara, kooperatif aracılığı ile meslek kuruluşlarının veya bankaların desteği ile toplu konuta dönüşmüştür. 1980’lerden sonra hem gecekondular hem de kent merkezindeki eski konut alanları apartmanlaşarak dönüşmüştür. Bu gelişmeler işgücünün örgütlenme biçimine göre çeşitlenmiştir. Kentte kalıcılık kazanan enformel kayıtdışı işgücü, işyerlerine yakın mesafede ruhsatsız ancak kalıcı nitelikli çok katlı gecekondu alanlarında yerleşmiştir. Kent ekonomisi ile bütünleşmiş ve çeşitlenmiş işgücü ise ruhsatlı veya ruhsatsız yapıların bulunduğu yeni gelişen orta ve düşük gelir grubunun oluşturduğu mahallelerdeki konutlara geçmiştir.

Yanıt Açıklaması: Weber, yasalara dayanan otoriteden ya da “yasal-ussal otorite”den bahseder. Bu otorite yasalar ve rasyonel kurallardan devşirilen “yetki”ye inanmaya dayanır. Modern bürokrasilerde istihdam edilmiş memurların ve benzeri siyasal güç sahiplerinin otoritesi bu tür bir otorite örneğidir

Yanıt Açıklaması: 1920'li yıllarda kent sosyolojisinin temsilcileri olarak görülebilecek Chicago okulunun düşünürleri olan R.E.Park, E. Burgess, R. Mc Kenzie, L.Wirth'ün kentleşme konusunda görüşleri vardır. George Simmelise modernleşme ve kentleşme konusunda teorik yaklaşımları vardır.

Yanıt Açıklaması: Elitist (seçkinci) modelin kuramsal kökleri Platon veya İbni Haldun’a kadar götürülebilse de modern dönemdeki en önemli temsilcileri Weberci gelenek içinde sayılan Mosca, Pareto, Michels ve Mills’dir.

Yanıt Açıklaması: Friedmann, dünya kentlerinin özelliklerini aşağıdaki gibi sıralamıştır: • Kentin dünya ekonomisi ile eklemlenme derecesi ve emeğin yeni mekânsal dağılımı sürecinde kente yüklenen fonksiyonlar, kentin i­çinde ortaya çıkan yapısal değişikliklerde anahtar rol oynamaktadır. • Yeni mekânsal organizasyonda küresel sermaye, dünya kentlerini üretim ve pazarın eklemlenebilmesi amacıyla, temel düğüm noktaları olarak kullanmaktadır. Böylelikle dünya kentleri arasında kompleks bir mekânsal hiyerarşi ortaya çıkmaktadır. • Dünya kentlerindeki ekonomik sektörler ve istihdamın yapısı bu kentlerin global kontrol fonksiyonlarını yansıtır. • Dünya kentleri uluslararası sermayenin yoğunlaştığı ve yığıldığı temel alanlardır, düğüm noktalarıdır. • Dünya kentleri hem iç hem de dış göçlerin akın ettiği temel çekim noktalarıdır. • Dünya kenti, endüstriyel kapitalizmin karşıtlıkları olan mekânsal ve sınıfsal kutuplaşmayı da içinde barındırır. • Dünya kentinin büyümesi, o kentin kentsel yönetiminin mâli kapasitesini aşan sosyal maliyetler yaratma eğilimindedir. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: Küçük burjuva sınıfı, ara bir sınıf olup ekonomik olarak kendi kendine yeterli olan serbest meslek sahip- lerinden, iş adamlarından ve kendi işletmesinde başka personele ihtiyaç duymadan kendi işini yapan vasıflı çalışanlardan oluşur. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: İbn Haldun’un on dördüncü yüzyılda kaleme aldığı Mukaddime adlı eser, aynı toplumsal gruba aidiyetin, insanlar arasında oluşturduğu bağlılık duygusundan söz etmektedir.

Yanıt Açıklaması: 1970’lerde yeni kent sosyolojisini belirleyen temel eser, Manuel Castells’in bu dönemde yazdığı Kentsel Sorun (1977) kitabıdır. Castells, bu kitapta modern (tekelci) kapitalizmin, iş gücünün kendisini yeterli düzeyde yeniden üretmesini sağlamak için, devletin sunduğu mal ve hizmetlere (ya da “kolektif tüketim”e) giderek daha bağımlı hâle geldiğine işaret ederek, kapitalist kentleşmenin yapıları ile pratiklerini ayrıntılı olarak yorumlamıştır. Nitekim, devlet ve kentsel toplumsal hareketler arasındaki çatışmalar, kentlerde devletin sunduğu ya da sunamadığı bu mal ve hizmetler konusunda yoğunlaşmıştır. Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: Tönnies, cemaatin zayıflamasının kentlerde kapitalizmin gelişebilmesi için gereken koşullar olan rasyonalizm, hesaplı ilişkiler ve sözleşmeye dayalı yaşamın temellerini oluşturduğunu öne sürer.

Yanıt Açıklaması: Weber’in otorite tipolojisindeki üç kategoriden ilki geleneksel otoritedir. Buna “ezeli geçmiş”in otoritesi de denebilir. Hatırlanamayacak kadar eski uyma ve kâbul etme alışkanlıklarının kutsallaştırıldığı görenekler, geleneksel otoriteyi temsil ederler. Burada otoriteyi icra eden kişi ya da kişilerin belirlenmesinde geleneksel kurallar etkilidir. Bir kişinin otoritesine itaat edilmesinin gerekliliği de o kişinin geleneksel konumundan kaynaklanır (Weber, 2005, s. 55). Kralların, kraliçelerin ya da dini erkanın otoritesini, geleneksel otorite örnekleri olarak sıralamak mümkündür. Verilen diğer ifadeler karizmatik otorite ile ilgili ifadelerdir.

Yanıt Açıklaması: Sosyal düzeni örf, adet ve alışkanlıkların ürünü olarak gören Durkheim'a göre, sosyal düzenin kurulması ve sürdürülmesinde devletin önemi göreceli olarak azdır.

Yanıt Açıklaması: Marx, toplumun ekomomik ilişkilerinin gerçekleştiği alana, temel yapı (altyapı) demektedir. Ekonomi dışında kalan diğer tüm toplumsal alanlar ise (hukuk, eğitim, siyaset, devlet, sağlık vb.)üstyapı olarak tanımlanmaktadır.

Yanıt Açıklaması: Toplumsal düzlemde işleyen iktidarın farklı kaynaklara bağlı olarak ortaya çıkabilir. Bu kapsamda üç temel kaynaktan bahsetmek mümkündür: fiziksel, ekonomik ve sembolik. Manipülasyon, propoganda ve fikir aşılama sembolik kaynakların örneklerindendir. İktidar elinde tuttuğu iletişim araçları ile halkı manipüle etme gücüne sahiptir.