Sosyoloji 1

Yanıt Açıklaması: Evde yapılan ücretli işlere örnek hane tabanlı ziraat, aile işletmesi ve hane tabanlı götürü işi (eve iş verme [putting out] veya küçük ev sanayi sistemi) iken evde yapılan ve karşılığında ücret alınmayan işlere örnek geçimlik ziraat, ev işleri ve yaşlı ve çocuk bakımıdır. Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Aydınlanma, 18. yüzyılda Avrupa’da ortaya çı- kan birbirine bağlı felsefi, bilimsel ve toplumsal alanlarda oluşan bir düşünce hareketidir. İnsanlık tarihinde bir dönüm noktası olarak kabul edilmek- tedir. Fransa’da başlayan ve daha sonra diğer Av- rupa devletlerine yayılan Aydınlanma düşüncesi, Hıristiyanlığın ha^kimiyetindeki geleneksel dünya görüşü temelinde kökleşmiş olan anlayışa karşı gelişen bir harekettir.

Yanıt Açıklaması: İşlevci bakış açısı, toplumun varlığının korunması ve sürekliliğin sağlanması için karşılanması gereken temel ihtiyaçların bulunduğunu ileri sürmektedir. Aile, bu işlevlerin yerine getirilmesini sağlayan önemli kurumlardan biridir. Murdock, ailenin işlevlerini yeni nesillerin üretilmesi, ekonomik işbirliği (iş bölümü) ve eğitim olarak tanımlamaktadır. İşlevci yaklaşımın önemli temsilcilerinden Talcott Parsons'a göre, modern çekirdek ailenin işlevleri arasında çocukların bakımı ve bağımsızlaşmalarını sağlayacak yetilerin onlara kazandırılması, eşler arasında cinsel ilişkinin düzenlenmesi ve ekonomik iş birliği vardır. Parsons, modern Amerikan toplumu ailelerini incelediği çalışmasında ailenin iki ana ve indirgenemez işlevi olduğunu belirtmiş ve bu işlevlerin bütün toplumlardaki aileler için geçerli olduğunu ileri sürmüştür. Ailenin bu işlevleri: 1. Çocukların birincil toplumsallaşması: Ailenin bu işlevi iki temel süreçte gerçekleşmektedir. Bunlardan birincisi toplumun kültürünün içselleştirilmesi, diğeri ise kişiliğin yapılanmasıdır. Parsons'a göre, çocukları birincil toplumsallaşmasının sağlanması için karşılıklı destek, sıcaklık ve güvenin sağlandığı bir ortam gerekmektedir. Böyle bir ortamı sağlayabilecek aileden başka bir kurum yoktur. 2. Yetişkin kişiliklerin istikrarının sağlanması: Evlilik ilişkisi ve ailede çiftlerin birbirine sağladıkları duygusal destek ve güven, gündelik hayatın yarattığı baskı ve gerilimi dengelemektedir.Böylece ailede yetişkinlerin kişiliklerinin istikrarının sağlanması gerçekleşmektedir. Bu işlev, özellikle endüstriyel Batı toplumlarında akrabalık ilişkileri zayıflamış aileler için önemli olmaktadır. Parsons'un tanımladığı gibi ailenin iki ana indirgenemez işleve sahip olduğu görüşü bazı açılardan eleştirilmektedir. Parsons'un çalışması, Amerika orta sınıf ailesini temsil etmektedir ve genel bir aile yapısını göstermemektedir. Çalışma, özellikle Batı endüstriyel toplumunun ailelerini temsil almıştır. Tanımlanan ailede idealize edilmiş çocuk ve yetişkinlerden bahsedilmektedir. Ayrıca sınıfsal, dinî ve etnik farklılıklar göz ardı edilmektedir. Parsons çalışmasında ailenin olumlu işlevlerine değinmesine rağmen olumsuz özelliklerinden bahsetmemiştir. Aile hayatının üreteceği olası psikolojik problemleri ve kadının ailedeki sınırlandırılmış rolünü yok saymıştır. Parsons'ın aile tanımında kadın ve erkek rollerinin ayrı fakat eşit olduğu görünümü yaratılmıştır. Parsons kadın ve erkek rollerini tanımlarken, aralarındaki çatışmayı dikkate almamaktadır.

Yanıt Açıklaması: Yüksek kültür, toplum içinde görece az sayıda kişinin sahip olduğu, yaşam biçimi, zevkler ve alışkanlıklar olarak tanımlanabilir. Üst sınıfların bazı kesimlerinin yaşam biçimleri, örneğin klasik müzik, resim ve heykel gibi sanatlara düşkün olmaları, yüksek kültürün temel değerleri olarak kabul edilir.

Yanıt Açıklaması: Sözel şiddet; Aşağılayıcı sözler söylemek, zaafları ile alay etmek, aşırı genellemeler yapmak, suçlamak, küfür etmek, küçük düşürmek, hakaret etmek, yüksek sesle bağırmak, eşi (kadını) çelişki içinde bırakmak, eşin (kadının) öz güvenini yitirmesine neden olmak. Ekonomik şiddet ; Evin masraflarını karşılamamak; aile bireylerine gerekli olan harçlığı vermemek; eşin (özellikle) kadının çalışmasına izin vermemek; çalışan eşin (kadının) elinden parasını almak; paranın ve mal/mülkün kontrolünü elinde bulundurmak; paranın nereye harcandığını kontrol etmek ve benzeri. Cinsel şiddet ; Eşin (özellikle kadının) istemediği cinsel ilişkiye zorlamak; tecavüz etmek; eşin kabul edemeyeceği şekilde, cinsel içerikli imalar yapmak; çimdiklemek ve benzeri. Psikolojik şiddet; Eş ile (kadınla) doğrudan iletişimi reddetmek, surat asmak; eşin (kadının) görüş ve düşüncelerini açıklamasını engellemek; zaafları ile alay etmek; duygusal sömürü yapmak; eşin (kadının) kendisine olan güvenini, saygısını yitirmesine yol açmak; eşin (kadının) hareket özgürlüğünü kısıtlamak; ailesiyle veya arkadaşları ile görüşmesine izin vermemek ve benzeri. Sosyal şiddet; Eşi (kadını) başkaları önünde sürekli küçük düşürmek, zaafları ile alay etmek, eşin (kadının) davranışlarını kontrol etmek; başkalarının önünde devamlı eleştirmek; evden çıkmasına izin vermemek; sosyal ilişkilerini kısıtlayarak yalnız/desteksiz bırakmak; aşırı kontrol etmek; katı kurallar ve sınırlar koyarak baskı kurmak ve benzeri. Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Kültür değişmesini açıklamada kullanılan kültür yayılması kavramı, davranış örüntülerinin bir kültürden diğerine iletilmesi olarak tanımlanabilir. Bu örüntülerden bir bölümü kabul edilirken bir bölümü reddedilir. Kültür yayılması, farklı toplumlar arasında iletişim ve temas ile mümkündür. Kültür değişmesi günümüzde kitle iletişim araçları ve internet yoluyla hızlı ve etkili biçimde gerçekleşmektedir. Bu nedenle doğru yanıt D'dir.

Yanıt Açıklaması: Kretschmer, atletik tiplerin cebir ve şiddet suçlarına, astenik tiplerin ufak hırsızlık ve hilekârlıklara, pikniklerin ise genel olarak hileli suçlara eğilimli olduklarını belirtmiştir.

Yanıt Açıklaması: Mead’in toplumsal etkileşim kuramında ise çocuk, toplumsallaşma sürecinde role bürünmeyi ve rolün gereklerini yerine getirmeyi önce taklit, sonra oyun ve en son grup oyunu aşamalarında öğrenir. Toplumsallaşma, bizleri baş- kalarının beklentilerini kabul etme ve bunlara göre davranışla- rımızı ayarlamayı öğrenme süreci olarak tanımlanır.

Yanıt Açıklaması: Allison Jaggar’a göre modern anneliğin getirdiği toplumsal ilişkiler bağlamında anne ile çocuk arasındaki karşılıklı bağımlılığın aşırı bir düzeyde olması, annenin çocuğunu tam bir insan olarak algılamasını imkânsız kılmaktadır (1983: 188). Bireyselliğe verilen önemin daha zayıf, ‘terbiye etme’ tutumunun ise daha güçlü olduğu Batı dışı toplumlarda, anne ve çocuğun karşılıklı bağımlılık ilişkisinden hayat boyu kurtulamayacakları öngörülebilir.Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: Zaretsky ve Foreman gibi kuramcılar kapitalist sistemde kadının alta sıralanmasını üretimin evin dışında, başka bir alanda yapılmasına bağlamaktadır. Bu bağlamda kapitalist sistemde ailenin kadına ait ‘özel alan’da yer aldığı kabul edilir. Burada çarpıcı olan nokta ise ‘kadınlık’, ‘özel alan’ ve ‘aile hayatı’ gibi kavramların kapitalizm tarafından ortaya atıldığı ve tanımlandığıdır. Bu nedenle bu kavramların tarihsel özgüllükleri içinde değerlendirilmeleri elzemdir

Yanıt Açıklaması: Batı toplumuna yönelik geliştirilen yalıtılmış çekirdek aile tipinin, toplum ve bireyleri için “bütün hoşnutsuzlukların kaynağı” olduğunu belirtmektedir. Leach, endüstrileşmemiş küçük ölçekli toplumlar üzerinde araştırma yapmıştır. Bu toplumlarda ailelerin daha geniş akrabalık biriminin bir parçası olarak oluştuğunu belirtmiştir. Akrabalar bireylere pratik ve psikolojik destek sağlamaktadırlar. Buna karşın modern endüstriyel toplumlarda çekirdek aile, büyük ölçüde daha geniş akrabalık ilişkilerinden yalıtılmıştır. Bunun sonucunda psikolojik destekten yoksun bireyler olarak karı-koca ve çocuk arasında aşırı ilgi ve sevgi bağı oluşmaktadır. Yalıtılmış olan aile içine kapanmakta ve bu nedenle aile üyeleri birbirlerinden çok şey talep eder hâle gelmektedir

Yanıt Açıklaması: Yenilikçiler, toplum tarafından onaylanan değerleri kabul etmekle birlikte, bunları izlemek için yasadışı ya da meşru olmayan araçları kullanırlar. Yasadışı etkinlikler yoluyla servet edinen suçlular bu kategoriye bir örnektir

Yanıt Açıklaması: İnsanların oluşturduğu toplumsal dünya, sosyal bilimlerin ortak ilgi alanıdır. Sosyal bilimler bu dünyanın “insan etkinliklerinin izlerini taşıyan, insanların eylemleri olmaksızın var olması düşünülemeyen parçası ya da boyutlarıyla” ilgilenir. Doğru seçenek C seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Durkheim’a göre sanayileşmiş toplumların bir bütün olarak devamı için üyeleri arasında ‘gerekli benzerlik’ler olmalıdır. Bu sayede toplumda işbirliği ve toplumsal dayanışma sağlanmaktadır. Gerekli benzerlikler toplumsal norm ve değerler vasıtasıyla yaratılmaktadır. Ailede verilmeye başlanan norm ve değerler, eğitimle pekiştirilmektedir. Toplumsal yaşama katılım, bir topluma ait olma duygusu ve bir toplumsal birimin bireyden daha önemli olduğu duygusu bu sayede kazanılmaktadır. Tarih, eğitimi bireyi topluma bağlayan, aidiyet duygusunu geliştiren en önemli vasıtadır.

Yanıt Açıklaması: Doğru cevap B şıkkıdır. Sanayi toplumu, kentleşme, bilim ve tek­nolojinin gelişmesi ile dinsel bir gerileme sürecinin yaşandığını öne süren sav Sekülerleşmedir.

Yanıt Açıklaması: Doğru cevap E şıkkıdır. Pitirim Sorokin’e dayanarak Durkheim’in din kuramının özellikleri arasında Dinin somut şekilleri değişir, ancak onun özü ebedîdir. İfadesi yer alır.

Yanıt Açıklaması: çatışma kuramları ve Marksist kuram suç olgusunu toplumsal yapıya, ekonomik eşitsizliklere ve toplumda gücün eşitsiz dağılımına bağlamaktadırlar. Bu anlayışlara göre suç ve sapkın davranış eşitsiz sistemin ürettiği bir olgudur ve hukuk kurallarını da toplumda güçlü olan hâkim sınıf belirlemektedir. Bu yaklaşım suç ve kapitalizm arasında bağlantı olduğunu öne sürmektedir. Kapitalist toplum sahip olduğu eşitsiz özellikleri ve yapısı itibariyle suç üretmektedir.

Yanıt Açıklaması: Biyolojik kalıtımın suç eğilimleri üzerindeki etkisini ortaya koymaya çalışan diğer bir yöntemlerden biri de, bireyin soyağacının çıkarılmasıdır.

Yanıt Açıklaması: Emile Durkheim, Tanrı olarak adlandırılan büyük gücün dışsal bir varlık değil toplumun kendisi olduğunu öne sürmüştür. Max Weber ve Talcott Parsons, kültürün nereden geldiğinden çok kılavuzluk etme kapasitesine önem vererek değerler ve yaşam biçimi olarak kültür üzerinde durmuşlardır. Georg Simmel ise modernleşmenin trajedisini kültürün kılavuzluk etme yetisinin azalmasına bağlamıştır. Griswold’un aktardığı gibi, bu kuramcıların hepsi ‘kültür’ ile yansıtılan, kılavuzluk edilen veya karartılan arasında bir fark olduğunu varsaymıştır. Böylece 1970’lere kadar kültür daha çok, Lévi-Strauss, Turner ve Geertz gibi antropologların çalışma alanına girmiştir. (Doğru Cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: Eğitim sistemini doğrudan toplumsal tabakalaşmayla ilişkilendiren sosyal bilimciler Davis ve Moore.