Sosyoloji 1

Yanıt Açıklaması: Marx'ın sınıf analizinde yer almayan kavram, Weber'in kuramında önemli bir yer tutan, "rasyonelleşme"dir. Söz konusu kavram, bilimin, modern teknolojinin ve bürokrasinin gelişmesiyle, toplumsal ve ekonomik yaşamın teknik bilgiye dayanarak düzenlenmesini ifade eder. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: Psikolojik yaklaşımlar, suçluluğu belli kişilik tipleri ve yapılarıyla ilişkilendirir. Bazı psikologlar kişilik yapılarının doğuştan kazanıldığını öne sürerken, bazı sosyologlar ise bireyleri suça iten kişilik yapılarının çocukluk döneminde yaşanan toplumsallaşma süreçlerinin olumsuz etkileri üzerinde durur.

Yanıt Açıklaması: Engels, tek eşli çekirdek ailenin, özel mülkiyetin ortaya çıkmasıyla birlikte geliştiğini ileri sürmektedir.

Yanıt Açıklaması: Durkheim’a göre, suç her toplumda görülen ve toplumun doğal bir parçası olarak görülmesi gereken bir olgudur. Suçtan yoksun bir toplumun var olması mümkün değildir. Ayrıca suç, ahlakın ve hukukun normal evrimi açısından vazgeçilmez bir koşulu olarak gerekli ve yararlıdır. Yani, suç ya da toplumsal sapma, kültürel değerler ve normların yerleşmesi açısından işlevsel ve yararlıdır.

Yanıt Açıklaması: Pitirim Sorokin’e dayanarak Durkheim’ın din kuramının özelliklerini şöyle sıralayabiliriz : a. Dinin kaynağı toplumun kendisidir. b. Din anlayışları toplumun karakteristiklerinin sembolleridir. c. Kutsal yahut Tanrı, kişilik kazanmış toplumdan başka bir şey değildir. d. Dinin temel işlevlerinden biri, toplumsal dayanışmayı koruyup güçlendirmektir. Doğru Cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: “Popüler kültür yaşadığımız günlük hayattır. Bu kültür sporu, müziği, hobilerimizi, televizyonu, sinemayı, kitapları, dergileri kapsar. Çünkü günlük yaşantımızı anlamlandıran gerçekte bu saydıklarımızdır” (Özkalp, 1998: 106). Her toplumun popüler kültürü kendine özgüdür. Örneğin, Japon kültüründe Manga adı verilen komik el kitapçıkları popüler kültürün önemli bir parçasıdır. Doğru yanıt A'dır.

Yanıt Açıklaması: Toplumsal sapma, olumlu ve olumsuz olarak gerçekleşebilir. Olumlu sapma, “ideal davranış örüntüleri yönünde bir sapmadır.” Toplumun önderleri sayılabilecek bazı erdemli insanlar, dışlanmak ve bedel ödemek pahasına, toplumda egemen olan normlara ters düşmektedir. (Bozkurt, 2006: 175). Örneğin; kadınların aşağı görüldüğü bir toplumda, kadın haklarını savunduğu için idam edilen bir kişi, olumlu bir toplumsal sapma örneğidir. Diğer yandan olumsuz sapma ise, toplumda “onaylanmayan, aşağı ve yetersiz davranış örüntüleri yönündeki sapmadır.” (Bozkurt, 2006: 176). Bu durumda kişiler, var olan mevcut toplumsal değerleri ve standartları bilerek veya bilmeyerek ihlal etmektedirler. Bu durumda normal davranış biçimlerinden sapan davranışlar gösteren suçluların ve fiziki veya psikolojik yetersizleri ve sorunları olan insanların davranışları, olumsuz sapmaya örnektir.

Yanıt Açıklaması: Sözel şiddet; Aşağılayıcı sözler söylemek, zaafları ile alay etmek, aşırı genellemeler yapmak, suçlamak, küfür etmek, küçük düşürmek, hakaret etmek, yüksek sesle bağırmak, eşi (kadını) çelişki içinde bırakmak, eşin (kadının) öz güvenini yitirmesine neden olmak.

Yanıt Açıklaması: 19. yüzyılda hâkim olan evrimci kuramın temel ilkeleri şu şekilde sıralanmaktadır ; Evrensellik, Potansiyel, Bütünlük, Evrimin yönü, Gerekircilik, Aşamalı değişim, İndirgeme. Doğru yanıt E şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Doğru cevap A şıkkıdır. Toplumun temel kültürel değerlerini paylaşan ancak bunun dışında kendini diğer gruplardan ayıran değer, norm ve yaşam biçimi olan gruplar Alt kültüre sahiptir.

Yanıt Açıklaması: Sivil toplum kuruluşları devletten bağımsız olarak kamusal alanı etkilemek isteyen bireyler tarafından oluşturulmuş, gönüllülük esasına dayalı örgütlenmeler olarak tanımlanabilirler. Bu tanımın üç temel özelliği öne çıkar; gönüllü katılım, mali bağımsızlık ve iktidarı amaçlamadan kamusal denilebilecek bir mesele üzerinde etki yapma hedefine sahip olma.

Yanıt Açıklaması: Kapitalizm, Marksist anlayışlara göre, çalışmanın kapitalist sınıf ile işçi sınıfı ilişkisi temelinde örgütlendiği ve üretimin temel hedefinin kâr etmek olduğu toplumsal sistemdir.

Yanıt Açıklaması: Kültür, bir toplumdan diğerine büyük çeşitlenmeler gösterir. Kültürler, bir zaman diliminden diğerine ve daha az derecede de içsel olarak bir kurumdan diğerine çeşitlilik gösterir. Buna yemek kültüründen bir örnek verelim:Batı toplumlarına baktığımızda istiridyenin makbul bir yiyecek olarak kabul edildiğini ancak dünyanın kimi bölgelerinde yaygın olarak tüketilen kedi ya da köpek yemenin kabul edilemez olarak değerlendirildiğini görüyoruz. Benzer biçimde Müslümanlar ve Yahudiler domuz eti yemez, Hindular ise sığır eti tüketmez. Doğru yanıt E'dir.

Yanıt Açıklaması: Sosyolojiyi, diğer sosyal bilimlerden ayıran bazı belirleyici özellikleri şu şekilde sıralamak mümkündür: Sosyoloji insan eylemlerini geniş çaplı olu- şumların ögeleri olarak görür. Geniş çaplı bu oluşumlar karşılıklı bir ba- ğımlılık ilişkisi içinde bulunan insanların rastlantısal olmayan birliktelikleri şeklinde görülmektedir. Sosyoloji, insanların gündelik yaşamındakibireysel deneyimlerinin toplumsal olanla ilişkisini gösterir. Sosyolojik bulgular için hammadde sağ- layan bütün deneyimler, sosyolojik bilgiyi oluşturan hemen her şey, sıradan insanların günlük hayatlarında yaşadıkları şeylerdir. İnsanlar, günlük yaşamın tekdüze, rutin doğası içinde, olup bitenlerin anlamı üze- rinde düşünmeye ve bireysel olanla toplum- sal olanın ilişkisini görmeye fırsat bulamaz. Sosyologlar, kişisel hayat hika^yemizi, başka insanlarla paylaştığımız tarih ile nasıl örül- düğünü bize gösterirler. Sosyoloji, bildik olanı bilmedikleştirir. Gündelik işler, sürekli tekrarlandığında bil- dik hale gelir ve bildik şeyler kendi kendi- lerini açıklayarak belirli bir soru ve şüphe oluşturmaz, dikkat çekmez. İnsanlar “her şey her zamanki gibi” dedikleri sürece so- rulacak soru bulunamaz. Sosyoloji ise bil- dik hale gelen, ‘doğal’ olarak kabul edilen şeyleri bulmacalara dönüştürür, bildik olanı bilmedikleştirir.

Yanıt Açıklaması: Parsons, 1950’lerde ileri kapitalist toplumlarda formel eğitimin işlevini incelemiştir. Ailedeki birincil toplumsallaşmadan sonra okul, çocuğu toplumdaki yetişkin rollerine hazırlamak açısından toplumsallaşma aracısı olarak ailenin yerini almaktadır. Parsons’a göre formel eğitimin üç temel işlevi vardır. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Siyaset sadece toplumsal yaşamı mümkün kılan kurallarla ilgilenmez, aynı zamanda toplum halinde yaşamanın gerektirdiği kolektif kararlar ve karar alma süreçleri ile de ilgilenir. Siyasetin ilgilendiği günlük kolektif kararların başında kimlerden ne kadar vergi alınacağı, bu vergilerin ne kadarının yol, su, elektrik gibi altyapı hizmetlerine ne kadarının sosyal harcamalara ne kadarının eğitime ve ne kadarının da savunmaya harcanacağı, eğitimin içeriğinin ne olacağı, kamu yatırımlarında önceliğin hangi alanlara ve hangi bölgelere verileceği gelir.

Yanıt Açıklaması: Ataerkillik; iktisadi, siyasi, dinî, toplumsal ve kültürel kurumların erkeklerin denetiminde olduğu bir sistemdir. Erkeğin kadın üzerindeki egemenliği ile belirlenen güç ilişkilerini içerir. Toplumsal cinsiyet, kadın ve erkek arasındaki biyolojik farklılıklar temelinde kültürel ve toplumsal olarak inşa edilen kadınlık ve erkeklik durumunu ifade etmektedir. Ev-içi emeği, aile içinde genellikle kadınların yapması beklenen temizlik, yemek, bulaşık, çamaşır, ütü gibi işler ile yaşlı, engelli ve çocuk bakımını içerir. Çifte yük, ücret karşılığında ev dışında çalışan kadınların ev işlerinden birincil derecede sorumlu olmaya devam etmesini anlatır. Yukarıda tanımı yapılan kavram ise kurumsallaşmış denetimdir.

Yanıt Açıklaması: Aydınlanma düşünürlerinin fikirleriyle temelleri oluşturulan Fransız Devrimi, eşitlik, özgürlük, güçlerin ayrılığı, hoşgörü gibi Aydınlanma’nın ilkelerini uygulamaya koymuştur.

Yanıt Açıklaması: Değerler, davranışlara yol gösteren ilkelerdir. Neyin iyi, neyin kötü ya da neyin güzel neyin çirkin olduğunu gösterirler. Norm, yaptırımı olan kurallar sistemidir. İnançlar, dine, bilime veya sağduyuya dayanabilir.

Yanıt Açıklaması: Küreselleşme