Sosyoloji 1

Yanıt Açıklaması: Suçun kalıtımla ilişkisini kurmaya çalışan biyoloji temelli yaklaşımlar, bilimsel açıdan doğruluğu ispatlanamamış tezler ortaya atmıştır. Beden tipi ile suç arasında genel bir ilişki olsaydı bile, kalıtımın etkisi konusunda hiçbir şey söylenemez. Kişiliğin herhangi bir özelliğinin kalıtımsal olarak edinildiğini ve bunun da suça yönelttiğini gösteren açık bir kanıt yoktur.

Yanıt Açıklaması: Etkileşimci yaklaşım diğer yaklaşımlar gibi insan davranışlarının bireyin kontrolü dışındaki güçler tarafından yönlendirildiğini ve belirlendiğini kabul etmezler. İnsan davranışlarını açıklayabilmek için insanların öznel durumlarının ve dış uyarıcılara yükledikleri anlamların dikkate alınması gerektiğini savunurlar. Etkileşimci yaklaşımın eğitim çalışmalarındaki temel kavramlarından ilki benlik kavramıdır. Benlik, diğer kişilerle etkileşim sonucu üretilir. Bir öğrencinin benlik kavramı diğer öğrencilerle ve öğretmenleriyle olan etkileşimiyle şekillenir. Etkileşimcilerin kullandığı ikinci önemli kavram toplumsal rollerdir. Okulda öğrencilerin ve öğ- retmenlerin toplumsal rolleri açık ve net olmakla birlikte, etkileşimcilere göre bu roller sabit ve değişmez değildir. Etkileşimciler tarafından kullanılan diğer bir kavram tipleştirmedir. Öğretmenlerin öğrencile- rinin davranışlarını anlamak için kullandıkları bir yoldur. Hargreaves, Hester ve Mellor’un ça- lışmasında öğretmenlerin okulun ilk yılında öğrencilerini tanımak için geliştirdikleri tipleştirme stratejisini incelemiştir.

Yanıt Açıklaması: Batı toplumlarında ortaya çıkmış “bir meta olarak çalışma” anlayışının diğer toplumların da takip etmesi gereken tek geçerli ve doğru anlayış olduğunu iddia eden başta Modernleşme Okulu olmak üzere çeşitli kuramlar ortaya atılmıştır. Doğru cevap C seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Toplumsal değişme toplumun yapısını oluşturan toplumsal ilişkiler ağının, toplumsal kurumların, birey ve grup davranışlarının, toplumsal norm ve değerlerin tarihsel olarak geçirdiği farklılaşma ve dönüşümün sürecidir. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: Benlik, üç aşamadan oluşmaktadır. Bunlar taklit, oyun ve grup oyunları aşamalarıdır.

Yanıt Açıklaması: George Herbert Mead sembolik etkileşim kuramının yaratıcısıdır. Toplumsallaşmada dilin önemine vurgu yapar. Sembollerden oluşan dil, düşünce hatta bilinç, toplumsallaşmanın ürünüdür. İnsanlar dil yoluyla toplumsal etkileşime girer. Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: Merton, toplumsal bakımdan öne çıkarılan değerler ile bunlara erişmek için kullanılacak araçların sınırlı olması arasındaki gerilimlere gösterilen beş olası tepkiyi belirlemektedir: Uyum gösterenler, başarıya ulaşsınlar ulaşmasınlar hem genel olarak benimsenmiş değerleri hem de bunları gerçekleştirmek için kullanılacak geleneksel araçları kabul ederler. Yenilikçiler, toplum tarafından onaylanan değerleri kabul etmekle birlikte, bunları izlemek için yasadışı ya da meşru olmayan araçları kullanırlar. Törenciler, bu ölçülerin gerisindeki değerlere ilişkin bakışlarını yitirdikleri halde, toplumsal olarak kabul edilen ölçülere uyum gösterirler. Geri çekilenler, rekabetçi bakış açısını tümden yitirmişlerdir; bu yüzden hem baskın değerleri hem de bunlara erişmek için kullanılacak onaylanmış araçları yadsırlar. Son olarak, başkaldıranlar hem var olan değerleri hem de araçları yadsırlar; ancak, toplumsal sistemi yeniden kurmak ve bu değerlerle araçların yerine yenilerini koymak da isterler.

Yanıt Açıklaması: ‘Kalem ittiriciler’, zihin emeği kullananları tanımlar.

Yanıt Açıklaması: Erkek egemen kurumların, kadınların doğurganlık gücü ile ilgili kurallar koymasına ‘kurumsallaştırılmış denetim’ adı verilir (2003: 4).

Yanıt Açıklaması: Friedrich Engels’in 1884 yılında yayımlanan Ailenin, Özel Mülkiyetin ve Devletin Kökeni adlı kitabı, Marksist bakış açısı ile aile üzerine yapılmış en erken çalışma olarak kabul edilmektedir. Bu çalışmasında Engels, ailenin kökeni ve zaman içindeki evrimini araştırmıştır. Engels, tek eşli çekirdek ailenin, özel mülkiyetin ortaya çıkmasıyla birlikte geliştiğini ileri sürmektedir. Tek eşli çekirdek aile, özellikle üretim araçlarının özel mülkiyeti ve devletin ortaya çıkmasıyla birlikte gelişmiştir. Devlet, özel mülkiyetin korunması için yasaları kurumsallaştırmış ve tek eşli evlilik kurallarını yürürlüğe koymuştur. Bu evlilik biçimi ve aile, erkeklerin sahip olduğu özel mülkiyetin, varislerine miras yoluyla geçmesi ve bu mirasçıların meşruiyetinin kesinliğinin sağlanması için geliştirilmiştir. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Aile-içi şiddet, aile üyeleri arasında var olan güç ilişkilerinin önemli bir göstergesidir. Ecevit'e göre, kadın ve aile üzerinde yapılan araştırmalar, farklı bakış açıları geliştirerek aile-içi ilişkilerin, her zaman dengeli ve destekleyici ilişkiler olmadığını göstermiş ve kontrol, çatışma, şiddet ve eşitsizlik kavramlarının da aileyi tanımlamada belirleyici olduğu ortaya çıkmıştır.: Aile, kaynakların adil paylaşılmadığı, güç dengesinin kadın aleyhine bozulduğu, kocaların, karıları üzerinde otorite kullandığı ve kontrol sağladığı bir kurum da olabilmektedir. Aile-içi şiddet ''aynı çatı altında yaşayan aile bireylerinden birinin, diğer aile bireylerine karşı, tehdit, aşağılama, sözlü ya da fiziksel saldırı yoluyla aile bireyinin fiziksel, cinsel ve psikolojik bütünlüğüne zarar verecek her türlü davranışa'' denmektedir ve bu tanıma göre ''kanunda bahsedilen aile kavramı, aynı çatı altında oturmak kaydı ile eşler (karı-koca), çocuklar, kayınvalide, kayınpeder; görümce, gelin, elti, amca, dayı, hala, teyze, enişte vs.''yi kapsamaktadır. Aile-içi şiddet, aynı çatı altında yaşayan aile bireylerinden birine karşı diğer aile bireylerinden birinin şiddet uygulamasıdır. aile içinde uygulanan şiddet türlerini şu şekilde açıklanmaktadır. FİZİKSEL ŞİDDET; Tokat atmak, dövmek, vurmak, itmek, ısırmak, kemiklerin kırmak, saç çekmek, tekmelemek, bıçak çekmek, yaralamak, yakmak, özel eşyalarına zarar vermek, ev/iş eşyalarına zarar vermek ve benzeri. SÖZEL ŞİDDET; Aşağılayıcı sözler söylemek, zaafları ile alay etmek, aşırı genellemeler yapmak, suçlamak, küfür etmek, küçük düşürmek, hakaret etmek, yüksek sesle bağırmak, eşi (kadını) çelişki içinde bırakmak, eşin (kadının) öz güvenini yitirmesine neden olmak. EKONOMİK ŞİDDET; Evin masraflarını karşılamamak; aile bireylerine gerekli olan harçlığı vermemek,; eşin (özellikle) kadının çalışmasına izin vermemek; çalışan eşin (kadının) parasını elinden almak; paranın ve mal/mülkün kontrolünü elinde bulundurmak; parayı nereye harcadığını kontrol etmek ve benzeri. CİNSEL ŞİDDET; Eşin (özellikle kadının) istemediği cinsel ilişkiye zorlamak; tecavüz etmek; eşin kabul edemeyeceği şekilde, cinsel içerikli imalar yapmak; çimdiklemek ve benzeri. PSİKOLOJİK ŞİDDET; Eş ile (kadınla) doğrudan iletişimi reddetmek, surat asmak; eşin (kadının) görüş ve düşüncelerini açıklamasını engellemek; zaafları ile alay etmek; duygusal sömürü  yapmak; eşin (kadının)kendine olan güvenini, saygısını yitirmesine yol açmak, eşin (kadının) hareket özgürlüğünü kısıtlamak; ailesiyle veya arkadaşlar ile görüşmesine izin vermemek ve benzeri. SOSYAL ŞİDDET; Eşi (kadını) başkalarının önünde sürekli küçük düşürmek, zaaflarıyla alay etmek, eşinin (kadının) davranışlarını kontrol etmek; başkalarının önünde devamlı eleştirmek; evden çıkmasına izin vermemek; sosyal ilişkilerini kısıtlayarak yalnız/desteksiz bırakmak; aşırı kontrol; katı kurallar ve sınırlar koyarak baskı kurmak ve benzeri. Bu şiddet türlerine ek olarak teknolojinin yaygın kullanımı ile gündelik yaşamımıza giren dijital şiddet ve siber zorbalıklar gibi kavramlar da giderek önem kazanmaktadır. Teknolojik araçların, kadını kontrol altında tutmak ve toplum nezdinde aşağılamak, utandırmak gibi amaçlarla kullanılması şeklinde tanımlanabilecek dijital şiddet, diğer türleriyle de yakından ilişkilidir.  Kadına yönelik şiddet bütün dünyada en yaygın insan hakkı ihlalleri arasındadır. 1970'li yıllardan itibaren yapılan şiddet araştırmalarının önemli katkılarından biri 'güvenli', 'sıcak', 'sevgi dolu' gibi tanımlamalarla anılan 'aile'nin aslında toplumun en yoğun şiddet yaşanan kurumlardan biri olduğu gerçeğini ortaya koyması olmuştur.

Yanıt Açıklaması: İşlevselci bakış açısı temelinde gelişen klasik aile sosyolojisi, 1960’lı yılların ikinci yarısına kadar çalışmalarını üç temel ilgi alanı üzerinde odaklanarak yürütmüştür (Ecevit, 1993). Bunlardan biri ailenin evrenselliği, diğeri ailenin işlevselliği ve rolleri, sonuncusu ise aile ve sanayileşme arasındaki ilişkidir.

Yanıt Açıklaması: Kültürün manevi ögeleri, toplumun yaşamını düzen­leyen değer, inanç, sembol, dil ve normlardan meydana gel­mektedir. Ayrıca yasa, gelenek, görenek ve ahlak kuralları da bunlara dâhil edilebilir.

Yanıt Açıklaması: Birinci aşamada öğretmenler öğrencilerini tanıyabilmek için çeşitli ölçütler kullanırlar. Bu ölçütler; 1. Öğrencilerin görünüşleri, 2. Disipline ne derece uydukları, 3. Çalışma hevesi ve yeteneği, 4. Hoşlanılabilir olup olmamaları, 5. Diğer çocuklarla olan ilişkileri, 6. Kişilikleri, 7. Sapkın davranışlarda bulunup bulunmadıklarıdır.

Yanıt Açıklaması: Dünya Sistem Kuramı

Yanıt Açıklaması: Çatışmacı yaklaşıma göre kapitalist toplumlarda eğitimin temel rolü işgücünü yeniden üretmektir.

Yanıt Açıklaması: Dilimize Dinî Hayatın İlkel Biçimleri (1912) olarak çevrilen kitabında Emile Durkheim, dinî inancın doğruluğunu veya yanlışlığını tartışmayı reddederek “Yanlış din yoktur. Hepsi kendi tarzlarında doğrudur, farklı yollarla olsa da hepsi insan varlığının verili koşullarına yanıttır” demektedir. Durkheim’a göre din, hatalı inançlar üzerine kurulu olmayıp insanın anlam gereksinimine cevap vermektedir. Dolayısıyla bireysel değil toplumsal ve kolektif niteliktedir; inanç ve bilgiden ziyade sembol ve ritüelle ilgilidir. Durkheim’a göre sosyolojinin işi, dinî düşünce ve pratiklerin bağlı olduğu temel biçimlerin mevcut nedenlerini bulmaktır. Bu nedenle doğru yanıt A'dır.

Yanıt Açıklaması: Suçluluğu, biyolojik yaklaşımlar beden tipiyle; psikolojik yaklaşımlar kişilikle, sosyolojik yaklaşımlar ise toplumsal,kültürel ve ekonomik yapı, toplumdaki güç ve iktidar ilişkileri gibi unsurlarla ilişkilendirir. Suçluluğun erken dönem çocuklukta yaşanan olumsuz deneyimlerle ilgili olduğunu öne süren yaklaşım ise psikoanalitik yaklaşımdır. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: Toplumsallaşma süreci ile ilgili olarak Sigmund Freud’un yapısal kişilik kuramı en önemli kuramlardan biridir.

Yanıt Açıklaması: Taylor’un bilimsel yönetim anlayışının temel unsurları şu şekilde sıralanmaktadır: • Bir işi yapmak için “en iyi tek” yolu bulmak amacıyla zaman ve yöntem araştırmasını kullanın. En iyi yöntem günlük üretimi en yüksek ortalama düzeye çıkaran yöntem anlayışıdır. • İşçiler, her iki el hareketlerini anında doğal olarak yapabilir hale gelmelidir. • İşi en iyi biçimde ve en hızlı bir biçimde yapabilmesi için işçiyi özendirin. Bu amaçla bütün aletlerin yerleri sabit ve tanımlanmış olmalıdır. • İşçiye verilen ücret ile onun performansı arasında yakın ilişki olmalıdır. İşçi standart üretim düzeyine eriştiği zaman günlük ücret dışında belli bir ek prim verilerek motive edilmelidir.