Sosyoloji 1

Yanıt Açıklaması: Popüler kültürle ilgili çalışmalar yapan Adorno ve Horkheimer ‘kültür endüstrisi’ kavramını ilk olarak 1947’de Aydınlanmanın Diyalektiği adlı yapıtta kullanırlar.

Yanıt Açıklaması: 'Cinsiyet rejimi' kavramı, cinsiyetin toplumsal olarak kurulduğunu işaret eden 'toplumsal cinsiyet' kavramı ile yakın ilişkilidir. Toplumsal cinsiyet odağına kişiyi alır ve cinsiyet sadece biyolojik/kişisel bir gerçeklik olmaktan çıkarırken, cinsiyet rejimi kavramı da bunun devamı olarak Kadın ve Erkekliğin içinde örüldüğü toplumsal ilişkilere işaret eder. 'Kültür', 'gelenek' gibi gevşek terimlerle nitelenmesine karşı politik bir duruşun da ifadesidir. Cinsiyet rejimi, yalnızca kadın sorun alanları değil, siyasetten ekonomiye, kültürel yaşamdan eğitime kadar, bütün toplumsal alanların kurucu bileşenlerinden biridir. Kadın ve erkek kişisel yaşamlarının en mahrem köşelerinden uluslararası ilişkiler düzeyindeki çatışmaların anlamlandırılmasını ve temsil biçimlerine kadar, toplumsal analizlerde hesaba katılması gereken bir boyuttur. Cinsiyet içinde kurulduğu toplumsal ilişkilerin birer iktidar ilişkisi olduğunu, bu ilişkilerin belirli ve kavranabilir bir sistematiğinin  bulunduğunu, bu sistematiğin toplumdaki bütün iktidar ilişkileri ve yapılarıyla da etkileşim içinde işlediğini iddia eder. Dolayısıyla bu iki, kavram ancak birlikte düşünüldüğünde analitik bir çerçeve sunar -hem özneye hem de toplumsal yapı ilişkilere bakabilme imkanı sağlar. Demokrasi kavramı, alışılageldik kullanımı içinde, 'kamusal alan' denilen alanla ilişkilendirilir. Oysa biliyoruz ki, kamusal alan ile özel alan arasındaki ayrımın kendisi de politik bir konudur ve bu ikisi arasında süreklilik ve geçişlilik görmeyen bir demokratikleşme perspektifi, hayati bir eksiklikle malûldür. Yani, toplumun yarısını oluşturan kadınların eşitliğini hedefleyen bir demokratikleşme programı, özel alan olarak nitelendirilen cinsiyet ilişkileri (ve cinsiyet rejimi) hesaba katılmadığında, başarısız olmaya mahkümdür. Çünkü aile ilişkilerinin eşitsiz yapısı, toplumsal ve siyasal uzantılara sahip olduğu gibi, bunları meşrulaştıran, yeniden üreten bir özellik gösterir. Kadın-erkek eşitliği, sadece kadınlara değil, toplumun bütününü ilgilendiren bir demokratikleşme hedefidir. Çünkü basitçe kadın haklarının tanınması değil, kadınlık ve erkeklik rollerinin değişmesini, cinsiyet ilişkilerinin demokratikleşmesini de içermek zorundadır. Siyasi kültürümüzün bir parçası olan şiddetin ya da devlet-vatandaş ilişkilerindeki demokrasi sorunlarının anlaşılabilmesi ve ortadan kaldırılabilmesi için, cinsiyet rejiminin erkeklik ve kadınlık normlarını, şiddeti ve eşitsizliği normalleştirme etkisini, iktidar ile erkeklik arasında kurduğu bağlantıyı dikkate almak gerekir.

Yanıt Açıklaması: “Savaş, siyasetin farklı araçlarla devam ettirilmesidir” sözü Carl Von Clausewitz'e aittir. Doğru yanıt A seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Young ve Willmott’a göre, geniş aileden çekirdek aile yapısına dönüşüm, dört aşamalı bir süreç sonrasında gerçekleşmiştir. Bu dört aşama şöyle açıklanır: Sanayi öncesi aşamada ağırlıklı olarak tarımsal üretim yapan toplumlarda aile bir üretim birimidir ve aile üyeleri birlikte çalışmaktadır. Sanayi Devrimi’yle başlayan ve 20. Yüzyıla kadar süren ikinci aşamada sanayileşmeyle birlikte malların üretiminin fabrikalara aktarılması ile ekonomik kurumlar aileden ayrılmış, aile üretim birimi olmaktan çıkmış ve işçi ailesi niteliği kazanmıştır. Bu dönemde yoksulluğun ortaya çıkardığı sorunlarla baş edebilmek için aileler akrabalık ilişkilerini sürdürmektedirler 20. yüzyılın ortalarından itibaren ailelerin akrabalık ilişkileri zayıflamaya, eşler arasındaki bağlar ise güçlenmeye başlamıştır. İstihdam imkânlarında ve ücretlerdeki artışlar; ailelerin yaşam düzeylerinin yükselmesi, kadınların iş gücü piyasasına katılması, ailelerin akrabalara olan ihtiyaçlarının azalmasına yol açmıştır. Aile ve çalışma yaşamında, kadın işi ve erkek işi ayrımı görülmektedir. Bu aşamada, gelecekte yaygın olarak görülecek aile tipine yer verilmiştir. Bu aile tipinde kadınlar daha çok annelik ve ev kadınlığı rol ve sorumluluklarıyla ev merkezli bir konumda tanımlanırken erkekler iş merkezli olarak tanımlanan konumlarını sürdürmektedirler.

Yanıt Açıklaması: İtalyan düşünür Makyavel (1469-1527) siyasette sonuç almanın diğer bir deyişle –başarının- önemini vurgular. Herhangi bir siyasi aktör başarılı olursa bu başarıyı elde ederken yaptıkları ve yapmadıkları unutulacaktır. Siyasal hayattaki temel değerlendirme ölçütü dini ya da ahlaki ilkelere uygun davranmış olmak değil sonuç elde etmektir.

Yanıt Açıklaması: İlk siyasi partiler 1820’lerde ABD’de ortaya çıkmıştır. 1840’ların sonunda Belçika ve İsviçre, 1850’lerden itibaren ise, Birleşik Krallık Liberal partisi yine dünyanın ilk modern siyasi partilerindendir.

Yanıt Açıklaması: Parsons’a göre, yalıtılmış çekirdek aile, modern sanayi toplumunun tipik aile biçimidir. Bu aile biçimi yapısal olarak yalıtılmıştır çünkü artık geniş akrabalık ilişkilerinin bir parçası değildir. Akrabalarla kurulan ilişki, zorunluluk değil gönüllülük temelinde gelişmektedir.

Yanıt Açıklaması: Sanayileşme ile birlikte çalışma ve boş zaman kavramları ortaya çıkmıştır. Sanayileşme kavramıyla esas olarak, tarım ve el sanatlarının hâkim olduğu kırsal bir toplum yapısından büyük ölçekli fabrika üretiminin hâkim olduğu kentli toplum yapısına geçiş kastedilmektedir. Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Toplumsallaşma, bireyin toplumun kültürünü öğrenme ve içselleştirme sürecidir.

Yanıt Açıklaması: Tipleştirmenin üç aşamasından ilkine spekülasyon aşaması da denir. Bu aşamada öğretmenler her öğrencinin nasıl biri olduğuna dair söz konusu ölçütlere göre hipotezler oluştururlar. Etiketleme öğretmenlerin birey olarak öğrencilere verdiği tepkiyi, dolayısıyla öğrencinin eğitim kariyerini etkilemektedir. Ancak bu durum tüm öğrencilerin kendilerine yapıştırılan etiket doğrultusunda yaşayacakları anlamına gelmez. Kendini doğrulayan kehanet, beklentinin karşı tarafa yansıtılması ve karşı tarafın bu beklentiyi kendisiyle özdeşleştirerek davranışlarını söz konusu beklentiyi doğru kılacak şekilde hareket etmesidir. Gizli müfredat, ders içerikleri ve sınavlar dışında kalan, okulda uygulanan ritüel ve kurallarla kapitalist ideolojinin ihtiyacı olan işgücü biçiminin yaratılmasıdır. Yukarıda tanımı yapılan kavram ise tipleştirmedir. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: psikolojik yaklaşımlar, kişiyi suça iten nedenlerin zihin ve kişilikle ilgisi olduğunu düşünür, beden veya fizyoloji ile değil.

Yanıt Açıklaması: Sembolik etkileşimci kurama göre, Sembollerden oluşan dil, düşünce hatta bilinç, toplumsallaşmanın ürünüdür. İnsanlar dil yoluyla toplumsal etkileşime girer. Ancak, Mead’e göre, kişilik çok boyutludur ve toplumsal süreçlerin sonucunda gelişir ve Benlik, üç aşamadan oluşmaktadır. Bunlar taklit, oyun ve grup oyunları aşamalarıdır. Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: Aile üyeleri arasında uyum ve denge her zaman söz konusu değildir, tersine çatışma ve huzursuzluklar olağan ve yaygındır. Feminist kuramcılara göre aile içindeki güç ilişkileri, aile bireylerinin çıkarlarının çoğu zaman ortak olmaması anlamına gelmektedir. Bu nedenle ailenin homojen bir çalışma birimi olarak ele alınması kadınların ve çocukların, erkeklerin çıkarlarıyla çatışan durumlarını yok sayarak erkeğin çıkarlarını bütün ailenin çıkarları gibi göstermektedir.Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: Toplumsal değişmeyi etkileyen faktörler çevresel, demografik, teknolojik ve kültürel faktörler olarak dört grupta toplanmaktadır. Tarihsel olarak bakıldığında bu faktörlerin birbirleriyle ilişkili olduğu, bir grupta meydana gelen değişimlerin diğerleri üzerinde de dönüşümlere neden olabileceği görülmektedir. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: Toplumsal değişme, toplumun yapısını oluşturan toplumsal ilişkiler ağının, toplumsal kurumların, birey ve grup davranışlarının, toplumsal norm ve değerlerin tarihsel olarak geçirdiği farklılaşma ve dönüşüm sürecidir.

Yanıt Açıklaması: Dinî pratik boyutu: İnsanların dinî aidiyetlerini gerçekleştirmek için yaptıkları tapınma ve adanma edimlerini içerir. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: Parsons, yalıtılmış çekirdek ailenin ortaya çıkışını, toplumsal evrim süreciyle açıklamaktadır. Toplumsal evrim sürecinde, sanayileşme ile birlikte, toplumlarda yapısal bir farklılaşma ve bazı konularda uzmanlaşma gelişmeye başlamıştır.

Yanıt Açıklaması: Etkileşimci yaklaşım diğer yaklaşımlar gibi insan davranışlarının bireyin kontrolü dışındaki güçler tarafından yönlendirildiğini ve belirlendiğini kabul etmezler. İnsan davranışlarını açıklayabilmek için insanların öznel durumlarının ve dış uyarıcılara yükledikleri anlamların dikkate alınması gerektiğini savunurlar.

Yanıt Açıklaması: Seküler ve dindar karşıtlığının modern ve geleneksel veya ilkel karşıtlığıyla hiçbir ilgisi yoktur. Doğrusu, kabile toplumlarının sahasında şüphecilik, materyalizm ve ruhsal coşkunluk gibi her türlü çeşitlilik bulunmaktadır.

Yanıt Açıklaması: Sosyolojik suç kuramları daha çok toplumsal kurumların ve yapıların suç üzerindeki etkilerini ele almaktadır. Genel anlamda suç, sosyolojik bakış açısına göre sosyal ortamın bir ürünüdür, başka bir deyişle hasta olan toplumdur. 1836 yılında Quetelet, “toplum suçu hazırlar, suçlu ise ancak bir araçtır” diyerek suçun arkasındaki sosyolojik dinamiklerin daha önemli olduğunu vurgulamıştır.