Sosyoloji 1

Yanıt Açıklaması: İlk siyasi partiler 1820’lerde ABD’de ortaya çıkmıştır. 1840’ların sonunda Belçika ve İsviçre, 1850’lerden itibaren ise Birleşik Krallık Liberal Partisi yine dünyanın ilk modern siyasi partilerinden olmuştur. Doğru cevap A’dır.

Yanıt Açıklaması: Anomi toplumun sosyal kontrol mekanizmasını zayıflatır. Eğer bir toplum anomik hale gelmişse, insanların isteklerini kontrol altına alamaz ve insanlar hedeflerine suç işleme yoluyla ulaşmaya çalışırlar.

Yanıt Açıklaması: Emile Durkheim, Tanrı olarak adlandırılan büyük gücün dışsal bir varlık değil toplumun kendisi olduğunu öne sürmüştür. Max Weber ve Talcott Parsons, kültürün nereden geldiğinden çok kılavuzluk etme kapasitesine önem vererek değerler ve yaşam biçimi olarak kültür üzerinde durmuşlardır. Georg Simmel ise modernleşmenin trajedisini kültürün kılavuzluk etme yetisinin azalmasına bağlamıştır. Karl Marx ise kültürel üstyapının ekonomik temel tarafından belirlendiğini iddia etmiştir.

Yanıt Açıklaması: Çatışma olgusunun toplumsal hayatın doğasında var olduğunu biliyoruz. Siyaset çatışmayı ortadan kaldırmayı değil, kontrol altında tutmayı, düzenlemeyi, tabiri caizse onu ehlileştirmeyi amaçlar. Hiçbir çatışma sonsuza kadar sürmez. Hatta çatışmanın en sert hali olan savaş durumunda bile belli kurallara –ki bu asgari bir uzlaşmanın varlığına delalet eder- riayet edilir. Doğru yanıt D seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: 19. yüzyılda kullanılmaya başlayan toplumsal evrim kavramı biyolojik evrim kuramlarından esinlenerek kullanılan bir kavramdır. Doğadaki canlı organizmaların büyümesi ile toplumların büyümesi arasında bir benzerlik kurularak açıklama yapılmaya çalışılmıştır. Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: İktidar sahipleri, kendilerine itaatin “meşru” davranış biçimi olduğunu iddia ederler. Bir eylemin ya da durumun meşru olması demek, onun diğerleri tarafından normal, akla ya da geleneklere uygun, ahlaken kabul edilebilir olarak görülmesi anlamına gelir. Bir iktidar ilişkisini meşrulaştırmak demek, iktidara itaat etmeyi normal, olağan, olması gereken bir eylem olarak gösterebilmek demektir. Doğru yanıt E'dir.

Yanıt Açıklaması: Friedrich Engels’in 1884 yılında yayımlanan Ailenin, Özel Mülkiyetin ve Devletin Kökeni adlı kitabı, Marksist bakış açısı ile aile üzerine yapılmış en erken çalışma olarak kabul edilmektedir. Bu çalışmasında Engels, ailenin kökeni ve zaman içindeki evrimini araştırmıştır. Engels, tek eşli çekirdek ailenin, özel mülkiyetin ortaya çıkmasıyla birlikte geliştiğini ileri sürmektedir.

Yanıt Açıklaması: Siyaset bilimi literatüründe siyasal partilerin, kadro partileri ve kitle partileri olarak ikiye ayrılması gelenek haline gelmiştir.

Yanıt Açıklaması: Freud’un yapısal kişilik kuramına göre göre kişilik üç katmandan oluşur: İd, Ego ve Süperego. Freud’a göre bilinçaltı bölümünü oluşturan İd, iki temel biyolojik ihtiyaç ve dürtünün (haz ve saldırganlık) yer aldığı katmandır.

Yanıt Açıklaması: Aile içinde uygulanan şiddet türleri şöyledir; fiziksel, sözel, ekonomik, cinsel, psikolojik, sosyal, dijital ve siber zorbalıktır. Toplumsal şiddet bu şiddet türleri arasında yer almaz.

Yanıt Açıklaması: Ücretsiz ev-içi emeği, aile içinde genellikle kadınların yapması beklenen temizlik, yemek, bulaşık, çamaşır, ütü gibi işler ile yaşlı, engelli ve çocuk bakımını içerir. Piyasada yapıldığında karşılığında belirli bir ücret ödenen bu hizmetler kadın tarafından aile bireylerine sunulduğunda aile ideolojisi gereği 'doğal' bulunarak karşılıksız bırakır. Kapitalist sistem içinde kadınlar özgül bir ezilmişlik ile karşılaşırlar. Bunun nedeni, kadınların ücretli emek alanından dışlanmaları ve evde üslendikleri yeniden üretim sorumluluklarıyla sınırlandırılmalarıdır. Kadınların iş gücünü yeniden üretmek için harcadıkları karşılıksız emek, kapitalizme yarar sağlamasının ötesinde kapitalizmin varlığının devamı için elzemdir.Kadınların görünmeyen ve karşılığı ödenmeyen emeğinden genel olarak erkekler fayda sağlasalar da asıl faydayı sağlayan sermaye ve kapitalizmdir. Ev içinde kadın,çocuklarına, kocasına ve ailenin diğer üyelerine ömür boyu her tür parasız hizmeti sağlar. Kadının emeğine kocası ve evde yaşayanlar tarafından el konulur. Walby'ye göre kocalar el koyan sınıf, ev kadınları da üreten sınıftır. Üstelik sarf ettikleri yıpratıcı, bitmez tükenmez ve kendini tekrar eden emek gerçek bir iş olarak kabul edilmez ve ev kadınları kocalarına bağımlı olarak görülürler. Kapitalist sistemdeki ev-içi emeği, iş gücünü yeniden üretmeye yarar ve Benston'un belirttiği gibi ''çocuk bakımı da dahil olmak üzere toplumsal gerekli üretimin büyük bir bölümünü oluşturur''. Oysa evdeki iş karşılıksızdır ve kamusal alanda yapılıp ücret getiren işlerin itibarı ve statüsü yükseldikçe de değersizleşmektedir. Kadınlar istihdam edildiğinde bile ev işleri ve çocuk bakımından birincil olarak sorumlu olmalarından dolayı iş pazarında dezavantajlı konumdadır. Bu da kadın emeğinin ucuz iş gücü olarak sömürülmesiyle sonuçlanır. Kadınların ücretli işlerde çalışması, kurtuluşlarının gerek koşullarından olmasına rağmen erkeklerle eşit olmaları için yeter koşul değildir. Evdeki işler özel alanda ve kadınların sorumluluğunda oldukça kadınlar ancak 'çifte yük' taşıyacaklardır. 'Çifte yük', ev dışında ücretli işlerde çalışan kadınların ev işlerinden birincil derecede sorumlu olmaya devam etmelerini ve hem evde hem işte çalışmalarını açıklayan bir kavramdır.

Yanıt Açıklaması: Marksist yaklaşıma göre, özel mülkiyete sahip olup olmama üzerinden tanımlanan sınıflar arasındaki mücadele, tarihin itici gücü ya da motorudur. İnsanlık tarihi, sınıf çatışmalarının tarihidir. İlk insanlar yaşamalarına yetecek olandan daha fazla ürün ürettikleri zaman, bu ürünün kim(ler) tarafından kontrol edileceği meselesi gündeme gelmiş ve tam da bu aşamada şiddeti tekeline alma iddiasını dile getiren devlet benzeri yapılar ortaya çıkmıştır.

Yanıt Açıklaması: Pitirim Sorokin’e dayanarak Durkheim’ın din kuramının özelliklerini şöyle sıralayabiliriz (Bozkurt, 2011: 247): a. Dinin kaynağı toplumun kendisidir. b. Din anlayışları toplumun karakteristiklerinin sembolleridir. c. Kutsal yahut Tanrı, kişilik kazanmış toplumdan başka bir şey değildir. d. Dinin temel işlevlerinden biri, toplumsal dayanışmayı koruyup güçlendirmektir. Doğru yanıt B'dir, çünkü Durkheim'ın böyle bir önermesi yoktur.

Yanıt Açıklaması: Yapısal baskı/gerilim kuramının öncüsü Merton, toplumda mevcut olan hedeflere ulaşmada kullanılacak olan imkânların ve yolların eşit dağıtılmaması nedeniyle sosyal koşulların suçu yarattığını öne sürer.

Yanıt Açıklaması: Sanayi öncesi aşamada ağırlıklı olarak tarımsal üretim yapan toplumlarda aile bir üretim birimidir ve aile üyeleri birlikte çalışmaktadır.

Yanıt Açıklaması: Demokrasinin temel özelliği yöneticilerin serbest seçimlerle iktidara gelmeleri ve siyasi iktidarın sınırlarının hukuki normlarla belirtilmiş –bu temel hak ve hürriyetlerinin demokratik olmayan rejimlere kıyasla daha korunaklı olması anlamına gelir- olmasıdır.

Yanıt Açıklaması: Bilinçaltı bölümün oluşturan İd, Freud’a göre iki temel biyolojik ihtiyaç ve dürtünün (haz ve saldırganlık) yer aldığı katmandır. İkinci katman olan Ego, akıl ve sağduyuyu temsil eder. Ego çevreyle etkileşim sonucu ortaya çıkar ve gerçeklik ilkesine göre işler. İkinci katman olan Ego, akıl ve sağduyuyu temsil eder. Ego çevreyle etkileşim sonucu ortaya çıkar ve gerçeklik ilkesine göre işler.

Yanıt Açıklaması: Diğer kuramlar; “birey niçin suç işlemektedir” sorusuna odaklanırken, sembolik etkileşimci yaklaşım, “niçin belirli davranışlar sapma olarak tanımlanır?” sorusuna yanıt arama çabası içindedir. Sembolik etkileşimci yaklaşımlar, sapma/suç olgusu ile onu öyle tanımlayanlar arasındaki etkileşim üzerine odaklanmaktadır. Özellikle, davranışların illegal ve legal sınırlarını belirleyen kuralları ve hukuk sistemini sorgulayan bu anlayış, suç işleyen birey üzerinde değil, kuralları koyanlar ve sosyal etkileşim üzerinde odaklanır.

Yanıt Açıklaması: İşlevselci kuramcılar sapkın davranışları, toplumsal yaşamının işleyişinin normal bir parçası olarak görmekte ve bu tür davranışların toplumun düzen ve uyumunun devamını sağlamak açısından işlevsel ve olumlu sonuçları olduğunu düşünmektedirler.

Yanıt Açıklaması: Sanayinin coğrafi olarak yer değiştirmesi, ABD, Avrupa’nın gelişmiş ülkeleri ve Japonya gibi ülkeler için sanayisizleşme anlamına gelirken Çin başta olmak üzere birçok Uzak Doğu ve Güney Amerika ülkesi için ise yeni sanayileşme süreçleri anlamına gelmiştir.