Sosyoloji 1

Yanıt Açıklaması: Budd çalışmayı “ekonomik veya sembolik değeri olan ve sadece zevk için üstlenilmeyen fiziksel ve zihinsel çaba içeren, amaçlı insan aktivitesi” olarak tanımlamaktadır. Bu tanım, çalışmanın ekonomik karakterinin yanı sıra, zevk ve sembolik değer ifadelerinin içeriğini oluşturan psikolojik, kültürel ve toplumsal yanları üzerine de düşünmemize imkân vermesi bakımından önemlidir. Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: Demokrasi, yöneticilerin serbest seçimlerle iktidara geldikleri, siyasi iktidarın sınırlarının belli, insan hak ve hürriyetlerin korunaklı olduğu bir siyasi rejimdir.

Yanıt Açıklaması: Çalışma ve iş yaşamında son otuz yıla damgasını vuran değişimlerin analizinde öne çıkan temel vurgular şunlardır: Üretilen ürün, çalışma ilişkisi ve çalışmanın yönetimi gibi alanlarda esnek modellere geçiş. Emek tasarrufu sağlamasının yanı sıra çalışmanın doğası üzerinde de köklü değişiklikler yaratan otomasyon, robot ve yapay zekâ gibi teknolojilerin artan kullanımı. Bilgisayarlar ve internet başta olmak üzere bilgi teknolojilerinin çalışma yaşamında merkezi bir yer edinmesi. Teknolojik gelişmelerin yanı sıra toplumsal ve siyasal gelişmelerle birlikte merkezinde sanayi üretiminin olduğu bir toplumsal yapıdan hizmet sektörünün ve tüketimin merkezi bir yer işgal ettiği bir toplumsal yapıya geçiş. İletişim, bilişim ve ulaşım alanlarında meydana gelen teknolojik yeniliklerin çalışmaya etkileri ve bu bağlamda üretimin emek maliyetlerinin düşük olduğu coğrafyalara kaydırılabilmesinin önünün açılmasıyla uluslararası iş bölümünün değişen özellikleri.

Yanıt Açıklaması: En önemli toplumsallaşma aracıları aile, arkadaş, okul, işyeri ve kitle iletişim araçlarıdır. Dolayısıyla hayvan dostlarımız bu aracılardan değildir. Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: "Başkalarının önünde eşini küçük düşürmek" sosyal şiddet örneklerinden biridir. Diğerleri ekonomik şiddet örnekleri arasında yer alır.

Yanıt Açıklaması: Sekülerleşme kuramcılarından Bryan Wilson sekülerleşmeyi; modernleşme, bilim ve teknoloji, sanayileşme ve kentleşme gibi din dışı etkenlere odaklanarak açıklar. Sekülerleşmenin evrensel ve hatta kaçınılmaz bir süreç olduğunu savunan Bryan Wilson’a göre sekülerleşme, insan toplumunda gerçekleşen uzun vadeli bir süreçtir. Ancak sekülerleşmenin kendini gösterdiği güncel örüntüler kültürel ve tarihsel olarak her bir bağlama göre değişecektir. Dünyanın farklı bölgelerinde dinin toplumdaki değişimlerin doğasına ve derecesine etkisi o denli farklılık göstermektedir ki sekülerleşmeyi tek bir süreç olarak değerlendirmek bizi yanlış yönlendirir. Bu nedenle doğru yanıt C'dir.

Yanıt Açıklaması: Yenilikçiler, toplum tarafından kabul edilen değerleri kabul ederler, ancak bunları izlemek için meşru olmayan araçlar kullanırlar. Yasa dışı yollarla zengin olmak buna örnektir.

Yanıt Açıklaması: Sosyolojinin kurucuları olarak kabul edilen Saint Simon ve Comte’un çalışmalarının temelini, Aydınlanma’nın akılcılığına dayanan pozitivizm oluşturmakta ve yazıları, toplumsal bir kuram olarak Fransız ve Endüstri devrimleri sonrası Avrupa’da oluşan modern toplum hakkında incelemeleri içermektedir.

Yanıt Açıklaması: Toplumsallaşma kurumları, içinde yaşanan kültürün aktarılmasından sorumludurlar. En önemli toplumsallaşma aracıları aile, arkadaş, okul, işyeri ve kitle iletişim araçlarıdır.

Yanıt Açıklaması: Suç kavramına kıyasla daha kapsamlı bir kavram olan sapkın davranışın ne olduğu farklı dönemlerde ve toplumlarda değişkenlik gösterir. Sapkın davranış normları çiğneyen eylemler ve sapma da toplumsal kuralların ihlal edilmesi olarak tarif edilmekle birlikte, sapma daima olumsuz olarak gerçekleşmez. Başka bir ifadeyle, sapmanın olumsuz biçimi olduğu gibi, ideal davranış örüntüleri yönünde gerçekleşen "olumlu sapma" da söz konusudur. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: II – IV – I – III – V

Yanıt Açıklaması: Kültürel faktörler: Keşifler, icatlar, coğrafi yayılma ve din ise toplumsal değişmeyi etkileyen kültürel faktörler arasında yer almaktadırlar. Geçmişte matbaanın bulunuşu eğitim kurumunda çok ciddi değişimlere neden olmuştur. Günümüzde ise kitle iletişim alanında ortaya çıkan yenilikler ve internet kullanımı, bütün toplumsal yapı ile birlikte eğitim kurumunda da önemli değişimlere yol açmıştır.

Yanıt Açıklaması: Parsons’ın tanımladığı gibi ailenin iki ana ve indirgenemez işleve sahip olduğu görüşü bazı açılardan eleştirilmektedir. Öncelikle Parsons’ın çalışması, Amerikan orta sınıf ailesini temsil etmektedir ve genel bir aile yapısını göstermemektedir. Çalışma, özellikle Batı endüstriyel toplumunun ailelerini temel almıştır. Tanımlanan ailede idealize edilmiş çocuk ve yetişkinlerden bahsedilmektedir.Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Ataerkillik; iktisadi, siyasi, dinî, toplumsal ve kültürel kurumların erkeklerin denetiminde olduğu bir sistemdir. Erkeğin kadın üzerindeki egemenliği ile belirlenen güç ilişkilerini içerir. Feminist kuramlar ailenin güç ilişkileri içeren bir kurum olarak görülmesini sağlamış ve aile yaşamının kadın üzerindeki olumsuz etkilerini değerlendirmiştir. Toplumsal cinsiyet, kadın ve erkek arasındaki biyolojik farklılıklar temelinde kültürel ve toplumsal olarak inşa edilen kadınlık ve erkeklik durumunu ifade etmektedir. Ev-içi emeği, aile içinde genellikle kadınların yapması beklenen temizlik, yemek, bulaşık, çamaşır, ütü gibi işler ile yaşlı, engelli ve çocuk bakımını içerir. Yukarıda tanımlanan kavram ise çifte yüktür.

Yanıt Açıklaması: Benlik, diğer kişilerle etkileşim sonucu üretilir. Bir öğrencinin benlik kavramı diğer öğrencilerle ve öğretmenleriyle olan etkileşimiyle şekillenir. Etkileşimcilerin kullandığı ikinci önemli kavram toplumsal rollerdir. Okulda öğrencilerin ve öğretmenlerin toplumsal rolleri açık ve net olmakla birlikte, etkileşimcilere göre bu roller sabit ve değişmez değildir. Etkileşimciler tarafından kullanılan diğer bir kavram tipleştirmedir. Öğretmenlerin öğrencilerinin davranışlarını anlamak için kullandıkları bir yoldur.

Yanıt Açıklaması: İkinci Dünya Toplumları: Doğu Bloğu ülkeleri olarak da adlandırılan bu toplumlar 1917 Rus Devrimi ile ortaya çıkmışlardır. Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: Kültürün maddi ögeleri toplumun veya grubun herhangi bir gelişim aşamasındaki teknolojik ilerlemesi ile üretim, teknik, hüner ve becerilerini ifade eder (Özkalp, 1998: 98). İmal edilen nesneler de maddi kültürün parçasıdır. Anıtlar, binalar, tüketim malları, teknolojik araçlar maddi kültüre örnek olarak gösterilebilir.

Yanıt Açıklaması: İktidar ilişkilerinin özünde zor kullanma ya da zor kullanma tehdidi yatar. Bir kişi gerçekte istemediği bir eylemi, eylemi yapmasını isteyen kişiyi çok sevdiği için ya da kendisi de bu eylemden yarar göreceğine inandığı için yapabilirse de çoğu zaman iktidar ilişkilerinde karşılıklılık ya da sevgi yerine zor kullanma tehdidinin öne çıktığı da bir vakıadır. İktidar, bir kimsenin bir başkasına normalde yapmayacağı bir şeyi yaptırabilme gücünü ifade eder. İktidar sahipleri, kendilerine itaatin “meşru” davranış biçimi olduğunu iddia ederler. Bir iktidarın meşruiyeti ne kadar az ise, o kadar çok zor kullanmaya başvurmak zorunda kalacaktır. Doğru yanıt C seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Kültürün maddi ögeleri toplumun veya grubun herhangi bir gelişim aşamasındaki teknolojik ilerlemesi ile üretim, teknik, hüner ve becerilerini ifade eder. İmal edilen nesneler de maddi kültürün parçasıdır. Anıtlar, binalar, tüketim malları, teknolojik araçlar maddi kültüre örnek olarak gösterilebilir. El öpme, bu nedenle, kültürün manevi değerleri arasında yer almaktadır.

Yanıt Açıklaması: Kültür üzerine yaptığı çalışmalarla tanınan başka bir önemli kuramcı Pierre Bourdieu’dür. Bourdieu’nün ‘habitus’ kavramı; yenilikler, adaptasyonlar ve zevkler gibi pratiklerin aynı ‘habitus’u paylaşan kişiler tarafından paylaşıldığına ve bu kişilerin tipik olarak aynı toplumsal sınıfa ait olduklarına atıfta bulunur. ‘Habitus’, kültürel sermaye kavramını anlamada da önem arz eder; bireyin ‘habitus’u onun kültürel sermayesi hakkında fikir verecektir. Yine Bourdieu’nün kavramsallaştırdığı ‘kültürel sermaye’, bir kişinin toplumsal arka planını ve bir çalışan, arkadaş veya eş olarak beklentilerini göstermektedir