Çalışma Psikolojisi

Yanıt Açıklaması: Nitel Aşırı Yükleme: Çalışan insanın yeteneklerini ve beklentilerini aşan güçlükte karmaşık özelliklere sahip işlerin neden olduğu zorlanma türüdür, Bunun yanında üstlenilen görevlerin birbiriyle uyuşmaması ya da farklı yönlere çekilebilecek anlamlar içermesi de bu tür zorlanma nedeni olarak görülebilir. İşten hoşnutsuzluk, sinirsel gerginlik, tükenmişlik ve azalan özdeğer eğilimi gibi belirtiler bu tür zorlanmanın neden olabileceği bireysel sorunlardır. Hem nicel hem de nitel açıdan aşırı yüklemenin, kalp ve dolaşım hastalıklarıyla da bağlantılı olduğu tezi, çeşitli araştırmalar tarafından desteklenmektedir.

Yanıt Açıklaması: İşe ilişkin bilgilerin sistematik olarak toplanması, değerlendirilmesi ve sınıflandırılması sürecine iş analizi denir.

Yanıt Açıklaması: Tutum, bir bireye atfedilen ve bireyin psikolojik bir obje ile ilgili duygularını ve düşüncelerini düzenli olarak oluşturan, davranışa hazırlayıcı bir eğilimdir. Gelişime açıklık ve duygusal denge, kişilik testlerinde kullanılan beş faktör kişilik kuramının faktörlerinden ikisidir. Grafoloji, el yazısının analiz edilmesidir. Kişiliğe temel özelliklerini veren davranış kalıpları olarak tanımlanan kavram ise treyttir.

Yanıt Açıklaması: Performans değerlendirme ölçütlerinin elde edilebileceği en bilinen kaynaklar; iş analizleri, iş tanımları, personel yerleştirme çizelgeleri ve yetkinlikler gibi kaynaklardır. Yasal savunma ise, performans değerlendirme sonuçlarından en çok yararlanan alanlardan biridir.

Yanıt Açıklaması: - Çalışma ve iş ilişkisi, aynı zamanda psiko-sosyal ihtiyaçları yanıtlayan, kişiliğin gelişmesine katkı sağlayan önemli birer olgudur. Çalışmanın bireyler açısından sağladığı faydalar şu şekilde özetlenebilir: - İşyeri, başka insanlarla tanışılan, yeni arkadaşlıkların ve sosyal iletişimin kurulduğu bir mekandır; bu özelliğiyle iş birliği kurma, dayanışma, paylaşma vb. gibi sosyal yeteneklerin gelişmesine aracılık eder, - İş sahibi olmak, çalışan insana ve onun ailesine bir sosyal statü sağlar, - Çalışmak, insanın kendine saygısının, toplum içindeki yerinin, yararlı bir-şeyler gerçekleştirme duygusunun önemli bir kaynağıdır, - İnsanın bir aidiyet ve kimlik duygusu oluşturmasında çalışmanın rolü çok büyüktür; bir işin yapılabilmesi için gerekli bilgi, beceri ve yeteneklere sahip olma deneyimi, bireysel kimliğin gelişmesi için çok önemli bir zemindir, - Çalışma yaşamı, insanın belirli bir düzen içinde yaşama ihtiyacını yanıtlar ve zamanın periyodik algılanmasını sağlar, - Çalışma, sağladığı gelir ile özel yaşamın maddi temelini oluşturmakta, onun niteliği ve boş zamanları şekillendirme biçiminin de önemli bir belirleyicisi olmaktadır; bu bağlamda, yapılan işin içeriği ve mesleki sosyalleşme olgusu büyük önem taşımaktadır,

Yanıt Açıklaması: Herzberg'in iki faktör kuramı hijyen ve güdüleyici faktörler olmak üzere işe güdülenme yaratacak unsurları ikiye ayırmıştır. Güdülenme ortamı yaratan hijyen faktörlerdir. Varlığı tek başına güdülenme yaratmaz, ama hijyen faktörler olmadan tek başına güdüleyici faktörler yeterli değildir.

Yanıt Açıklaması: Sosyalleşme dönemlerini ekonomik sıkıntı ve krizler içerisinde geçirmiş eski nesil için iyi bir kazanç ve iş güvencesi ile iş sorumluluğu ön planda olmaktadır.

Yanıt Açıklaması: Çalışma yaşamı ve özel yaşam ilişkisinde beş temel varsayımdan söz edilebilir. Bunlar; etkisizlik varsayımı, etkileşim varsayımı, ikame varsayımı, pekiştirme varsayımı ve çakışma varsayımıdır. Güdüleme varsayımı bunlardan biri değildir.

Yanıt Açıklaması: Eğitim kurumları, özel istihdam büroları, sendikalar, ilan ve duyurular aday temin sürecinde yararlanılabilecek dış kaynaklar arasında yer almaktadır. Ancak mevcut örgüt çalışanları aday temin sürecinin iç kaynakları arasındadır.

Yanıt Açıklaması: İş, yerine getirilmeyi bekleyen amaçlı “eylemler bütünü” iken çalışma bu eylemlerin birey tarafından üstlenilip yerine getirilme sürecidir. Bu bağlamda, iş kavramı “eylemler bütünü” olmasına rağmen durağan, çalışma ise dinamik ve süreçsel bir içeriğe sahiptir.

Yanıt Açıklaması: Çalışanların performans değerlendirme yaklaşımını olumlu algıladıkları örgütlerde, örgütsel güven ve bağlılık algılarının da yüksek olduğu görülmüştür. Bununla birlikte, otoriter, aşırı kontrolü vurgulayan bir performans değerlendirme algısının çalışanların işten ayrılma niyetlerini artırıcı, örgüte bağlılığı ve performansı azaltıcı bir etkisinin olacağı ileri sürülebilir.

Yanıt Açıklaması: İki faktör kuramı Herzberg’e aittir.

Yanıt Açıklaması: Kontrol listesi yönteminin avantajı ekonomik ve kolay uygulanabilir olmasıdır. Değerlendiricilerin eğitimi ve standardize edilmesi kolaydır. Ancak bazı ifadeler her iş için uygun olmayabilir; bu da performans değerlendirmenin işle olan ilişkisini zayıflatabilir. Taraf tutma açısından sübjektif yönler içermektedir. Sadece puana bakılarak yapılan değerlendirme nedeni ile üstünlüklerin ve zayıflıkların ortaya çıkması mümkün olmayabilir.

Yanıt Açıklaması: İşçinin yeterliliğinden ve davranışlarından kaynaklanan geçerli sebepler 25, maddede belirtilenlerin dışında kalan ve işyerlerinde işin görülmesini önemli ölçüde olumsuz etkileyen sebeplerdir. İşçinin yetersizliğine örnek vermek gerekirse: - Ortalama olarak benzer işi görenlerden daha az verimli çalışma, - Gösterdiği niteliklerden beklenenden daha düşük performansa sahip olma, - İşe yoğunlaşmasının giderek azalması, - İşe yatkın olmama, - Öğrenme ve kendini yetiştirme yetersizliği, - Sık sık hastalanma, - Çalışamaz duruma getirmemekle birlikte işini gerektiği şekilde yapmasını devamlı olarak etkileyen hastalık, - Uyum yetersizliği, İşyerinden kaynaklanan sebeplerle yapılacak fesihlerde emeklilik yaşına elmiş olma halleridir, İşçinin yetersizliğinden veya davranışlarından kaynaklanan sebepler ancak işyerinde olumsuzluklara yol açması halinde geçerli sebepler olarak feshe neden olabilirler. İşçinin sosyal açıdan olumsuz bir davranışı, toplumsal ve etik açıdan onaylanmayacak bir tutumu işyerindeki üretim ve iş ilişkisi sürecine herhangi bir olumsuz etki yapmıyorsa geçerli sebep sayılamaz.

Yanıt Açıklaması: Aşağıda genel olarak performans değerlendirme sonuçlarından en çok yararlanılan alanlar belirtilmektedir. Ancak bunların dışında da elde edilen verilerin bir bilgi bankası olarak başka birçok alanda yöneticilere yardımcı olacağı akıldan çıkarılmamalıdır. Sözü edilen alanlar şu şekilde sıralanabilir: - İş uyumunu iyileştirmek için değerlendirme - Örgütsel değerler ve amaçların iletişimi - Kendini iyileştirmek için bilgilendirme - Eğitim ve kariyer geliştirme - Performansa dayalı ödüllendirme - Diğer insan kaynakları uygulamaları - Örgütte kalması veya çıkarılması gerekenler hakkında karar verme - Yasal savunma

Yanıt Açıklaması: Maslow’un İhtiyaçlar Hiyerarşisi’ne göre örgütsel faktörüler temel alındığında saygınlık ihtiyaçları; işin statüsü, kıdeme dayalı ücret, yöneticinin onayı, sorumluluklar ve işin kendisi saygınlık ihtiyaçları olarak belirlenebilir ancak güvenli çalışma koşulları güvenlik ihtiyacı kategorisine girer.

Yanıt açıklaması yok

Yanıt Açıklaması: Hacker, psikolojik bakış açısıyla çalışan insan üzerinde etkili olan koşulları, genel nitelikli, pozisyona bağlı ve işe özgü çalışma koşulları olarak üçe ayırmıştır. İş görme süreci boyunca bu koşullarla etkileşim halinde olan bireysel özellikleri de performans bileşenleri başlığı altında, temel ve iş sürecine bağlı olmak üzere iki ana grupta incelemektedir.

Yanıt Açıklaması: Porter ve Lowler’ın Beklenti Teorisi’ndeki değişkenler şunlardır: ödül (amacın) değeri, algılanan çaba -> ödül olasılığı, çaba, yetenek ve kişilik özellikleri, rol algılamaları, iş başarısı, ödüller, algılanan ödül adaleti ve doyum. Araçsallık ise Vroom’un Beklenti Teorisi ile ilgili bir kavramdır ve iş başarısının kişiye ödül getirmesini ifade eder.

Yanıt Açıklaması: Doğru insanın güvenilir bir biçimde saptanması, örgütlerin hem etkinlik ve verimlilik amaçlarını gerçekleştirmelerinde hem de çalışanların yaptıkları işten tatmin elde etmelerinde önemli bir rol oynamaktadır.