Para ve Banka

Yanıt Açıklaması: Enflasyon ile para politikası arasında önemli bir ilişki olduğunu gördük. Bu ilişkinin doğal sonucu olarak çağdaş bir merkez bankasının ilk temel amacı fiyat istikrarını sağlamak oluyor. Küresel kriz, finansal sistemin istikrarlı olmasının ne denli önemli olduğunu bir kez daha sergiledi. Finansal sistem tehlike altındaysa finansal sistemi o durumdan çekip çıkarmak asıl temel amaç hâline geliyor. Finansal istikrarı sağlamak, çağdaş bir merkez bankasının ikinci temel amacını oluşturuyor

Yanıt Açıklaması: Parasal aktarım mekanizması, faiz kanalı, kur kanalı, kredi kanalı ve bilanço kanalını içermektedir. Faiz kanalı ve kur kanalı geleneksel kanallar olarak da bilinmektedir.

Yanıt Açıklaması: Yerli paranın değerli olduğunu ve bu durumun da ekonomi açısından istenilir olmadığını düşünen bir merkez bankası, yerli paranın değerini belli bir düzeyin üzerine çıkarmak istemiyorsa, farklı bir ifadeyle döviz kurunun düşmesinden hoşlanmıyorsa, döviz alarak döviz kurunu yukarıya çekmek isteyebilir. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: R = RR+SR, Rezervler = Zorunlu karşılıklar + Serbest rezervler Doğru cevap A' dır.

Yanıt Açıklaması: Parasal tabanı kontrol etme gücünü elinde bulunduran Merkez Bankası'dır.

Yanıt Açıklaması: Tarihsel süreçte para olarak kabul edilen nesnelerin neler olduğuna baktığımızda, bu nesnelerin üç temel özellikleri olduğu görülmektedir. Birincisi, değişim aracı olarak kullanılması, ikincisi hesap birimi olarak kullanılması ve son olarak ise, değer saklama aracı olarak kullanılmasıdır. Bu nedenden dolayı doğru cevap E seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: 1800+1200=3000

Yanıt Açıklaması: Merkez bankasının döviz kuruna sık sık müdahale ettiği rejim, kirli dalgalı döviz kur rejimidir.

Yanıt Açıklaması: Disiplinli bir maliye politikası aynı zamanda mali baskınlığın olmaması anlamına gelmektedir. Mali baskınlığı, kısaca yüksek bütçe açığı ve enflasyonu az önemseyen bir ekonomik yapı olarak tasvir edebiliriz. Bu yapıda, kamu gelirlerinin kamu harcamalarının tamamını karşılamaması durumunda, bu fark para basılarak veya borçlanılarak karşılanacaktır. Mali baskınlığın yaşandığı ekonomik ortamlarda, mali otorite cari yılda ve gelecek yıllarda beklenen bütçe açıklarını, para politikası hedeflerini dikkate almadan belirlemektedir. Yani, mali baskınlıkta maliye politikası aktif konumda, para politikası ise pasif konumdadır.

Yanıt Açıklaması: Fiyat düzeyi %20 arttığında tutulan para miktarını da %20 arttırıyorsak reel para talebimiz sabit kalmış anlamına gelmektedir.

Yanıt Açıklaması: Çeşitli finansal istikrarsızlık kaynakları var. En önemlileri şunlar: Açık döviz pozisyonu, vade uyuşmazlığı, sorunlu krediler, yetersiz sermaye, likidite yetmezliği. Yüksek enflasyon daha çok fiyat istikrarı ile ilgili bir durumdur. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Bir ekonomide fiyatlar genel düzeyinin belirli bir zaman aralığında sürekli düşüş gösterdiği durum deflasyondur.

Yanıt Açıklaması: Küresel krize kadar temel politika araçlarının başında kısa vadeli faiz oranları geliyordu. Küresel krizden sonra, tek başına politika faizini kullanarak hem finansal istikrarı hem de fiyat istikrarını sağlayamayacaklarını düşünen merkez bankaları başka politika araçlarını da kullanmaya yöneldiler. Mesela zorunlu karşılık oranları, mesela bankacılık sektörünün düzenlemesinin ve denetiminin merkez bankalarının sorumluluğunda olduğu ülkelerde sermaye yeterlik oranları gibi. TCMB, 2010’un sonlarından başlayarak faiz koridorunun genişliğini de bir para politikası aracı olarak kullanmaya başladı.

Yanıt Açıklaması: ‘Parasal büyüklük’ olarak adlandırılan ekonomideki para miktarına ilişkin çeşitli tanımlar kullanılmaktadır. Bunlardan en ‘dar’ tanımlı parasal büyüklük ‘dolaşımdaki paradır. Dolaşımdaki para, bir merkez bankasının bastığı banknot yani ‘emisyon’ ile genellikle ülkelerin hazinelerinin çıkardıkları madenî paranın toplamından finansal sistemin kasasında olan ve dolayısıyla dolaşmayan banknot ve madenî paraların çıkarılmasıyla bulunur. Finansal sistemdeki kurumların kasasındaki bu paraya kısaca ‘bankaların kasası’ denilmektedir. Dolayısıyla, dolaşımdaki para şöyle tanımlanmaktadır. Dolaşımdaki Para = Dolaşıma Çıkan Banknot + Madenî Para - Bankaların Kasası yada Dolaşımdaki Para = Emisyon + Madenî Para - Bankaların Kasası Çok küçük miktarda olan madenî para bir tarafa bırakıldığında, dolaşımdaki para bir merkez bankasının kendi dışındaki kesimlere olan yükümlülüğünü göstermektedir. Merkez bankasının yükümlülüğü olan dolaşımdaki paraya, bankaların kendi dışındaki kesimlere yükümlülüğü olan vadesiz mevduat eklendiğinde M1 para arzına ulaşılmaktadır: M1 = Dolaşımdaki Para + Vadesiz Mevduat Türkiye’de bankalarda yabancı para cinsinden vadesiz mevduat da tutulabildi ğinden, Türkiye’deki M1 tanımı içinde hem lira cinsinden hem de yabancı para cinsinden vadesiz mevduat vardır. Vadesiz mevduata kıyasla daha az likit olan vadeli mevduat M1’e eklendiğinde ise M2 tanımına ulaşılmaktadır: M2 = M1 + Vadeli Mevduat Türkiye’de vadeli mevduatlar içinde yine hem lira cinsinden hem de yabancı para cinsinden vadeli mevduatlar vardır. Dolaşımdaki para, M1 ve M2 denilince hemen her ülkede anlaşılan yukarıda verilen tanımlardır. Açık ki farklı parasal büyüklükler de tanımlamak mümkündür. Türkiye’de -çok yaygın olmasa da- kullanılan bir başka parasal büyüklük M3’tür: M3 = M2 + Repo + Para Piyasası Fonları (B Tipi Likit Fonlar) + İhraç Edilen Menkul Kıymetler Benzer bir M3 tanımı Avrupa Merkez Bankası’nca (ECB) da kullanılmaktadır. Dikkat edilirse en geniş tanımlı parasal büyüklük M3’tür. Daha sonra büyüklük sırasına göre M2, M1 ve dolaşımdaki para gelmektedir. Dolayısıyla doğru cevap A şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Paranın üç temel fonksiyonu vardır: Birincisi, değişim aracı olarak kullanılmaktadırlar. İkincisi, hesap birimidirler ve üçüncüsü, değer saklama aracı olma fonksiyonunu sağlamaktadırlar. Ancak bir nesnenin değişim aracı olma işlevini yerine getirebilmesi için taşıması gereken özellikler; taşınabilir ve bölünebilir olma, bozulmama ve bir standarda sahip olma şeklinde belirtilebilir. Doğru seçenek "B" şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Çağdaş merkez bankaları likidite yönetimini temel olarak açık piyasa işlemleri ile yapıyorlar. Piyasada geçici likidite sıkışıklığı varsa bu sıkışıklığı gidermek için merkez bankasının kullanacağı ana araç ‘repo’ işlemi. Repo, iki ayaklı bir işlem. İlk ayakta, merkez bankası ticari bankadan, menkul kıymet (tahvil diyelim) satın alıyor. Banka, bu satışı ‘geri almak’ vaadiyle yapıyor.

Yanıt Açıklaması: Klasik enflasyon hedeflemesi uygulamasında, fiyat istikrarı temel amacına uygun olarak ulaşılmak istenen bir amaç var: Birincisi, enflasyon ile enflasyon hedefi arasındaki fark en aza indirilmek isteniliyor. Bu farka ‘enflasyon açığı’ deniliyor. Enflasyon hedefin üzerinde ise enflasyon açığı artı değer alıyor. Tersi durumda, enflasyon açığının değeri eksi oluyor. İkincisi, üretim düzeyi ile potansiyel (doğal) üretim düzeyi arasındaki farkın en aza indirilmesi amaçlanıyor. Bu farka da ‘çıktı açığı’ deniliyor. Çıktı açığı artı değer alıyorsa üretim düzeyi potansiyelinin üzerinde demektir. Eksi değer aldığında ise potansiyelinin altında bir üretim düzeyi söz konusu oluyor. Bu tür rejimler ‘esnek enflasyon hedeflemesi’ rejimleri olarak adlandırılıyorlar. Uygulamada çok görülmemekle birlikte, sadece enflasyon açığına yoğunlaşan enflasyon hedeflemesi rejimleri de var; ‘katı enflasyon hedeflemesi’ rejimleri olarak adlandırılıyorlar. Klasik enflasyon hedeflemesinde, dolayısıyla merkez bankasının enflasyon açığı ve çıktı açığından oluşan bir amacı var. Her iki açığa birer ağırlık verildiğini düşünün. Bu durumda klasik enflasyon hedeflemesinde amaç iki açığın ağırlıklı toplamından oluşan bir değer alıyor. Enflasyonu hedefe, üretimi de potansiyel düzeyine yaklaştırmak istediğimize göre, demek ki amacın alacağı değerin mümkün olduğu kadar 0’a yaklaşmasını istiyoruz. Küresel krizden sonra yeni arayışlar başlamadan uygulanan klasik enflasyon hedeflemesi genellikle ‘esnek enflasyon hedeflemesi’ idi. Merkez bankaları hem çıktı hem de enflasyon açığını en aza indirmeye çalışıyorlardı. ‘Katı enflasyon hedeflemesinde ise sadece enflasyon açığı en aza indirilmek isteniliyor. Dikkat ederseniz amaç içinde dört değişken yer alıyor: Enflasyon, enflasyon hedefi, üretim ve potansiyel üretim düzeyi. Bu bilgilerden de anlaşıldığı gibi klasik enflasyon hedeflemesi uygulamasında amaç içinde seçeneklerde verilen değişkenlerin tümü yer alıyor, dolayısıyla doğru cevap E’dir.

Yanıt Açıklaması: Dolaşımdaki para, emisyon ve madeni paradan oluşur. Bankaların kasasındaki para dolaşımdaki paraya dahil edilmez.

Yanıt Açıklaması: Para politikası ile enflasyon arasında çok yakın bir ilişki var. Hiperenflasyona giden yol, yüksek bütçe açıklarının merkez bankasına para bastırılarak finanse edilmesinden geçiyor. Enflasyonun çok yüksek olmasa da düşük iki haneli düzeylerde dolaştığı ekonomilerde yaşanan enflasyonda da gevşek para politikasının rolü var. Mesela, politika yapıcıları üretimi potansiyel düzeyinin üzerine taşımak için faizleri düşük tutmaya çalışabilirler. Elbette, böyle ekonomilerde bütçe açıkları da olabilir ve bu açıklardan doğan finansman gereksiniminin bir kısmı merkez bankalarına para bastırılarak karşılanmak istenebilir. Bu olgunun da enflasyona katkısı olacağı açık. Bu çerçevede, para politikasının en önemli amacını hemen belirtmek mümkün: Fiyat istikrarını sağlamak.

Yanıt Açıklaması: Borçların maliyetinin yükselmesi, kredi daralması ve riskten kaçınma bu kanallar arasındadır.