Para ve Banka

Yanıt Açıklaması: Tahvilin talebi ile fiyatı arasındaki ilişki ters yönlüdür. Tahvil fiyatı arttıkça (faizi düştükçe) talebi de düşecektir. Tahvilin fiyatı düşmese bile talebi yükselebilir. Aynı fiyat düzeyinde şu gelişmeler daha fazla tahvil talep edilmesine yol açacaklar: Ekonomik birimlerin servetlerinin artması, beklenen enflasyonun düşmesi, bir tahvilin likiditesinin diğer tahvillere kıyasla yükselmesi, tahvilden alınan verginin, servetinde değerlendirilebileceği alternatif varlıklardan alınan vergiye göre düşmesi, likiditesinin diğer tahvillere kıyasla artması. c şıkkında yer alan "Dış ticaret açığının düşmesi" bu süreçle ilgisi yoktur.

Yanıt Açıklaması: Koridorun üst sınırını merkez bankasının bankalara borç verme faizini, alt sınırını ise merkez bankasının bankalardan borç alma faizini belirler.

Yanıt Açıklaması: Takip edilmekte olan para politikasında bir değişikliğe ihtiyaç duyulduğu an ile merkez bankasının para politikasındaki değişikliği uygulamaya başladığı an arasında geçen zaman iç gecikme olarak adlandırılır.

Yanıt Açıklaması: Bütçe açığı devletin harcamalarının gelirinden fazla olması durumunu ifade etmektedir.

Yanıt Açıklaması: TCMB açık piyasa işlemlerini ya İMKB RepoTers Repo Pazarı’nda ya da kendi bünyesinde gerçekleştiriyor. Repo, ters repo, doğrudan alım ve doğrudan satım yapabiliyor. Ters repo ve doğrudan satım işlemi yapabilmesi için, açık ki portföyünde Hazine tahvili olması gerekiyor. Portföyünün yetersiz olduğu durumlarda likidite senedi de ihraç edebilir. Bunlar vadesi 91 günü aşmayan senetler. Repo ve ters repo işlemlerindeki en uzun vade de 91 günle sınırlı.

Yanıt Açıklaması: Çağdaş merkez bankalarının sekizinci ünitede açıklandığı gibi para politikasını yürütürlerken kullandıkları temel araç ‘politika faizi’dir. Politika faizi çok kısa vadeli (mesela gecelik ya da haftalık) bir faizdir. Kısa vadeli faizlerdeki değişiklikler bankaların davranışlarını etkilemekte ve daha uzun vadeli faizlerde aynı yönde hareketler doğurmaktadırlar.

Yanıt Açıklaması: Merkez bankası politika faiz oranı aracılığıyla piyasalardaki faiz oranlarını nispeten hızlı bir şekilde aşağıya çekebilir. Ancak firmalar yeni fabrikalar veya konutlar inşa etmeye hemen ertesi gün başlamayacaktır. Düşük faiz oranları öncelikle firmaların gelecek dönemde hangi yatırımları yapmayı planladıklarına dair projelerini şekillendirecektir. Bu projelerin oluşturulması ve hayata geçirilmesi önemli bir zaman alacaktır. Bu gecikme dış gecikme oalrak tanımlanmaktadır.

Yanıt Açıklaması: ülkeye yabancı sermaye girişinin olması durumunda döviz kuru düşecektir. Bu bilgi doğrultusunda doğru cevap D seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Çağdaş merkez bankaları likidite yönetimini temel olarak açık piyasa işlemleri ile yapıyorlar. Piyasada geçici likidite sıkışıklığı varsa bu sıkışıklığı gidermek için merkez bankasının kullanacağı ana araç ‘repo’ işlemi. Repo, iki ayaklı bir işlem. İlk ayakta, merkez bankası ticari bankadan, menkul kıymet (tahvil diyelim) satın alıyor. Banka, bu satışı ‘geri almak’ vaadiyle yapıyor. Bu süreç merkez bankası tarafından bakarsanız merkez bankası geri satmak vaadi ile tahvil satın almış oluyor. Başka bir ifadeyle, bu tahvil bir süreliğine merkez bankasında kalıyor. İşlemin ikinci aşamasında ilk işlem tersine dönüyor. İlk aşamada, merkez bankası geçici olarak satın aldığı tahvil karşılığında o bankaya bir fon aktarmış oluyor. Burada önemli olan, bu işlemin ilk aşamasında bankacılık sisteminin likiditesinin artması. İşlemin ikinci aşamasında ise ‘geri satın alma vaadi’ devreye giriyor: Banka, sattığı tahvili merkez bankasından satın alıyor, dolayısıyla sisteme çıkan likidite tekrar merkez bankasına dönüyor. Sonuçta, sistemin geçici likidite gereksinimi karşılanmış oluyor. Ters repo işlemi, adından da anlaşılacağı gibi reponun tamamen tersi bir işlem. Burada amaç, sistemden geçici olarak likidite çekmek. Bu nedenle, merkez bankası ilk aşamada ‘geri alma vaadiyle’ bankalara tahvil satıyor. Bunun karşılığında bankalar merkez bankasına fon aktarmış oluyorlar. Böylelikle sistemden bir süreliğine likidite çekilmiş oluyor. İşlemin ikinci aşamasında, ‘geri alma vaadi’ yerine getiriliyor. Yani, merkez bankası tahvillerini bankalardan geri satın alıyor. İlk aşamada sistemden çekilen likidite böylelikle tekrar sisteme dönmüş oluyor. Merkez bankası sistemdeki likidite sıkışıklığının kalıcı olduğunu düşünüyorsa, bankalardan doğrudan tahvil alabilir. Tersi durumda, yani likidite bolluğu kalıcı ise, bu sefer doğrudan tahvil satımına gidebilir. Ayrıca, bankalar merkez bankalarına kısa vadeli mevduat yatırabiliyorlar. Yine benzer bir şekilde, bankalar merkez bankalarından kısa vadeli mevduat alabiliyorlar. Özellikle koridor sisteminin çalışması açısından önemli bu olanaklar. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Nakit oranı: 1800 / 1200 = 1,5

Yanıt Açıklaması: Dolaşımdaki para en basit hâliyle banka dışı kesimin elinde tuttuğu nakit para olarak tanımlanabilir.

Yanıt Açıklaması: Merkez bankasının enflasyon ve çıktı açıklarındaki gelişmelere vermesi gereken faiz tepkisini gösteren denklem Taylor Kuralı olarak isimlendirilir.

Yanıt Açıklaması: Parasal kontrol rejimlerinin yararları, 1990’ların başlarından itibaren giderek artan oranda sorgulandı ve bu uygulamadan vazgeçildi. İki nedenle: Hızla artan finansal yenilikler ve parasal kontrolün sokaktaki insanlar açısından anlaşılır olmasının zorluğu. Türkiye’nin de parasal kontrol rejimi uygulaması deneyimi var. Bu deneyimi ikiye ayırmak mümkün. Birincisi, TCMB’nin kendi isteği ile yürürlüğe soktuğu ve parasal programlama adını verdiği uygulamalar. İlk parasal kontrol uygulaması Ocak 1990’da başlatıldı. Bu tarihten önce de bazı uygulamalar var. Ancak bunlar kamuoyuna duyurulmadan yapıldılar. Bu anlamda Ocak 1990’dakini ilk uygulama olarak almak yanlış olmayacak. TCMB kendi bilançosundan seçtiği dört ayrı parasal büyüklüğün artış hızına kısıtlama getirdi. Bu parasal büyüklükler ‘TCMB’nin bilanço büyüklüğü’, ‘TCMB’nin toplam iç yükümlülükleri’, ‘TCMB’nin toplam iç varlıkları’ ve ‘merkez bankası parası’ idi. Bu bilgilerden de anlaşıldığı gibi doğru cevap E’dir.

Yanıt Açıklaması: Önceden öngörülemeyen enflasyon ekonomik birimlere üç farklı maliyet yaratır. Bunlardan ilki fiyatların yanlış belirlenmesi, ikincisi servetin borç alanlar ve borç verenler arasında yeniden dağılımı ve üçüncüsü beklenmeyen yüksek enflasyonun geleceğe ilişkin belirsizlikleri arttırması olarak belirtilebilir. Ekonomik birimler gelecekteki fiyat düzeyleri hakkında tam bilgiye sahip değillerse işletmeler ürünlerinin fiyatlarını belirlemede ve işçiler ile firmalar ise ücretleri belirlemede sorun yaşayacaklardır.

Yanıt Açıklaması: Bir ekonomide üretim düzeyi potansiyelinin oldukça altında ise para politikasının aradaki farkı azaltmak için yapabilecekleri var mı? Elbette bu sorunun tersi de geçerli: Üretim düzeyi potansiyelinin oldukça üstünde ise para politikası ile ekonomiyi potansiyeline getirmeye çalışmalı mı? Makroekonomi derslerinden hatırlayacaksınız: İki farklı görüş var. Birincisi, ekonominin kendi dinamikleri ile tekrar potansiyel üretim düzeyine döneceğini belirtiyor ve bu nedenle para ya da maliye politikasında bir değişikliğe gerek olmadığını söylüyor. İkinci görüş ise ekonomin kendi dinamikleri ile dengeye gelmesinin ancak zamanla gerçekleşebileceğine ve bu zamanın oldukça uzun olabileceğine dikkat çekiyor. Bu zamanı kısaltmak üzere para ve maliye politikasının aktif biçimde kullanılmasını tavsiye ediyor. Sözgelimi üretim potansiyel düzeyinin altında ise iç talebi artırmak için faiz haddinin düşürülmesi (parasal genişlemeye gidilmesi) ve /veya genişlemeci maliye politikasının (kamu harcamaların artırılması ve vergi oranlarının düşürülmesi) uygulanması öneriliyor.

Yanıt Açıklaması: Parasal baskınlık ise para politikasını uygulamakla yükümlü Merkez Bankasının para politikasını bağımsız bir şekilde oluşturduğu, maliye politikasının ise bütçe açıklarını para politikası hedeflerine destek olacak şekilde belirlediği bir ekonomik yapıdır.

Yanıt Açıklaması: Para arzı= Parasal taban x Para çarpanı

Yanıt Açıklaması: Açık piyasa işlemleri, merkez bankasının tahvil ve bono piyasasından kamu kesimi kağıtlarını alıp satmasıdır.

Yanıt Açıklaması: Beklenen enflasyonun en önemli maliyetlerinden biri, para bulunduranların bir enflasyon vergisine maruz kalmasıdır. Enflasyon, parlamentonun onayından geçmemiş bir vergidir. Enflasyon vergisini, ellerinde para bulunduranların sermaye kaybına uğraması şeklinde tanımlayabiliriz. Gerek nakit paranın enflasyon nedeniyle değerinin düşmesi, gerekse de enflasyon nedeniyle nominal faiz oranlarının artması, elde nakit tutmanın alternatif maliyetini yükseltecektir. Ekonomik birimler daha az nakit bulundurmaya başlayacaklardır. Ekonomik birimlerin daha az nakit bulundurması, ellerindeki nakdi daha kısa sürede bitirecekleri ve bankalarını (ya da ATM) cihazlarını daha sık ziyaret edecekleri anlamına gelir. Daha az nakit tutmaya bağlı olarak oluşan ilave nakit maliyetlere ayakkabı eskitme maliyetleri denir. Ayakkabı eskitme maliyetini, bankaya gitmek için harcadığımız zaman, ulaşım masrafı ve bankaya ödediğimiz komisyonlar gibi maliyetler olarak kabul edebiliriz.

Yanıt Açıklaması: Eksik bilgi, finansal piyasalarda sözleşmenin iki tarafının aynı miktarda bilgiye sahip olmaması, borç alanın borç verene göre daha çok bilgi sahibi olması durumu olarak tanımlanmaktadır. Doğru cevap B'dir.