İktisadi Düşünceler Tarihi

Yanıt Açıklaması: 1968’de İsviçreli iktisatçı Karl Brunner (1926-1989)’in Federal Reserv Bank Saint Louis Review’de yayınlanan makalesinde “Monetarizm” kavramını ilk kez kullanılarak 1920’lerde bilinen ve sonra unutulan para prensiplerini başka bir deyişle klasiklerin miktar teorisini yeniden hatırlatmıştır. Doğru yanıt C'dir.

Yanıt Açıklaması: Yeni Keynesgil İktisat, son yıllarda modern makroiktisadi düşüncede öne çıkan bir okuldur. Esas olarak Keynes’in düşüncelerine dayanmaktadır. Ancak 1970’lerden itibaren gelişen ve bir karşı devrim niteliğini taşıyan Yeni Klasik Okul akımının Keynesgil İktisadın temellerini sıkı bir eleştiriye tabi tutmaları bu okulun oluşmasında ki en önemli nedendir. Yeni Klasik iktisatçıların eleştirilerini cevaplamakla birlikte Keynesgil iktisadı onarmaya ve takviye etmeye çalışan bu iktisatçılara Yeni Keynesgiller denmektedir. Yeni Keynesgiller arasında Edmund Pheps, N. Gregory Mankiw, Robert Gordon, David Romer ve Alan Blinder gibi önde gelen iktisatçılar vardır.

Yanıt Açıklaması: Monetaristler parasal artışlarının enflasyonist etkilerini kabul etmekle birlikte, bazı yönlerden Klasik Miktar Teorisi’ni eleştirerek, enflasyonu açıklamada yetersiz kaldığını öne sürmüşlerdir. Paranın dolaşım hızının sabit değil, aksine bazı değişkenlerin istikrarlı bir fonksiyonudur. Milton Friedman’ın analizleri ile geliştirilen Monetarizm’e bu nedenle aynı zamanda “Modern Miktar Teorisi” adı da verilmektedir. Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Stagflasyon ekonominin eksik istihdam ve potansiyel üretim seviyesinin altında olmasına karşılık, genel fiyat seviyesinin yükseldiği durumdur. Başka bir deyişle, ekonominin, aynı anda hem işsizlik hem de enflasyon içinde bulunması durumunu ifade eder. Doğru yanıt E'dir.

Yanıt Açıklaması: Rasyonel Beklentiler Teorisi, monetaristlerden bir adım daha ileri giderek fertlerin uyumcu değil, rasyonel beklentiler içinde olduğunu ve bu nedenle iktisat politikaları karşısında hemen aktif bir tavır takınıp iktisat politikasını tamamen etkisiz hale getirebildiğini ileri sürmektedir.

Yanıt Açıklaması: Aslen İtalyan olmakla birlikte Paris’te dünyaya gelmiştir.İtalya’da öğrenim gördü. 1891’de Walras’ın Lozan Üniversitesi’ndeki kürsüsünü devraldı ve burada profesör oldu. Politik İktisadın El Kitabı (1906) en önemli eseridir. Pareto iktisadın dışında siyaset sosyolojisi alanında da önemli bir düşünürdür. Özellikle toplumsal çevri teorisi ünlüdür.

Yanıt Açıklaması: Yeni klasik reel konjonktür teorisinin, yeni klasik iktisattan kopmasının nedeni yani temel farkı şudur: Yeni klasiklere göre konjonktürel dalgalanmaların nedeni önceden beklenmeyen para politikası iken yeni klasik konjonktürel teorisyenleri ise buna karşı çıkarak konjonktürel dalgalanmaların gerekçesi olarak "teknolojik şoklar"ı göstermişlerdir. Başka bir deyişle, yeni konjonktürel teoride, konjonktürel dalgalanmaların nedeni parasal değil reel faktörlere dayanmaktadır ve bunlardan en önemlisi de teknolojik şoklardır. Doğru cevap A seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Keynes, ekonominin tam istihdam ve istikrara ulaştırılması konusunda maliye politikasının daha etkili olacağını savunmuştur.

Yanıt Açıklaması: Jevons, “Değer yalnızca nihai düzeydeki faydaya bağlıdır.” diyerek emek-değer teorisine itiraz eder. Ona göre üretim maliyetleri arzı belirler, arz faydanın nihai düzeyini belirler, nihai fayda düzeyi de değeri belirler. Jevons’a göre, son tahlilde bir malın değeri ona harcanan emeğe değil, nihai kullanıcıya sağlayacağı faydaya bağlıdır.

Yanıt Açıklaması: Keynes'e göre, durgunlukla mücadele etmek için devlet ya harcamalarını arttırmalıdır ya da vergileri azaltmalıdır. Vergileri azaltmak özel tüketim harcamalarının artmasına yol açar. Keynesyen iktisatçılara göre, maliye politikası araçları daha kısa sürede etkisini gösterir, iktisadi değişkenler üzerinde para politikası araçlarına göre daha etkilidir. Bu nedenle, durgunluk dönemlerinde bütçe açığı vermek pahasına, kamu harcamalarını arttırmak, vergileri azaltmak daha tavsiye edilebilir politikalardır. Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: Klasiklerde paranın dolaşımı sabit (veri) iken, Monetaristlerde sabit değildir. Monetaristlerde paranın dolaşım hızı; sürekli gelir, faiz oranı, beklenen enflasyon oranı gibi gözlemlenebilen birkaç değişkenin istikrarlı bir fonksiyonudur.

Yanıt Açıklaması: Neoklasik iktisadın en önemli isimlerinden biri olan ve yerleşik iktisada pek çok katkısı olan Fisher’in en yaygın bilinen katkılarından biri de Fisher denklemidir. Paranın miktar kuramı olarak da bilinen Fisher denklemi MV=PQ’dur. Burada M dolaşımdaki para miktarını, V paranın dolanım hızını, P fiyatlar genel düzeyini ve Q da yıl boyunca üretilen mal miktarını ifade etmektedir. Fisher’e göre, dolaşımdaki para miktarındaki artış, aynı oranda enflasyona yol açar. Aslında ekonomideki para miktarındaki artışın fiyatları yükselteceği görüşü Fisher’den önce, klasik iktisatçılardan David Hume ve John Stuart Mill tarafından da dile getirilmiş olmasına karşın Fisher paranın dolanım hızı ve ticaret hacmi değişmeden para miktarındaki değişimin aynı oranda ve yönde fiyatlar genel düzeyini etkileyeceğini ileri süren ve paranın miktar kuramı adıyla tarihe geçen bir kuram geliştirmiştir.

Yanıt Açıklaması: Tümevarım, gözlemlerden yola çıkarak genellemeler yapmak demektir.

Yanıt Açıklaması: Monetarizmin temel özelliği, klasik iktisadın “paranın etkisizliği” öngörüsünü kabul etmesi ve Keynes’in uzun dönemi ihmal etmesini ve kamu müdahalelerini içeren politikalarını eleştirmeleridir. Monetarizm, nominal milli gelir düzeyinin belirlenmesinde ve değişmesinde parasal faktörlerin önemini vurgulayan doktriner bir yaklaşımdır. Monetaristler, Chicago Okulunun ilk kuşak temsilcileri gibi liberal piyasa ekonomisini savunmuşlardır ve devletin ekonomik yaşama müdahale etmemesi gerektiğini ileri sürmüşlerdir. Serbest piyasanın gücüne, rekabete, ekonomik özgürlüklere ve özel mülkiyete olan güven ve inanç ikinci kuşak Chicago Okulu üyeleri olan Monetaristlerce de devam ettirilmiştir. Monetarizmin zaman içinde vurgularında önemli değişiklikler olmuştur: 1950’lerde para talebi, parasal gecikmeler, para ve maliye politikalarının etkinliği ve nispi gücü; 1960’larda parasal büyüklüklerin kontrol edilebilirliği ve 1970’lerde enflasyon analizi ve Phillips Eğrisi üzerine tartışmalar önem kazanmıştır. Bu grubun içinde farklı varsayımlarla yola çıkan yeni bir grup Yeni Klasik İktisat doğmuştur.

Yanıt Açıklaması: Yeni Keynesgil İktisat, reel ücret katılıklarının ve uzun dönemdeki işsizlik sorununun kökenlerini açıklamaya çalışmıştır. Buna göre reel ücret katılıkları konusunda bazı teoriler geliştirmişlerdir. Bunlar; simetrik enformasyon modeli, zımni sözleşme teorisi, içerdekiler-dışardakiler teorisi ve etkin ücret teorisinden oluşmaktadır. Tekelci rekabet teorisi ise Neoklasik iktisat teorilerinden biridir. Doğru cevap E seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: 19. yüzyılda soyutlamacı ve neoklasik iktisada ilk tepkiler Tarihçi Okul tarafından verilmiştir. Tarihçiler, zaman ve mekândan bağımsız bir iktisadi açıklamanın olamayacağını ifade ederler. Tarihçilerin görüşleri, İngiltere ve Fransa’da da ilgi görse de Alman Tarihçi okulu iktisadi düşünce tarihinde daha çok temayüz etmiştir. Öncüleri arasında W. Rosher, B. Hildebrand ve K. Knies gibi düşünürlerin bulunduğu Alman Tarihçi Okulunun en ünlü temsilcileri G. Schmoller ve W. Sombarttır.

Yanıt Açıklaması: Yeni Keynesgil İktisat, reel ücret katılıklarının ve uzun dönemdeki işsizlik sorununun kökenlerini açıklamaya çalışmıştır. Buna göre reel ücret katılıkları konusunda bazı teoriler geliştirmişlerdir. Bu teoriler; asimetrik enformasyon modeli, zımni sözleşme teorisi, içerdekiler-dışardakiler teorisi  ve etkin ücret teorisidir.

Yanıt Açıklaması: Ekonomik birimlerin herhangi bir mal, hizmet veya finansal aracın fiyatında zaman içerisinde meydana gelebilecek değişikliklerden ek kazanç elde etme arzusuna speakülasyon amacı ile para talebi denir.

Yanıt Açıklaması: Pragmatizm, Eklektizm, Evrimcilik ve Eleştirellik Amerikan kurumculuğunun özelliklerindendir.

Yanıt Açıklaması: Friedman’a göre parasal istikrar için isteğe bağlı para politikalarına son verilmeli ve sabit bir kural ile siyasi otoritenin parasal otorite üzerindeki müdahaleleri ortadan kaldırılmalıdır. Friedman, para stokundaki artışların konjonktüre paralel olarak düzenlenmesi görüşünü kabul etmemekte ve bunun parasal kuralı zaman içerisinde giderek anlamsız hâle getireceğini ifade etmektedir. Bu durumda doğru cevap E seçeneğidir.