Bireysel İş Hukuku

Yanıt Açıklaması: Fazla çalıştırma yaptırılamayacak işler şunlardır: Sağlık kuralları bakımından günde ancak yedibuçuk saat ve daha az çalışılması gereken işlerde, gece çalışmalarında fazla çalışma yapılamaz. Ancak gündüz yapılan bir işe ilişkin fazla çalışma gece döneminde söz konusu olabilir. Belirtmekte fayda vardır ki gece döneminde olağanüstü veya zorlayıcı nedenlerle fazla çalışma yaptırılabilir. Nihayet, yer ve su altında yapılan işlerde de fazla çalışma yapılamaz.

Yanıt Açıklaması: İşveren iş ilişkisinin sona erdirilmesinde kadın işçilere karşı cinsiyete dayalı farklı bir muamelede de bulunamaz. Bu husus, İş Kanunu’nun 5. maddesinde öngörüldüğü gibi, iş güvencesi açısından da cinsiyetin sözleşmenin sona erdirilmesinde geçerli bir neden sayılmayacağı İş Kanunu m.18/3- d’de ifade edilmiştir.  Ayrıca, iş sözleşmesi işçinin gebelik veya analık nedeniyle işe devam edememesi durumunda belirli bir süre askıdadır. Gerçekten, işçinin doğum yapması ve gebelik gibi hâllerde devamsızlığı durumunda sözleşme derhâl sona erdirilemez.

Yanıt Açıklaması: Maden ocakları ile kablo döşemesi , kanalizasyon ve tünel inşaatı gibi yer altında veya su altında çalışılacak işlerde onsekiz yaşını doldurmamış erkeklerin çalıştırılmaları yasaktır. Yine, sanayie ait işlerde gece döneminde onsekiz yaşını doldurmamış erkek işçilerin çalıştırılmaları da yasaktır. Görüldüğü üzere III numaralı maddede gece döneminde ibaresi yer almadığından III numaralı madde yanlıştır. Dolayısıyla doğru cevap I, II ve IV numaralı maddeleri içeren D seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Asgari ücret sadece İş Kanununa tabi işçiler bakımından değil, iş sözleşmesi ile çalışan tüm işçiler bakımından öde­necek ücretin alt sınırını oluşturur. Bu nedenle doğru şık “d”dir.

Yanıt Açıklaması: Fazla çalışma yaptırılamayacak kişiler de şunlardır: 18 yaşını doldurmamış kişiler (FÇY m.8/a), sağlık durumu itibariyle fazla çalışma yapamayacağı doktor raporu ile belgelenenler (FÇY m.8/b), gebe, yeni doğum yapmış ve çocuk emziren işçiler (FÇY m.8/c) ve nihayet, ilgili Yönetmelikte kısmi sürelerle çalışan işçilere de fazla çalışma ve fazla sürelerle çalışma yaptırılamayacağı öngörülmüştür (FÇY m.8).

Yanıt Açıklaması: İş Kanunu madde. 17. süreli feshin kötüye kullanılmaması gerektiğini, aksi hâlde işverenin kötüniyet tazminatı ödeyeceğini düzenlemiştir. Buna göre, “... fesih hakkının kötüye kullanılarak sona erdirildiği durumlarda işçiye bildirim süresinin üç katı tutarında tazminat ödenir.”

Yanıt Açıklaması: Zorunlu nedenlerle işin durması, ulusal bayram ve genel tatillerden önce veya sonra işyerinin tatil edilmesi veya benzeri nedenlerle işyerinde normal çalışma sürelerinin önemli ölçüde altında çalışılması veya tamamen tatil edilmesi ya da işçinin talebi ile kendisine izin verilmesi hâllerinde işveren iki ay içinde çalışılmayan süreler için telafi çalışması yaptırabilir (İK m.64).

Yanıt Açıklaması: Kıdem tazminatına hak kazanılabilmesi için işçinin en az bir yıl çalışmış olması gerekir.

Yanıt Açıklaması: Cinsiyet ayırımcılığına karşı koruma, İşin düzenlenmesinde koruma, Kıdem tazminatı açısından koruma. Doğru cevap D şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Kıdem tazminatına hak kazanmayı engelleyen 25/II hükmünde yer alan fesih sebepleri, işçinin işverene yönelik “ahlaka adaba aykırı hâller ve benzerleri” eylemlerini içerir.

Yanıt Açıklaması: İş arama izninin iş saatleri içinde ve ücret kesintisi yapılmadan verilmesi gerekir. Yasaya göre sözü edilen izin, günde iki saatten az olamaz ve işçi isterse iş arama izin saatlerini birleştirerek toplu da kullanabilir.

Yanıt Açıklaması: Türk Borçlar Kanunu’nda özen ve sadakat bor­cu birlikte ele alınmış “İşçi, yüklendiği işi özenle yapmak ve işverenin haklı menfaatinin korunma­sında sadakatle davranmak zorundadır” hükmüne yer verilmiştir (TBK m.396, f.1). Sadakat borcu; işçinin, işverenin korunmaya değer menfaatlerini, MK m.2’de temelini bulan doğruluk ve güven il­kesinin gerektirdiği şekilde ve kendisinden bekle­nebilecek makul ölçülerde koruması ve bu men­faatlere zarar verecek davranışlardan kaçınması şeklinde tanımlanabilir.

Yanıt Açıklaması: İş Kanunu anlamında engelli vücut fonksiyon kaybı en az %40 oranında kaybeden kişidir. Kamu iş yerleri; yüzde dört engelli ile yüzde iki eski hükümlü işçiyi meslek, beden ve ruhi durumlarına uygun işlerde çalıştırmakla yükümlüdürler. İş yerinin işçisi iken engelli olanlara çalıştırma yükümlülüğü açısından öncelik verilmek gerekir. Doğru cevap D şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Taraflardan her biri, on yıldan uzun süreli hizmet sözleşmesini on yıl geçtikten sonra, altı aylık fesih bildirim süresine uyarak feshedebilir.

Yanıt Açıklaması: İşverenler elli veya daha fazla işçi çalıştırdıkları, özel sektör işyerlerinde yüzde üç engelli, kamu işyerlerinde ise yüzde dört engelli ile yüzde iki eski hükümlü işçiyi meslek, beden ve ruhi durumlarına uygun işlerde çalıştırmakla yükümlüdürler (İK m. 30, f.1). Dolayısıyla sekiz eski hükümlünün çalıştırılması gereklidir.

Yanıt Açıklaması: İşçilerin gece çalışmaları yedibuçuk saati geçemez (İK m.69).

Yanıt Açıklaması: İkale, Anayasa ile güvence altına alınmış sözleşme özgürlüğünün doğal bir sonucudur. İkale de bir fesihten söz edilemez.Çünkü ikale iki taraflı bir anlaşmadır. İkale de işçi, bu anlaşma sırasında iradesini sakatlayan bir durum (hata, hile, tehdit) olmadığı sürece, feshe bağlı tazminatları talep edemez. Doğru cevap E şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: İşverenler elli veya daha fazla işçi çalıştırdıkları, özel sektör işyerlerinde yüzde üç engelli, kamu işyerlerinde ise yüzde dört engelli ile yüzde iki eski hükümlü işçiyi meslek, beden ve ruhi durumlarına uygun işlerde çalıştırmakla yükümlüdürler. Doğru cevap E seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Sosyal Güvenlik Kurumu işçiye geçici işgöremezlik ödeneği verir. Yine daha önce de belirttiğimiz gibi, Gebe veya Emziren Kadınların Çalıştırılma Şartlarıyla Emzirme Odaları ve Çocuk Bakım Yurtlarına Dair Yönetmelik (Gebe EKÇY) m.9’a göre, “Gebe veya emziren çalışan günde yedibuçuk saatten fazla çalıştırılamaz”.

Yanıt Açıklaması: Fazla çalışma, üretimin artırılması, üretim faaliyetlerindeki aksamaların önlenmesi, işletme ve toplumun bazı acil ihtiyaçlarının karşılanması amacıyla, normal iş süreleri üzerinde yapılan çalışmalar olarak tanımlanabilir. İş Kanunu’na göre ise fazla çalışma, Kanun’da yazılı koşullar çerçevesinde, haftalık kırkbeş saati aşan çalışmalardır (İK m.41, f.1). Belirtmek gerekir ki günlük azami çalışma süresi onbir saat olduğu için, haftalık kırkbeş saat dolmasa bile, günlük onbir saati aşan çalışmalar da fazla çalışma olarak kabul edilmelidir.