Hukukun Temel Kavramları

Yanıt Açıklaması: Sosyal düzen kurallarının belirli özellikleri bulunmaktadır. Öncelikle bu kurallar genel nitelik taşır yani ayırımsız herkese uygulanır. İkincisi süreklidir yani bu kurallar çok uzun zamandır ve aralıksız bir biçimde uygulanmaktadır. Üçüncüsü, bunlar yaptırımlı kurallardır. Sosyal düzen kuralları zaman içinde değişim gösterebilirler, hatta bölgeden bölgeye, ülkeden ülkeye dahi farklılaşabilirler. Bir sosyal düzen kuralının zamanla ortadan kalması da söz konusu olabilir. Öte yandan, bir davranış aynı zamanda birden çok sosyal düzen kuralını ihlal edebilir.

Yanıt Açıklaması: 13.06.2011 tarihli Adalet Bakanlığı kararıyla, ek olarak altı yere daha bölge adliye mahkemesi kurulması kabul edilmiş ve sayıları toplamda on beşe çıkan bölge adliye mahkemelerinin yargı çevreleri yeniden belirlenmiştir.

Yanıt Açıklaması: Toplumsal düzen, gündelik ilişkilerde bazı davranış kalıplarına uyulmasını gerektirir. Ahlak kurallarından farklı olan bu kurallar, görgü kuralları olarak adlandırılmaktadır. Bu kurallar tavırlar, yöntemler ve hareket biçimlerinden oluşur. Başkası konuşurken dinlemek, el öpmek, kibarca yemek yemek, selam vermek veya misafir ağırlamak bu kurallara örnek gösterilebilir.

Yanıt Açıklaması: Hukuk kurallarına aykırı bir biçimde yapılmış idari işlemlerin idari yargı organlarınca ortadan kaldırılması hâlinde iptal yaptırımı ortaya çıkar.

Yanıt Açıklaması: Mutlak butlan, kanunun öngördüğü kurucu unsurlara sahip olan ancak kanunun emredici hükümlerine aykırı olarak yapılan hukuki işlemler aleyhine uygulanan yaptırımdır.

Yanıt Açıklaması: Değerlerin dağıtılmasında herkesin yeteneğine ve toplumdaki durumuna göre pay almasında dağıtıcı adalet düşüncesi yer alır. Devletin kazanca göre vergi almasında dağıtıcı adalet fikri etkilidir.

Yanıt Açıklaması: Her hukuk kuralında bir yaptırım bulunur. Hukukta yaptırım maddi nitelik taşır. Dolayısıyla, açıkça ya da üstü kapalı biçimde, her hukuk kuralı bir maddi yaptırım içerir. Hukukta yaptırım çeşitli şekillerde ortaya çıkabilir. Tek yaptırım türü ceza değildir. Hukuki yaptırımlar ceza, tazminat, cebri icra, geçersizlik ya da iptal olmak üzere beş kategoride incelenebilir.

Yanıt Açıklaması: Avrupa İnsan hakları mahkemesinin organları şunlardır: • Genel Kurul • Komite • Daire • Büyük Daire Genel Kurul, Mahkemede görev yapan tüm üyelerden oluşur. Genel Kurulun toplanabilmesi için, görev başındaki seçilmiş hâkimlerin en az üçte ikisinin Genel Kurul toplantısına katılması gerekir (İç Tüzük m. 20, II). Genel Kurul Mahkeme Başkanını, Başkan Yardımcılarını, Daire Başkanlarını seçer ve Mahkeme İç Tüzüğünü kabul eder (AİHS m. 26). Mahkeme önüne gelen başvuruların incelenebilmesi için üç hâkimden oluşan Komiteler oluşturulur. Komite, bir başvuru hakkında daha fazla inceleme yapılması gerekli değilse, oybirliği ile başvurunun kabul edilemez olduğuna veya kayıttan düşürülmesine karar verebilir; bu karar kesindir (AİHS m. 27, 28). Mahkeme önüne gelen başvuruların incelenmesi için yedi hâkimden oluşan Daireler kurulur. Daireler, Komite tarafından hakkında kabul edilmezlik kararı veya kayıttan düşme kararı verilmeyen başvuruların, kabul edilebilir olup olmadığını incelemek ve esastan karar vermekle görevlidir (AİHS m. 29). Mahkeme bünyesinde ayrıca on yedi hâkimden oluşan Büyük Daire görev yapmaktadır. Büyük Daire, Mahkeme Başkanı, Başkan Yardımcıları, Daire Başkanları ve Mahkeme İçtüzüğüne göre seçilecek diğer hâkimlerden oluşur

Yanıt Açıklaması: Hukuk kuralları toplum hayatında kişilerin birbirleriyle ve toplumla olan ilişkilerini düzenleyen ve uyulması kamu gücüyle yani maddi yaptırımla desteklenmiş sosyal kurallardır. Hukukla ilgili olarak yapılan tanımlar bir bütün olarak değerlendirildiğinde hukuk kurallarının; Kişilerin dışa yansıyan davranışlarını düzenlediği, Toplumdaki egemen güç, yani üstün siyasal iktidar tarafından belirlendiği, Genel olarak kişiler arasındaki ilişkileri düzenlediği, Örgütlü siyasal mekanizma aracılığı ile gerçekleştiği, Maddi yaptırım içerdiği, Toplumsal barışı, hukuk güvenliğini ve adaleti sağladığı görülür. Doğru cevap D'dir çünkü hukuk kuralları manevi değil "maddi yaptırım" içerir.

Yanıt Açıklaması: Kaynaklar arasında zikredilen istihsan, daha önce karşılaşılmamış bir durum ortaya çıktığında fakihin kendisine uygun gelen ve genel kuralın istisnası olarak kıyasen hüküm kurmasıdır. İstihsana örnek olarak, çalıştırıldıkları halde aç bırakılan kölelerin, bir şahsın devesini çaldıktan sonra kesip yemeleri üzerine Halife Ömer’in kölelerin hırsızlık suçundan ellerinin kesilmesine hükmetmek yerine onları suçsuz sayıp, köle sahibini deve sahibine, devenin değerinin iki katı kadar tazminat ödemeye mahkûm etmesi verilebilir. Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: İdarî yargı kolunda görevli olan mahkemeler üç derece ayrılmıştır: İlk derece idare mahkemeleri ve vergi mahkemeleri İkinci derece bölge idare mahkemeleri İdarî yargının en üst yargı merci olan Danıştay Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Hukuka aykırı bir şekilde yapılan hukuki işleme uygulanan yaptırım geçersizlik yani hükümsüzlüktür. Bir işlemin kanunun aradığı koşullara uyulmadan yapılması onun geçersizliği sonucunu doğurur. O¨zel hukukta görülen geçersizlik yaptırımının türleri arasında yokluk ve butlan (mutlak, kısmi ve nispi butlan) sayılabilir.

Yanıt Açıklaması: İdarî yargı, hukuka aykırı idarî işlemlere karşı açılan iptal davaları veya idarî eylem ve işlemlerden dolayı kişisel hakları doğrudan zarar görenler tarafından açılan tam yargı davaları ve kamu hizmetlerinin yürütülmesi için yapılan idarî sözleşmelerden kaynaklanan (tahkime tâbi olmayan uyuşmazlıklara ilişkin) davaların görüldüğü yargı koludur. Örneğin, hakkında atama işlemi yapılan bir kamu görevlisinin, sözkonusu idari işlemin hukuka aykırı olduğu gerekçesiyle iptal edilmesi için idari yargı kolunda dava açması gerekir.

Yanıt Açıklaması: Cebri icra, bir borç ilişkisinde borcunu kendi rızasıyla yerine getirmeyen borçlunun devlet gücü aracılığıyla bu borcunu yerine getirmesini sağlayan bir yaptırımdır.

Yanıt Açıklaması: İdari yargının en üst yargı merci danıştaydır. Doğru cevap C şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Anayasa Mahkemesinin görevlerinden biri de siyasi partilerin kapatılmasına ilişkin davları sonuca bağlamaktır.

Yanıt Açıklaması: Belirli bir toplumda, o toplumu oluşturan bireylerce genellikle paylaşılan, hukuka ilişkin fikirler, tutumlar, değerler, kanılar ve beklentiler toplamı “hukuk kültürü” olarak tanımlanabilir. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: Cebri icra, bir borç ilişkisinde borcunu kendi rızasıyla yerine getirmeyen borçlunun devlet gücü aracılığıyla bu borcunu yerine getirmesini sağlayan bir yaptırımdır.Örneğin, boşanma davasının sonucu velayeti anneye bırakılan çocuğu teslim etmeyen babanın durumunda cebri icra yaptırımı uygulanabilir.

Yanıt Açıklaması: Hukukla ilgili olarak yapılan tanımlar bir bütün olarak değerlendirildiğinde hukuk kurallarının; • Kişilerin dışa yansıyan davranışlarını düzenlediği, • Toplumdaki egemen güç, yani üstün siyasal iktidar tarafından belirlendiği, • Genel olarak kişiler arasındaki ilişkileri düzenlediği, • Örgütlü siyasal mekanizma aracılığı ile gerçekleştiği, • Maddi yaptırım içerdiği, • Toplumsal barışı, hukuk güvenliğini ve adaleti sağladığı görülür. Görüldüğü gibi diğer sosyal hayatı düzenleyen kuralların aksine hukuk kuralları manevi değil, maddi yaptırım içerir.