İş Sağlığı ve Güvenliği

Yanıt Açıklaması: Örgütlenme konusundaki dağınıklığın yarattığı ikinci önemli sorun, iş sağlığı ve güvenliği konusunda çok büyük önemi olan denetim sorunudur. Bugüne kadar olan uygulamanın ortaya çıkardığı görünüm, AÇSHB’nin yanı sıra Sağlık Bakanlığı, Milli Savunma Bakanlığı, belediyeler, SGK ve işyerlerindeki iş sağlığı ve güvenliği kurullarının da denetim yetkisine sahip bulunduğudur. Böylece sonuçta, etkin olmayan ve yetersiz bir denetim ortaya çıkmaktadır.

Yanıt Açıklaması: Kamu hukuku niteliği taşıyan hükümler Anayasa’da, 4857 sayılı İş Kanunu’nda (İK), 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’nda (İSGK) (RG, T.30.06.2012, S.28339), 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nda (SSGSSK), 1593 sayılı Umumi Hıfzıssıhha Kanunu’nda ve 5393 sayılı Belediye Kanunu’nda düzenlenmiştir. Doğru cevap B seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Sorumlunun faaliyet ve işletmesi dışında oluşan sözleşmeden doğan borcun ihlaline kesin olarak ve kaçınılmaz bir şekilde yol açan, öngörülmesi ve karşı konulması mümkün olmayan olağanüstü olay;"mücbir sebep" olarak tanımlanmaktadır. Cevap "E" şıkkı olmaktadır.

Yanıt Açıklaması: Meslek hastalıklarına neden olan başlıca faktörler şunlardır: • Kimyasallar, • Tozlar, • Mikroorganizmalar, • Fiziksel faktörler. Radyasyon ise iş kazalarına yol açan çevresel faktörlerden birisidir.

Yanıt Açıklaması: İş sağlığı ve güvenliği konusu işçiler tarafından benimsenmez ve desteklenmezse istenilen sonuçların alınması mümkün değildir. İşçilerin iş kazaları ve meslek hastalıklarının önlenmesi bakımından üzerlerine düşen en önemli yükümlülük, iş sağlığı ve güvenliği önlemlerine uymaktır.

Yanıt Açıklaması: Doktrinde meslek hastalığı, “belirli bir mesleğin (işin) ifası sonucu o mesleğin (işin) nitelik ve yürütüm şartların doğurduğu bir engellilik hali veya hastalık” olarak tanımlanmaktadır (Tuncay-Ekmekçi, 2011, s.297). 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu m.3/l’de meslek hastalığı, “Mesleki risklere maruziyet sonucu ortaya çıkan hastalık” olarak tanımlanmıştır. 5510 sayılı SSGSSK m.14/I’e göre meslek hastalığı, “sigortalının çalıştığı veya yaptığı işin niteliğinden dolayı tekrarlanan bir sebeple veya işin yürütüm şartları yüzünden uğradığı geçici veya sürekli hastalık, bedensel veya ruhsal engellilik halleridir”. Meslek hastalığının tanımından da anlaşıldığı üzere meslek hastalığında tekrarlanan bir durum söz konusudur. Zaten bu durum, iş kazası ile meslek hastalığı arasındaki temel farktır. Çünkü iş kazası aniden, beklenmedik şekilde meydana gelirken meslek hastalığında tekrarlanan bir durum söz konusu olmaktadır. Torna tezgâhında çalışan birisi bir anda elini makineye kaptırması sonucunda iş kazasına uğrayabilir. Kot kumlama işinde çalışanlarda ise tekrarlanan bir şekilde kumu solumaları sonucunda slikosiz hastalığı ortaya çıkmaktadır. Doğru cevap B‘dir.

Yanıt Açıklaması: Mücbir sebep: Sorumlunun faaliyet ve işletmesi dışında oluşan sözleşmeden doğan borcun ihlâline kesin olarak ve kaçınılmaz bir şekilde yol açan, öngörülmesi ve karşı konulması mümkün olmayan olağanüstü olaydır.

Yanıt Açıklaması: Tehlikeli davranışlara yol açan fizyolojikfaktörler şunlardır: • Fizikselyetersizlikler, • Fizikseluyumsuzluk, • Uykusuzluk , • Yorgunluk.

Yanıt Açıklaması: Ciddi ve yakın tehlike önlenemez durumda ise çalışanlar, kurula veya işverene haber vermek ve talepte bulunmak zorunda olmaksızın işyerini veye tahlikeli alanları terk ederek güvenli alanlara çekilebilirler. Bu hareketlerinden dolayı da hiçbir hak kaybına uğratılamazlar. Doğru cevap: " E" şıkkı olmaktadır.

Yanıt Açıklaması: İSGÜM’ün yürüttüğü önemli çalışmalar vardır. Değişik işkollarına ait işyerle­rinde gürültü ölçümleri, kurşun zehirlenmesi olgularının saptanmasına yönelik tarama muayeneleri, asbest tozuna maruz kalma taramaları, kömür ocaklarında akciğer toz hastalıkları (pnömokonyoz) taramaları, kaçak olarak piyasaya sürülen yapıştırıcıların içerdiği benzen, heksan gibi maddelerin kullanımı sonucu ortaya çıkan meslek hastalıkları (kan kanseri, kol ve bacak felçleri) olgularının saptan­ması bunlar arasında sayılabilir. İSGÜM’ün tarama muayeneleri sonuçlarından bazıları kitapçıklar olarak yayınlanmıştır. Ayrıca, zaman zaman İSGÜM bülteni yayınlanmaktadır. ÇASGEM çalışma hayatı, sosyal güvenlik, işçi-işveren ilişkileri, iş sağlığı ve güvenliği, toplam kalite yönetimi, iş teftişi, istihdam, verimlilik, iş piyasası etütleri, ergonomi, çevre, ilk yardım, iş istatistikleri, işyeri hekimliği, işyeri hemşiresi ve sağlık memurluğu, iş güvenliği ile görevli mühendis veya teknik elemanlara sertifika programları düzenler. Doğru cevap E’dir.

Yanıt Açıklaması: Hayvanlardan insanlara geçen mesleki hastalıkların başlıcaları şarbon, brusella, domuz yılancığı, kuduz ve veremdir. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: Eğitim seviyesi düştükçe, genç yaşta ve düşük kıdeme sahip işçilerden iş kazalarının yaşanma olasılığı daha fazladır. Ayrıca evli işçilerde ve kadın işçilerde iş kazalarının yaşanma olasılığı daha azdır.

Yanıt Açıklaması: Cevap "B" şıkkı 1961 Anayasasında hükümler yer almıştır.

Yanıt Açıklaması: Bilimsel esaslara dayalı olarak iş sağlığı ve güvenliği konusunun ele alınması 17. yüzyılda Bernardino Ramazzini tarafından gerçekleşmiştir. Uzun incelemeler sonucu yazdığı meslek hastalıkları kitabı “De Morbis Artificum Diatriba” ile iş sağlığının kurucusu sayılmıştır. Kitabında, özellikle iş kazalarının önlenmesi için işyerlerinde koruyucu güvenlik önlemlerinin alınmasını önermiştir

Yanıt Açıklaması: İşverenin işçiyi koruma ve gözetme borcunun hukuki dayanağı; İş sözleşmesinin kişisel ilişki kuran niteliği geregi işçinin sadakat borcunun karşısında işverenin de koruma yükümlülüğüdür.

Yanıt Açıklaması: İşverenin iş kazası ve meslek hastalığından doğan sorumluluğunu kusur sorumluluğu esasına dayandıran görüşe göre işveren, işyerinde iş sağlığı ve güvenliği önlemlerini eksiksiz alır, bu konuda gerekli dikkat ve önemi gösterirse kusurlu sayılmaz ve zarardan sorumlu tutulmaz. İşverenin, işyerinde bütün tedbirleri almasına rağmen işçinin kendi kusuru veya dikkatsizliği ile bir kazaya sebebiyet vermesi durumunda işveren sorumlu olmaz

Yanıt Açıklaması: İş güvenliğinin temel anayasal dayanağı "sosyal devlet" olmasından kaynaklanmaktadır. Cevap: "A" şıkkı olmaktadır.

Yanıt Açıklaması: İşyeri güvenliğini sağlamak

Yanıt Açıklaması: Ekonomik Zorunluluklar: Üretimde yeni teknolojilerin kullanılmasıyla birlikte üretimin maliyeti artmaktadır. Çünkü yeni teknoloji her zaman daha fazla harcama gerektirmektedir. İşverenler açısından yaptıkları yatırımın karşılığını elde etmek ve buna bağlı olarak kâr elde etmek önem taşımaktadır. Aksi halde, üretim faaliyetlerine devam etmeyeceklerdir. İşverenler, yaptıkları yatırımın karşılığını alabilmek için işyerinde vardiyalı çalışma yaptırabilirler. Ancak, bu durumda yapılan çalışmanın bir kısmının gece sayılan döneme denk gelmesi kaçınılmazdır. Gece sayılan dönemde çalışanların dikkatlerinin daha çabuk dağılması onları iş kazası riskine daha açık hale getirmektedir. Ayrıca, işverenlerin kâr güdüsü içinde hareket edip iş sağlığı ve güvenliği önlemlerini ikinci plana atmaları işyerlerinde işgücü devir hızını yükseltip (Gerek, 2008, s.16) iş kazaları ve meslek hastalıklarının sayısında artışa neden olmaktadır. Bütün bunlar verimliliği, motivasyonu azaltır ve işletmelerin ekonomik açıdan daha çok zarara uğramasına neden olur (Süzek, 2011, s.787). Kayıt dışı istihdamın yaygın hale gelmesi, bu şekilde çalışanların sağlıklarının ve güvenliklerinin sağlanmasını daha da önemli hale getirmektedir. Günümüzde, küreselleşmeye bağlı olarak işyerleri rekabet edebilmek için esnek çalışmaya yönelmişlerdir. Evde çalışma, tele çalışma, alt işveren uygulamaları, kısmi süreli çalışma gibi esnek çalışma şekilleri bulunmaktadır. Ancak esnek çalışma şekillerinde, çalışanların işyeri dışında çalışmalarıyla birlikte iş sağlığı ve güvenliği konusu daha fazla önem kazanmaktadır. Doğru cevap E‘dir.

Yanıt Açıklaması: Karine: Bilinen mevcut olaylara dayanarak bilinmeyen bir olayın varlığının kanun tarafından farz edilmesidir.