Çalışma Yaşamının Denetimi

Yanıt Açıklaması: Çalışma ortamı ile çalışanların sağlığını, güvenliğini ve iyilik hâlini etkileyen geniş bir alan anlatılır. Fiziksel, kimyasal, biyolojik, ergonomik, psiko-sosyal etmenler çalışma ortamında oluşan ve gerekli önlemler alınmadığında çalışanların iyilik durumunu etkileyen etmenlerdir. Çalışma koşullarıyla ise çalışanların korunmasını doğrudan ilgilendiren dört alan anlatılır. Bu dört alan; - Çocukların ve gençlerin çalıştırılması, - Kadınların çalıştırılması, - Çalışma süreleri, - Ödeme sistemleri, başka bir deyişle ücretlerdir. İş denetimi ise; Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı tarafından “çalışanları korumak, çalışma yaşamı ile ilgili mevzuatın uygulanıp uygulanmadığını izlemek ve denetlemek amacıyla yapılan denetime” verilen bir addır. Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: 81 sayılı Sözleşme, sanayi ve ticarette iş denetiminin uluslararası dayanağını oluşturmaktadır.

Yanıt Açıklaması: ILO’nun kurulmasıyla, riskli sektörlerde çalışanları özelilkle de kadın ve çocukları koruma amacıyla ilk sözleşmeler kabul edilmiştir.

Yanıt Açıklaması: Yüksek Hakem Kurulu ile Bakanlık arasındaki ilişkileri yürütmek ve Resmi Arabuluculuk Teşkilatı ile ilgili işlemleri yapmak Çalışma Genel Müdürlüğünün görevidir. Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Doğrudan çalışma yaşamını denetlemekle görevli kılınan Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığının bu görevini destekleyici nitelikte çalışma yaşamına ilişkin diğer görevleri ise şu şekilde sıralanabilir: - Çalışma hayatını düzenleyici, işçi-işveren ilişkilerinde çalışma barışının sağlanmasını kolaylaştırıcı ve koruyucu tedbirler almak, - Çalışma hayatındaki mevcut ve muhtemel meseleleri ve çözüm yollarını araştırmak, çalışma hayatını geliştirmek için çalışanları koruyucu ve çalışmayı destekleyici tedbirleri almak, - Ekonominin gerektirdiği insan gücünü sağlamak için gerekli tedbirleri araştırmak ve uygulanmasının sağlanmasına yardımcı olmak, - İstihdamı ve tam çalışmayı sağlayacak, çalışanların hayat seviyesini yükseltecek tedbirleri almak, -Uluslararası iş gücüne ilişkin politikaların belirlenmesi amacıyla gerekli çalışmaları yapmak ve belirlenen politikanın uygulanmasına ilişkin ulusal ve uluslararası düzeyde faaliyette bulunmak, - Çalışanların mesleki eğitimlerini sağlayıcı tedbirler almak, - İş sağlığı ve güvenliğini sağlayacak tedbirlerin uygulanmasını izlemek, - Sosyal adalet ve sosyal refahın gerçekleştirilmesi için gerekli tedbirleri almak, - Çeşitli fizyolojik, ekonomik ve sosyal risklere karşı sosyal sigorta hizmetlerini uygulamak, sosyal güvenlik imkanını sağlamak, yaygınlaştırılması ve geliştirilmesi için gerekli tedbirleri almak, - Yabancı ülkelerde çalışan Türk işçilerini çalışma hayatı ve sosyal güvenlikle ilgili meselelerine çözüm yolları aramak, hak ve menfaatlerini korumak ve geliştirmek, - İş istatistiklerini derlemek ve yayınlamak, - İşyerindeki sağlık ve güvenlik risklerini önleyici ve koruyucu hizmetleri yürütenlerin niteliklerini belirlemek, eğitimlerini ve sertifikalandırılmalarını sağlamak, - Kanunlarla ve Cumhurbaşkanlığı kararnameleriyle verilen diğer görevleri yapmak. Yüksek Hakem Kurulu ile Bakanlık arasındaki ilişkileri yürütmek ise; Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığının hizmet birimlerinden olan "Çalışma Genel Müdürlüğünün" çalışma yaşamının denetimine ilişkin görevleri arasında yer almaktadır. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Sanayileşmenin gelişmesi, risklerin artması, işçilerin gelişen teknolojiye, makinelere, işveren uygulamalarına karşı korunup gözetilmeleri ihtiyacı çalışma yaşamının denetiminin önemini de ortaya çıkarmıştır. Buna göre II ve III numaralı önermelerde verilen etmenler doğru diğerleri yanlıştır. Doğru yanıt B'dir.

Yanıt Açıklaması: Çerçeve Yönerge ayrım yapmaksızın kamu ve özel sektördeki bütün iş kollarına, sanayi kollarına uygulanacaktır. Bu yönüyle Yönerge’nin herhangi bir ayrım yapmadığı, kamu ve özel sektörde çalışan, hangi işi yaparsa yapsın herkese getirilen koruma tedbirlerinin uygulanacağı kabul edilmektedir. Ayrıca Yönerge aynı maddede kendi özel yapıları sebebiyle silahlı kuvvetler ve polis benzeri kamu ve sivil savunma işlerinde çalışanlara uygulanmayacağını da belirtmektedir. Yani bu görevlerde çalışanlar istisna tutulmuştur.

Yanıt Açıklaması: Sözleşme ile geliştirilmeye çalışılan iş sağlığı ve güvenliği konusundaki ulusal politikalar, tespit edilen eylem alanlarını esas alacaklardır. Bu eylem alanları ise aşağıdaki şekilde belirlenmiştir (mad.5); İşin maddi unsurlarının (işyerleri, çalışma ortamı, araçlar, makine ve teçhi- zat, kimyasal, fiziksel ve biyolojik maddeler ve etkenler, çalışma yöntemle- rinin) tasarımı, test edilmesi, seçimi, ikamesi, montajı, düzenlenmesi, kul- lanımı ve bakımı Doğru cevap: A seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Kayıtdışı istihdamla mücadele etmek ve sektörel analizlere dayalı denetimleri yürütmek Rehberlik ve Teftiş Başkanlığının çalışma yaşamının denetimine ilişkin görevleri arasında yer alır. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Anayasadaki sosyal devlet ifadesi, geçtiğimiz yüzyılın “jandarma devlet” anlayışından devleti uzaklaştırır. Devlet artık savunma, adalet ve asayişi temin görevleri yanında ekonomik hayata da müdahale eden bir şekle bürünmüştür. Bu anlayışın ekonominin doğal kanunlarının işleyişini bozacağı iddia edilen görüşlere karşı bir duruş sergileyen korumacı anlayış içerisinde olduğu görülür. Devletin korumacı bir anlayışa sahip olması gerekmektedir. Aksi takdirde güçlü olanın her şeyi yapabileceği, güçsüz olanın ise korunmasız, üstün sermaye karşısında savunmasız kalacağı bir düzenin varlığı kaçınılmazdır. Bu görüş açısından bakıldığında genel hatları ile sosyal devlet anlayışının korumacı karakteri çalışma yaşamının denetlenmesinin temel altyapısını oluşturmada çok önemli bir katkı sağlamaktadır. Doğru yanıt D'dir.

Yanıt Açıklaması: 155 sayılı Sözleşme iş sağlığı ve güvenliği konusunda getirdiği yükümlülükler ve sağlık, güvenlik tedbirlerinin alınması yanında bu tedbirlerin nasıl uygulanacağını da açık ve katı kurallarla belirlemektedir.

Yanıt Açıklaması: İşyerlerindeki üretim ve yapım yöntemlerini izlemek, iş müfettişlerinin yetkilerindendir.

Yanıt Açıklaması: 161 sayılı Sözleşme’nin U¨çüncü Bölümü örgütlenmeyi düzenlemektedir. Doğru cevap: D seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Türkiye’nin kabul ettiği sözleşmelerden 81 sayılı Sanayi ve Ticarette İş Teftişi Sözleşmesi, 155 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği ve Çalışma Ortamına İlişkin Sözleşme, 161 sayılı İş Sağlığı Hizmetlerine İlişkin Sözleşme çalışma yaşamının denetimi ile ilgili son derece önemli hükümler içermektedir.

Yanıt Açıklaması: 4904 sayılı Türkiye İş Kurumu kanunu 25.06.2003 tarihinde kabul edilmiştir. Bu kanun uyarınca Rehberlik ve Teftiş Başkanlığı çalışma yaşamını denetiminde iş yerlerinde incelemek yapmakta ve iş ve işlemleri teftiş etmektedir. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: Altı aydan fazla süren asıl işveren-alt işveren ilişkisinin bulunduğu hallerde; • Asıl işveren ve alt işveren tarafından ayrı ayrı kurul oluşturulmuş ise, faaliyetlerin yürütülmesi ve kararların uygulanması konusunda iş birliği ve koordinasyon asıl işverence sağlanır. • Asıl işveren tarafından kurul oluşturulmuş ise, kurul oluşturması gerekmeyen alt işveren, koordinasyonu sağlamak üzere vekâleten yetkili bir temsilci atar. • İşyerinde kurul oluşturması gerekmeyen asıl işveren, alt işverenin oluşturduğu kurula iş birliği ve koordinasyonu sağlamak üzere vekâleten yetkili bir temsilci atar. • Kurul oluşturması gerekmeyen asıl işveren ve alt işverenin toplam çalışan sayısı elliden fazla ise, koordinasyonu asıl işverence yapılmak kaydıyla, asıl işveren ve alt işveren tarafından birlikte bir kurul oluşturulur

Yanıt Açıklaması: Anayasadaki sosyal devlet ifadesi, geçtiğimiz yüzyılın “jandarma devlet” anlayışından devleti uzaklaştırır. Devlet artık savunma, adalet ve asayişi temin görevleri yanında ekonomik hayata da müdahale eden bir şekle bürünmüştür. Doğru yanıt E'dir.

Yanıt Açıklaması: İşverenler sorumlulukları çerçevesinde çalışanların sağlık ve güvenliklerini korumak, mesleki riskleri önlemek, bilgilendirmek, eğitmek ve gerekli örgütlenmeyi ve araçları da sağlamalıdırlar. Ayrıca şartların değişmesi hâlinde gerekli uyarlamayı yapacak biçimde hazır olmalıdırlar. İşverenler tedbirleri aşağıda belirtilen ilkelere uygun olarak almalıdırlar Bunlar ise; • Risklerden kaçınmak, • Kaçınılamayan riskleri değerlendirmek, • Tehlikeleri kaynağında yok etmek, • İşleri çalışanlara uygun hâle getirmek, • Teknik gelişmeleri uygulanabilir hâle getirmek, • Tehlikeliler yerine daha az tehlikelileri koymak, • Tehlikelere karşı bütüncül bir tedbirler politikası geliştirmek, • Teknik gelişmeler takip edilerek uygun davranmak, • Tehlikeli olanı tehlikesiz ya da az tehlikeli olanla değiştirmek, • Teknolojiyi, iş örgütlenmesini, çalışma koşullarını, sosyal ilişkileri biri arada değerlendirerek birbirini destekleyen tedbirler geliştirmek, • Toplu koruma tedbirlerine kişisel koruma tedbirlerinden daha çok öncelik vermektir (Piyal, 2009, s.327, 328, Çelkan- Çakmak, 2007, s.1103, 1104). Bunlara ilaveten başka bazı denetim usulleri de ifade edilmektedir. Ancak işverenlerin aldığı tedbirler dolayısı ile işçilere ilave herhangi bir mali külfet getiremeyecekleri hususu da özellikle vurgulanmaktadır (mad.6/5).

Yanıt Açıklaması: İşyerlerinin denetiminden amaç, çalışanların vücut bütünlüklerinin ve psikolojik yapılarının zarar görmemelerinin sağlanmasıdır. Buna göre I ve II numaralı önermelerde yer alan ifadeler bu amaçlar kapsamında yer almaktadır. Doğru yanıt A'dır.

Yanıt Açıklaması: İş Teftiş Kurulu Başkanlığı 1979 yılında kurulmuştur.