Çalışma Yaşamının Denetimi

Yanıt açıklaması yok

Yanıt Açıklaması: İş denetiminin amaçları; işgücünün ve işyerinin korunması (iş sağlığı ve güvenliği açısından koruma ve sosyal risklere karşı korumaya içermektedir) , çalışma koşulları ve iş ortamının iyileştirilmesi, kamu düzeninin sağlanmasıdır.

Yanıt Açıklaması: 6331 sayılı Kanunun çalışma yaşamının denetimi açısından önemli hükümlerinden birisi de “işin durdurulmasını” düzenleyen 25. maddesidir. Söz konusu madde hükmüne göre, işyerindeki bina ve eklentilerde, çalışma yöntem ve şekillerinde veya iş ekipmanlarında çalışanlar için hayati tehlike oluşturan bir husus tespit edildiğinde; bu tehlike giderilinceye kadar, hayati tehlikenin niteliği ve bu tehlikeden doğabilecek riskin etkileyebileceği alan ile çalışanlar dikkate alınarak, işyerinin bir bölümünde veya tamamında iş durdurulur. Ayrıca çok tehlikeli sınıfta yer alan maden, metal ve yapı işleri ile tehlikeli kimyasallarla çalışılan işlerin yapıldığı veya büyük endüstriyel kazaların olabileceği işyerlerinde, risk değerlendirmesi yapılmamış olması durumunda iş durdurulur.

Yanıt Açıklaması: İş Teftiş Kurulu Başkanlığının görevleri, çalışma yaşamı ile ilgili mevzuatın uygulanmasını denetlemek, iş denetimi ile ilgili mevzuat çalışması yapmak, istatistikleri tutmak, değerlendirmek ve yorumlamak, mevzuatta öngörülen ve Bakanlık tarafından verilen diğer işleri yapmak olarak belirtilmiştir.

Yanıt Açıklaması: İşin durdurulmasıyla ilgili olarak 30 Mart 2013 tarihinde “İş yerlerinde İşin Durdurulmasına Dair Yönetmelik” yayınlanmıştır.

Yanıt Açıklaması: Deniz İş Kanunu Basın İş Kanunu’nda olduğu gibi, Deniz İş Kanunu’nunda da 49. madde ile iş teftişi konusunda İş Kanunu’nun ilgili hükümlerine atıfta bulunulduğu görülmektedir. Söz konusu madde hükmüne göre, Deniz İş Kanunu’nda öngörülen hükümlerin gereği gibi yürütülmesini sağlamak üzere yapılması gereken takip, denetim ve teftişlerin Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı tarafından yapılacağı ve bu konuda İş Kanunu’nun çalışma yaşamının denetim ve teftişine ilişkin hükümleri ile bu hükümlerle ilgili ceza maddelerinin uygulanacağı hüküm altına alınmıştır. Söz konusu hükme göre denizlerde, göllerde ve akarsularda Türk bayrağını taşıyan yüz ve daha yukarı grostonilatoluk gemilerde bir iş sözleşmesi ile çalışan gemi adamları ve bunların işverenleri hakkında uygulanan bu kanun hükümlerinin gereği gibi yürütülmesini sağlamak üzere yapılacak takip, denetim ve teftişleri yürütmeye iş müfettişleri yetkili kılınmıştır (DİK mad.49).

Yanıt açıklaması yok

Yanıt Açıklaması: Türk Borçlar Kanunu, meslek hastalığı sonucu ya da tedaviler sonucu ölüm vuku bulmuşsa bu arada yapılan harcamaların işveren tarafından yapılması gerektiğini ifade eder.

Yanıt Açıklaması: ILO’nun dört temel stratejik hedefi vardır.  Bu hedefler; • Çalışma yaşamında standartlar, temel ilke ve haklar geliştirmek ve gerçekleştirmek, • Kadın ve erkeklerin insana yakışır işlere sahip olabilmeleri için daha fazla fırsat yaratmak, • Sosyal koruma programlarının kapsamını ve etkinliğini artırmak, • Üçlü yapıyı ve sosyal diyaloğu güçlendirmektir.

Yanıt Açıklaması: Çerçeve Yönerge ile ilgili olarak şu husus da önemlidir. İş sağlığı ve güvenliği ve denetimi ile ilgili olarak 2003 yılında 4857 sayılı olarak çıkarılan İş Kanunu’nda önemli düzenlemeler getirilmiştir. Aynı yıl Avrupa Birliği’ne katılım sürecinde yapılması gerekenlerle ilgili olarak kabul elden yol haritası mahiyetindeki “Avrupa Birliği Müktesebatının Üstlenilmesine İlişkin Türkiye Ulusal Programı” yayımlanmıştır. Bu program çerçeve yönergenin birçok maddesinin mevzuatlaştırılması için 31.12.2003 tarihini taahhüt etmektedir. Birçok çalışma ve gelişme sonucunda 09.12.2009 tarihinde ilk olarak çerçeve Yönerge’ye uygun “İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliği” hazırlanmıştır. Ancak Danıştay öncelikle yönetmeliğin yürütmesini 2004 yılında durdurmuştur. 2006 yılında da tamamen iptal etmiştir. Bu sefer bakanlık iptal edilen yönetmeliğe tüzük ismini vererek tekrar Danıştay onayına sunmuştur. Danıştay ise Tüzükte belirtilen hususların ancak bir kanun konusu olduğunu belirterek Başbakanlığa iade etmiştir. Bakanlık 27.11.2010 tarihli ve 27768 sayılı Resmî Gazete’de “İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetleri Yönetmeliği” yayınlamıştır. Ancak bu yönetmelik daha ziyade hizmetlerin verilmesine yönelik düzenlemeler içermekte idi. Daha sonra 20.06.2012 tarihli 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu çıkarılmıştır. Sıralama aşağıdaki gibi olmalıdır; I. 4857 sayılı İş Kanunu’nda önemli düzenlemeler ve “Avrupa Birliği Müktesebatının Üstlenilmesine İlişkin Türkiye Ulusal Programı” yayımlanması II. “İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliği” hazırlanması, sonrasında Danıştayın durdurması - tamamen iptal etmesi III. Bakanlığın tüzük ismi ile Danıştay onayına sunması ve Danıştayın  kanun konusu olduğunu belirterek Başbakanlığa iade etmesi IV. Bakanlık tarafından Resmî Gazete’de “İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetleri Yönetmeliği” yayınlanması V. 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanununun çıkarılması.

Yanıt Açıklaması: Çalışma Genel Müdürlüğünün doğrudan ve dolaylı bir şekilde çalışma yaşamının denetimi ile ilgili görev ve yetkilerinden birisi; Yüksek Hakem Kurulu ile Bakanlık arasındaki ilişkileri yürütmektir. Doğru cevap D seçeneğidir

Yanıt Açıklaması: İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu AB müktesebatı çerçevesinde başlatılan iş sağlığı ve güvenliği çalışmalarında, normal yasama yönteminin tersine öncelikle ikincil mevzuat çıkarılmış ve bu bağlamda çıkarılan “İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliği” Danıştay tarafından söz konusu düzenlemenin öncelikle üst hukuk normu olan tüzükle düzenlenmeksizin doğrudan yönetmelikle düzenlenmesinin yasa hükmüne aykırı olduğu gerekçesiyle iptal edilmiştir. İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliği’nin Danıştay tarafından iptaliyle birlikte başlatılan genel bir İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu çıkarılması yönündeki çalışmalar, Haziran 2012 tarihinde sonuçlanmış (R.G., T.30.06.2012, S.28339) ve TBMM tarafından kademeli bir geçiş dönemi öngören, 20.06.2012 tarihli 6331 sayılı “İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu” (İSGK) kabul edilmiştir. Söz konusu Kanun’un 38. maddesine göre, Kanunun 6., 7. ve 8. maddeleri kamu kurumları ile 50’den az çalışanı olan ve az tehlikeli sınıfta yer alan işyerleri için yayımı tarihinden iki yıl sonra; 50’den az çalışanı olan tehlikeli ve çok tehlikeli sınıfta yer alan işyerleri için yayımı tarihinden bir yıl sonra; diğer işyerleri için yayımı tarihinden itibaren altı ay sonra; 9., 31., 33., 34., 35., 36. ve 38. maddeleri ile geçici 4., geçici 5., geçici 6., geçici 7. ve geçici 8. maddeleri yayım tarihinde yürürlüğe girmesi kararlaştırılmıştır. 6331 sayılı Kanuna göre, işverenlerin işyerlerinde risklere karşı her türlü tedbiri alma sorumlulukları vardır. İşçilerin de alınan bu tedbirlere kesin olarak uyma sorumluluklarının olduğunu kanun koyucu kabul etmiştir. İşçilerin işverence alınan tedbirlere uymamaları söz konusu olduğunda nihayetinde işverenlerin iş sözleşmesini feshe kadar giden yetkilerinin olduğu kabul edilmektedir. İşyerlerinde işverenlerce alınacak tedbirlere uyulup uyulmadığının denetimi, işçilerin karşılaşabilecekleri mesleki riskler ve bunlar için alınması gerekli tedbirler, kanuni haklar ve sorumluluklar ile ilgili sağlık ve güvenlik eğitiminin de işverenlerce verilmesi gerekmektedir. 6331 sayılı Kanunun çalışma yaşamının denetimi açısından önemli hükümlerinden birisi de “işin durdurulmasını” düzenleyen 25. maddesidir. Söz konusu madde hükmüne göre, işyerindeki bina ve eklentilerde, çalışma yöntem ve şekillerinde veya iş ekipmanlarında çalışanlar için hayati tehlike oluşturan bir husus tespit edildiğinde; bu tehlike giderilinceye kadar, hayati tehlikenin niteliği ve bu tehlikeden doğabilecek riskin etkileyebileceği alan ile çalışanlar dikkate alınarak, işyerinin bir bölümünde veya tamamında iş durdurulur. Ayrıca çok tehlikeli sınıfta yer alan maden, metal ve yapı işleri ile tehlikeli kimyasallarla çalışılan işlerin yapıldığı veya büyük endüstriyel kazaların olabileceği işyerlerinde, risk değerlendirmesi yapılmamış olması durumunda iş durdurulur. İş sağlığı ve güvenliği bakımından teftişe yetkili üç iş müfettişinden oluşan heyet, iş sağlığı ve güvenliği bakımından teftişe yetkili iş müfettişinin tespiti üzerine gerekli incelemeleri yaparak, tespit tarihinden itibaren iki gün içerisinde işin durdurulmasına karar verebilir. Ancak tespit edilen hususun acil müdahaleyi gerektirmesi hâlinde; tespiti yapan iş müfettişi, heyet tarafından karar alınıncaya kadar geçerli olmak kaydıyla işi durdurur. İşin durdurulması kararı, ilgili mülki idare amirine ve işyeri dosyasının bulunduğu Çalışma ve İş Kurumu il müdürlüğüne bir gün içinde gönderilir. İşin durdurulması kararı, mülki idare amiri tarafından yirmi dört saat içinde yerine getirilir. Ancak, tespit edilen hususun acil müdahaleyi gerektirmesi nedeniyle verilen işin durdurulması kararı, mülki idare amiri tarafından aynı gün yerine getirilir. İşveren, yerine getirildiği tarihten itibaren altı iş günü içinde, yetkili iş mahkemesinde işin durdurulması kararına itiraz edebilir. İtiraz, işin durdurulması kararının uygulanmasını etkilemez. Mahkeme itirazı öncelikle görüşür ve altı iş günü içinde karara bağlar. Mahkeme kararı kesindir. İşverenin işin durdurulmasını gerektiren hususların giderildiğini Bakanlığa yazılı olarak bildirmesi hâlinde, en geç yedi gün içinde işyerinde inceleme yapılarak işverenin talebi sonuçlandırılır. İşveren, işin durdurulması sebebiyle işsiz kalan çalışanlara ücretlerini ödemekle veya ücretlerinde bir düşüklük olmamak üzere meslek veya durumlarına göre başka bir iş vermekle yükümlüdür

Yanıt Açıklaması: 81 sayılı Sözleşme’ye göre, uygulanmakta olan yasal düzenlemelerle kapsanmayan veya kötüye kullanılan hâllerin, yetkili makama sunulması da iş denetiminin işlevlerinden biridir (mad.3/1-e ). 129 sayılı Sözleşme’ye göre de iş müfettişleri yetkili makamlara aynı zamanda “yasa ve yönetmeliklerin geliştirilmesi konusunda teklifler” yapmalıdır. Yasal olarak düzenlenmemiş alan ve konuların da yasal çerçeveye sokulması yahut yasal önlemlerin yetersizlik ve eksikliklerini ortaya çıkararak tamamlatılması amaçlanır. Bu anlamda standartların oluşturulmasına katılım, iş denetiminin en önemli rolüdür

Yanıt Açıklaması: Çalışma yaşamında iş denetiminin öncelikli görev alanları çalışma ortamı ve çalışma koşullarıdır.

Yanıt Açıklaması: Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Grev ve Lokavt kanunlarında öngörülen işleri yapmak, Çalışma Genel Müdürülüğünün çalışma yaşamının denetimine ilişkin belirlenen görevi içinde yer almaktadır. 1 nolu Cumhurbaşkanlığı kararnamesine göre çalışma Genel Müdürlüğünün doğrudan ve dolaylı bir şekilde çalışma yaşamının denetimi ile ilgili 18 adet görev ve yetkileri bulunmaktadır. Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: ILO tarafından 11.7.1947 tarihinde kabul edilen 81 sayılı İş Teftişi Sözleşmesi, sa nayi ve ticarette iş denetiminin uluslararası dayanağını oluşturmaktadır. Türkiye bu sözleşmeyi 13.12.1950 tarih ve 5690 sayılı Kanun’la onaylayarak yükümlülük altına girmiştir.

Yanıt Açıklaması: 155 Sayılı Sözleşme, “işçi” terimini geniş bir biçimde düşünmekte, kamu çalışanları da dahil olmak üzere istihdam edilen bütün kişilerin işçi terimi içerisinde değerlendirilmesini uygun görmektedir. Doğru cevap: C seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: 81 sayılı Sözleşme, sanayi ve ticarette iş denetimini düzenleyen hükümler içermektedir.

Yanıt Açıklaması: Ülkemizde çalışma yaşamının devlet tarafından denetimini öngören ilk düzenleme 1936 tarihli 3008 sayılı iş kanunu ile yapılmıştır. 3008 sayılı kanunun ' iş yaşamında murakebe ve teftişi ' adlı bölümünün 91.maddesinde, devlet ulusal çalışma bütünlüğünün düzen altında yürütülmesini sağlamak üzere, iş yaşamının yasa kurallarına ve ülke çıkarlarına uygunluğunu takip edeceği, kontrolünü yapacağı ve denetleneceği öngörülmüştür. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: 81 sayılı Sözleşme’nin 3. maddesinin 1. paragrafı ve 129 sayılı Sözleşme’nin 6. maddesinin 1. paragrafı, denetimin üç işlevinden bahsetmekte olup bunların hepsi iş denetiminin temel amacı olan iş mevzuatına uyulmasını sağlama amacına yöneliktir. Bu bağlamda iş denetiminin temel işlevleri: • Şikâyetlerin araştırılması ve materyal, teknik, idari kontroller ile özellikle işyerlerinin ziyareti yoluyla yasaların uygulanmasını sağlamak; • İşverenlere ve çalışanlara yasal düzenlemelerin gereklerini yerine getirebil- meleri için bilgi ve tavsiye sağlanması; • Mevcut yasal düzenlemeler tarafından karşılanmayan konuları ve ihlalleri yetkili otoritenin dikkatine sunulması.