Çalışma Yaşamının Denetimi

Yanıt Açıklaması: Ülkemizde çalışma yaşamının devlet tarafından denetimini öngören ilk hukuki düzenleme 1936 tarihli 3008 sayılı İş Kanunu'dur. Sorunun Doğru Cevabı B şıkkıdır

Yanıt Açıklaması: Çeşitli kanunlarda çalışma yaşamının denetimi ile ilgili olarak düzenlemeler yapıldığı görülmektedir. Hepsinin ayrı ayrı önemi olmakla birlikte çalışma yaşamı ve dolayısıyla çalışma yaşamının denetimi bakımından en önemli kanun, İş Kanunu’dur.

Yanıt Açıklaması: Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı tarafından “çalışanları korumak, çalışma yaşamı ile ilgili mevzuatın uygulanıp uygulanmadığını izlemek ve denetlemek amacıyla yapılan denetime” iş denetimi denir. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: 155 sayılı Sözleşme Türkiye tarafından 07.01.2004 tarihinde kabul edilmiştir.

Yanıt Açıklaması: İngiltere, tekli uzmanlaşmış denetim sistemi uyugulayan ülkelerden biridir.

Yanıt Açıklaması: Bu bağlamda doğrudan çalışma yaşamının denetimine ilişkin hükümler ihtiva eden 4857 sayılı İş Kanunu’nun “Çalışma Hayatının Denetimi ve Teftişi” başlığını taşıyan 91. maddesi dikkat çekicidir. Söz konusu madde hükmüne göre devlet, çalışma hayatı ile ilgili mevzuatın uygulanmasını izler, denetler ve teftiş eder. Bu ödev Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığına bağlı ihtiyaca yetecek sayı ve özellikte teftiş ve denetlemeye yetkili iş müfettişlerince yapılır.

Yanıt açıklaması yok

Yanıt Açıklaması: Teftiş sonrası uygulanacak ceza miktarları, İş Teftiş Tüzüğünde değil, ilgili kanunlarda düzenlenmiştir.

Yanıt Açıklaması: Tehlikelere karşı bütüncül bir tedbirler politikası geliştirmek işverenin yükümlülükleri arasında yer almaktadır.

Yanıt Açıklaması: Anayasa’nın çalışma yaşamının denetimine ilişkin sayılabilecek bir başka hükmü de 49. maddesidir. İlgili madde “Çalışma hakkı ve ödevi” başlığını taşımakla birlikte bu hak ve ödevin yerine getirilmesinde Devlete yüklenen görevleri belirlemektedir. Doğru yanıt B'dir.

Yanıt Açıklaması: Türkiye’nin kabul ettiği 81 sayılı Sanayi ve Ticarette İş Teftişi Sözleşmesinin 2. maddesi  ile sanayi işyerlerinde iş teftiş sisteminin “çalışma şartlarına ve işçilerin işleriyle meşgul bulundukları sırada korunmalarına dair konulan kanuni hükümlerin uygulanmasını sağlamakla iş müfettişlerinin vazifeli bulundukları bütün işyerleri” hakkında uygulanacağını belirtmektedir. Aynı madde ulusal mevzuat ile maden ve ulaştırma işletmelerinin veya bu gibi işletmelerin bazı kısımlarının bu Sözleşme’nin uygulanmasından istisna edilebileceğini de kabul etmektedir.

Yanıt Açıklaması: 25/8/1999 tarihli ve 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu ile 25/6/2003 tarihli ve 4904 sayılı Türkiye İş Kurumu Kanunu uyarınca işyerlerinde inceleme yapmak, iş ve işlemlerini teftiş etmek Rehberlik ve Teftiş Başkanlığı'nın görevidir. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Çalışma koşulları kavramıyla çalışanların korunmasını doğrudan ilgilendiren dört alan anlatılır. Bu dört alan şu şekilde sıralanabilir: çocukların ve gençlerin çalıştırılması, kadınların çalıştırılması, çalışma süreleri, ve ödeme sistemleridir. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: 6331 sayılı Kanunun 13. maddesine göre ise, ciddi ve yakın tehlike ile karşı karşıya kalan çalışanlar kurula, kurulun bulunmadığı işyerlerinde ise işverene başvurarak durumun tespit edilmesini ve gerekli tedbirlerin alınmasına karar verilmesini talep edebilir. Kurul acilen toplanarak, işveren ise derhâl kararını verir ve durumu tutanakla tespit eder. Karar, çalışana ve çalışan temsilcisine yazılı olarak bildirilir. Kurul veya işverenin çalışanın talebi yönünde karar vermesi hâlinde çalışan, gerekli tedbirler alınıncaya kadar çalışmaktan kaçınabilir. Çalışanların çalışmaktan kaçındığı dönemdeki ücreti ile kanunlardan ve iş sözleşmesinden doğan diğer hakları saklıdır. Çalışanlar ciddi ve yakın tehlikenin önlenemez olduğu durumlarda birinci fıkradaki usule uymak zorunda olmaksızın işyerini veya tehlikeli bölgeyi terk ederek belirlenen güvenli yere gider. Çalışanların bu hareketlerinden dolayı hakları kısıtlanamaz. İş sözleşmesiyle çalışanlar, talep etmelerine rağmen gerekli tedbirlerin alınmadığı durumlarda, tabi oldukları kanun hükümlerine göre iş sözleşmelerini feshedebilir. Toplu sözleşme veya toplu iş sözleşmesi ile çalışan kamu personeli, bu maddeye göre çalışmadığı dönemde fiilen çalışmış sayılır. 6331 sayılı Kanunun 25. maddesine göre işyerinde işin durdurulması hâlinde, söz konusu 13. madde hükümleri uygulanmaz”.

Yanıt Açıklaması: Mesleki Eğitim Kanunu 3308 sayılı Çıraklık ve Mesleki Eğitim Kanunu’nun 41. maddesinde; Milli Eğitim Bakanlığına bağlı eğitim kurumlarının dışında kamu ve özel kurum ve kuruluşlarda yapılan çırak ve kalfaların eğitimi ile işletmelerde yapılan mesleki eğitimin Milli Eğitim Bakanlığı ile Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığınca denetleneceği öngörülmüştür (mad.41). Denetim Hakkında Yönetmeliğin 7. maddesi denetim alanını belirlemektedir. 3308 sayılı Kanun hükümlerine göre Bakanlığa bağlı eğitim kurumlarının dışında kamu ve özel kurum ve kuruluşlarında yapılan aday çırak, çırak ve kalfaların eğitimi ile işletmelerde yapılan mesleki eğitim, öğrencilerin bu eğitiminden sorumlu işletmelerin bağlı olduğu oda veya birliklerin temsilcilerinin katılımı ile Milli Eğitim Bakanlığınca yapılır. İş ortamı, sosyal güvenlik, iş güvenliği ve sağlık şartları bakımından denetleme ise Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığınca yapılacaktır. Denetimle ilgili raporlar valiliğe verilir. Raporlarda belirtilen hususlar valilikçe değerlendirilir ve gereği yapılır. Buna göre, 3308 sayılı Kanun kapsamına giren ve kapsam dışında kalan çırakların çalışma koşullarının kanunlara uygunluğu iş müfettişleri tarafından denetlenmektedir.

Yanıt Açıklaması: Türkiye’nin kabul ettiği sözleşmelerden 81 sayılı Sanayi ve Ticarette İş Teftişi Sözleşmesi, 155 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği ve Çalışma Ortamına İlişkin Söz leşme ve 161 sayılı İş Sağlığı Hizmetlerine İlişkin Sözleşme çalışma yaşamının denetimi ile ilgili son derece önemli hükümler içermektedir. ILO'nun en önemli sözleşmelerinden birisi de tarımda çalışma yaşamının denetimine ilişkin  129 sayılı Tarımda İş Denetimi Sözleşmesidir. ILO dışında çalışma yaşamının denetimine yönelik olarak Avrupa Birliği (AB) tarafından da bazı dü zenlemelerin yapıldığı görülmektedir. Nitekim AB 89/391 sayılı Çerçeve Yönerge si içerdiği hükümler itibarıyla çalışma yaşamının denetimi konusunda çok önemli fonksiyonlar yerine getirmektedir.

Yanıt açıklaması yok

Yanıt Açıklaması: Türk Ceza Kanunu Çeşitli diğer kanunların yanı sıra Türk Ceza Kanunu da çalışma yaşamının denetimi ile ilgili bazı düzenlemeler getirmektedir. Bu düzenlemeler çalışma hürriyetini ihlal amaçlı yapılacak teşebbüslere karşı getirilmiştir. Kabul edilen cezai yaptırımlar yoluyla çalışma yaşamının denetlenmesi ve kötü niyetli tasarruflara karşı işçilerin korunması amaçlanmaktadır. Buna göre cebir veya tehdit kullanarak ya da hukuka aykırı başka bir davranışla, çalışma hürriyetini ihlal eden kişiye, mağdurun şikâyeti hâlinde, altı aydan iki yıla kadar hapis veya adlî para cezası verilir. Çalışanların çaresizliğini, kimsesizliğini ve bağlılığını sömürmek suretiyle kişi veya kişileri ücretsiz olarak veya sağladığı hizmet ile açık bir şekilde orantısız düşük bir ücretle çalıştıran veya bu durumda bulunan kişiyi, insan onuru ile bağdaşmayacak çalışma ve konaklama koşullarına tâbi kılan kimseye altı aydan üç yıla kadar hapis veya yüz günden az olmamak üzere adlî para cezası verilir. Ayrıca yukarıdaki belirtilen durumlara düşürmek üzere bir kimseyi tedarik veya sevk veya bir yerden diğer bir yere nakleden kişiye de aynı ceza verilir. Yine cebir veya tehdit kullanarak, işçiyi veya işverenlerini ücretleri azaltıp çoğaltmaya veya evvelce kabul edilenlerden başka koşullar altında anlaşmalar kabulüne zorlayan ya da bir işin durmasına, sona ermesine veya durmanın devamına neden olan kişiye altı aydan üç yıla kadar hapis cezası verilir (TCK mad.117).

Yanıt açıklaması yok

Yanıt Açıklaması: Çalışma yaşamının denetimi ile ilgili en önemli ve başta gelen kurum, Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı'dır. Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı, çalışma yaşamını, işçi-işveren ilişkilerini, iş sağlığı ve güvenliğini düzenlemek, denetlemek ve sosyal güvenlik imkanını sağlamak, bu imkanı yaygınlaştırmak ve geliştirmek, yurt dışında çalışan işçilerimizin çalışma yaşamından doğan hak ve menfaatlerini korumak ve geliştirmek için kurulmuştur. Doğru cevap D'dir.