Çalışma Yaşamının Denetimi

Yanıt Açıklaması: İSGB en az bir işyeri hekimi ile işyerinin tehlike sınıfına uygun belgeye sahip en az bir iş güvenliği uzmanının görevlendirilmesi ile oluşturulur. İşveren isterse İSGB’de sağlık personeli de görevlendirebilir.

Yanıt Açıklaması: İş Güvenliği Uzmanlarının Görev, Yetki, Sorumluluk ve Eğitimleri Hakkında Yönetmelikte işverenin iş güvenliği uzmanları görevlendirme yükümlülüğü kap- samında yer verilen diğer düzenlemeler şunlardır (mad.5/2-9): İşveren, görevlendirdiği kişi veya hizmet aldığı kurum ve kuruluşların görevlerini yerine getirmeleri amacıyla araç, gereç, meka^n ve zaman gibi gerekli bütün ihtiyaçlarını karşılar. İşveren, işyerinde sağlık ve güvenlik hizmetlerini yürütenler arasında işbirliği ve koordinasyonu sağlar. İşveren, görevlendirdiği kişi veya hizmet aldığı kurum ve kuruluşlar tarafından iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili mevzuata uygun olan ve yazılı olarak bildirilen tedbirleri yerine getirir. İşveren, yerine getirilmeyen hususlar varsa gerekçesi ile birlikte talepte bulunan kişiye yazılı olarak bildirir ve bu yazışmaların işyerinde düzenli olarak arşivlenmesini sağlar. İşveren, çalışanların sağlık ve güvenliğini etkilediği bilinen veya etkilemesi muhtemel konular hakkında; görevlendirdiği kişi veya hizmet aldığı ku- rum ve kuruluşları, başka işyerlerinden çalışmak üzere kendi işyerine gelen çalışanları ve bu çalışanların işverenlerini bilgilendirir. İşverenin; iş sağlığı ve güvenliği konusunda uzman görevlendirmesi veya hizmet satın alması işverenin sorumluluklarını etkilemez. İşveren, iş sağlığı ve güvenliği hizmetleri ile ilgili maliyeti çalışanlara yansıtamaz. İşveren, çalışanın ölümü ve maluliyetiyle sonuçlanacak şekilde vücut bü- tünlüğünün bozulmasına neden olan iş kazası veya meslek hastalığının meydana gelmesinde ihmali tespit edilen iş güvenliği uzmanı ile ilgili yargı sürecini takip eder ve sonucunu Genel Müdürlüğe bildirir.

Yanıt Açıklaması: Kamu hizmetlerinin tamamının merkezî yönetim tarafından görülmesi uygulamada pek mümkün olmadığı gibi birçok açıdan da sakıncalıdır. Bu nedenle, bazı kamu hizmetlerinin merkezî yönetimin hiyerarşisi dışında örgütlenmiş kuruluşlar tarafından görülmesi genel kabul görmüştür. Bunlar Belediyeler ve İl Özel İdareleri'dir.

Yanıt Açıklaması: Türkiye ILO’ya 1932 yılında üye olmuştur. Uluslararası Çalışma Konferansı’nın 1944 yılında Filadelfiya’da yapılan toplantısına katılan işçi, işveren ve hükümet temsilcileri kuruluşun ilkelerini yeniden belirlemiştir. Buna göre emek bir mal değildir; nerede olursa olsun sefalet dünya refahını tehdit eden bir unsurdur; söz ve dernek kurma özgürlüğü sürekli bir ilerlemenin olmazsa olmaz bir şartıdır.

Yanıt Açıklaması: Üretim ve istihdam biçimlerinin farklılaşması, işgücü piyasalarının parçalanması, olumsuz koşullarda çalışan göçmen, çocuk işgücünün artması, kayıt dışı istihdamın genişlemesi gibi küresel sorunlar nedeniyle, iş denetimin önündeki sorunlar artırmıştır.

Yanıt Açıklaması: I, II ve III Denetleme kurulları tarafından yapılacak iç denetimde genel kurul kararlarına uygun olup olmadığı incelenen maddelerden biridir

Yanıt Açıklaması: Türk Ceza Kanunu’na göre cebir veya tehdit kullanarak çalışma hürriyetini ihlal eden kişiye, mağdurun şikâyeti halinde 6 aydan 2 yıla kadar hapis veya adli para cezası verilir.

Yanıt Açıklaması: İşyerindeki makine, cihaz, araç, gereç, tesis ve binalarda sağlık ve güvenlik yönünden ciddi ve yakın bir tehlike ile karşılaştıklarında ve koruma tedbirlerinde bir eksiklik gördüklerinde, işverene veya çalışan temsilcisine derhal haber vermek

Yanıt Açıklaması: Türkiye’de ilk sosyal güvenlik kuruluşları Cumhuriyet’in ilanından önce 28.04.1921 tarih ve 114 sayılı “Zonguldak ve Ereğli Havza-i Fahmiyesinde mevcut Kömür tozlarının amele menafii umumiyesine olarak füruhtuna dair Kanun” ile yine 10.09.1921 tarih ve 151 sayılı “Ereğli Maden Amelesinin Hukukuna Müteallik Kanun” ile kurulan Amele Birliği (Ereğli Havzası Amele Birliği Biriktirme ve Yardım Sandığı) ülkemizin ilk zorunlu sosyal sigorta kuruluşlarıdır. Doğru cevap B seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: 129 sayılı Tarımla İlgili İş Teftişi Sözleşmesindeki iş denetimi sisteminin temel işlevi, çalışma şartları ve işçilerin korunması ile ilgili yasa hükümlerini uygulatmak, işverenlere ve işçilere teknik enformasyon ve öneri sağlamak, mevcut yasal düzenlemelerin karşılamadığı yetki eksiklikleri ve aykırılıklar konusunda yetkili organlara bildirimde bulunmaktır.

Yanıt Açıklaması: Çalışma yaşamının denetiminin etkinliği ve başarısının en somut ölçütlerinden biri, iş müfettişlerinin sayısı ve ülkedeki işyeri başına düşen müfettiş sayısıdır . Buna göre gelişmiş bir ülke için 1/10.000 oranındadır. Doğru cevap C’dir.

Yanıt Açıklaması: • Az tehlikeli işyerleri, • Tehlikeli işyerleri ve • C¸ok tehlikeli işyerleri olarak üç sınıfa ayrılır. Her bir sınıf işyeri için tehlikeyle orantılı olarak en az 8, en az 12 ve en az 16 saat olmak üzere çalışanlara işe girişlerinde ve işin devamı süresince belirlenen periyotlar içinde eğitim verilmesi zorunludur (Yön. mad.11).

Yanıt Açıklaması: Sosyal Güvenlik Uzmanları ve Müfettişler Sosyal güvenlik uzmanı ve müfettişlerinin mesleğe alınışları 5502 sayılı Kanun’la belirlenmiştir (mad.30). Sözkonusu madde hükmüne göre; Sosyal güvenlik uzman yardımcısı veya müfettiş yardımcısı kadrolarına atanabilmek için 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 48 inci maddesinde sayılan genel şart-lara ilave olarak; • En az dört yıllık eğitim veren yüksek öğretim kurumlarının hukuk, siyasal bilgiler, iktisat, işletme, iktisadi^ ve idari^ bilimler, tıp, diş hekimliği, eczacılık fakültelerin- den veya sosyal hizmetler, sağlık idaresi veya sağlık yönetimi, matematik, istatistik, aktüerya, bankacılık, sigortacılık, işletme mühendisliği, endüstri mühendisliği, yazı- lım mühendisliği, elektronik mühendisliği, elektrik ve elektronik mühendisliği, bilgisayar mühendisliği bölümlerinden ya da bunlara denkliği Yükseköğretim Kurulunca kabul edilmiş yurt dışındaki yüksek öğretim kurumlarından mezun olmak, • Mesleki^ ve yabancı dil konularında yapılacak yarışma sınavında başarılı olmak, • Sınavın yapıldığı yılın Ocak ayının ilk gününde otuz yaşını doldurmamış olmakşartları aranmaktadır.

Yanıt Açıklaması: Sosyal Güvenlik Denetmen Yardımcılığı’na atananlar, en az üç yıl çalışmak ve olumlu sicil almak kaydıyla yapılacak denetmenlik yeterlik sınavına girmeye hak kazanırlar. Denetmenlik yeterlik sınavında başarılı olanlar Sosyal Güvenlik Denetmeni kadrolarına atanır. Sınavda başarılı olamayanlar bir yıl içinde ikinci kez sınava tabi tutulur. Bu sınavda da başarı gösteremeyenler Kurum içerisinde durumlarına uygun başka kadrolara atanır. Doğru cevap C seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: İş denetiminin güçlendirilmesinde, yine ILO tarafından ortaya çıkarılan ve işlevsel bir iş denetimi sisteminin nasıl oluşturulacağı ve geliştirileceği konusunda rehber niteliği taşıyan 10 stratejik adım tanımlanmaktadır.

Yanıt Açıklaması: Risk Değerlendirmesi: İşyeri Hekimi ve Diğer Sağlık Personelinin Görev, Yetki, Sorumluluk ve Eğitimleri Hakkında Yönetmelik hükümlerine göre işyeri hekimlerinin risk değerlendirmesi ile ilgili görevleri şunlardır (mad.9/2-c): - İş sağlığı ve güvenliği yönünden risk değerlendirmesi yapılmasıyla ilgili çalışmalara ve uygulanmasına katılmak, risk değerlendirmesi sonucunda alınması gereken sağlık ve güvenlik önlemleri konusunda işverene önerilerde bulunmak ve takibini yapmak. - Gebe veya emziren kadınlar, 18 yaşından küçükler, meslek hastalığı tanısı veya ön tanısı olanlar, kronik hastalığı olanlar, yaşlılar, malul ve engelliler, alkol, ilaç ve uyuşturucu bağımlılığı olanlar, birden fazla iş kazası geçirmiş olanlar gibi özel politika gerektiren grupları yakın takip ve koruma altına almak, bilgilendirmek ve yapılacak risk değerlendirmesinde özel olarak dikkate almak.

Yanıt Açıklaması: Altı aydan fazla süren asıl işveren-alt işveren ilişkisinin bulunduğu hallerde; • Asıl işveren ve alt işveren tarafından ayrı ayrı kurul oluşturulmuş ise, faaliyetlerin yürütülmesi ve kararların uygulanması konusunda iş birliği ve koordinasyon asıl işverence sağlanır. • Asıl işveren tarafından kurul oluşturulmuş ise, kurul oluşturması gerekmeyen alt işveren, koordinasyonu sağlamak üzere vekâleten yetkili bir temsilci atar. • İşyerinde kurul oluşturması gerekmeyen asıl işveren, alt işverenin oluşturduğu kurula iş birliği ve koordinasyonu sağlamak üzere vekâleten yetkili bir temsilci atar. • Kurul oluşturması gerekmeyen asıl işveren ve alt işverenin toplam çalışan sayısı elliden fazla ise, koordinasyonu asıl işverence yapılmak kaydıyla, asıl işveren ve alt işveren tarafından birlikte bir kurul oluşturulur

Yanıt Açıklaması: O¨nleme politikası kavramı, tanımlanmış amaçlara ulaşmak için öngörmeyi, uygun süreçler ve araçlar oluşturmayı, ilgili kişi ve grupları harekete geçirmeyi gerektirir. Amaç, yöneticilerin ve işçilerin önleme kültürünün sağlayacağı yararların farkına varmalarını ve böylece bu kültürü daha yaygın olarak benimsemelerini sağlamaktır.

Yanıt Açıklaması: Sosyal Sigortalar Yüksek Sağlık Kurulu; Milli Savunma Bakanlığı, Sağlık Bakanlığı, C¸alışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, Yüksek O¨ğretim Kurulu, en fazla üyeye sahip işveren, işçi ve kamu çalışanlarını temsil eden konfederasyonlar, Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği, Türkiye Esnaf ve Sanatka^rları Konfederasyonu, Türk Tabipleri Birliği, Türkiye Ziraat Odaları Birliği ile Kurum tarafından görevlendirilecek birer uzman hekimden oluşur.

Yanıt Açıklaması: Sosyal Güvenlik Kurumu Genel Kurul, yönetim kurulu ve başkanlık olmak üzere 3 organdan oluşan bir yönetim yapısına sahiptir. Her bir organın ayrı ayrı görevleri mevcut olup işbirliği içerisinde çalışmaları organize edilmiştir. Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığı'na bağlı Emeklilik Hizmetleri Genel Müdürlüğü, Sigorta Primleri Genel Müdürlüğü, Genel Sağlık Sigortası Genel Müdürlüğü ve Hizmet Sunumu Genel Müdürlüğü olmak üzere 4 genel müdürlük hizmet vermektedir. Ayrıca kuruma bağlı olarak Rehberlik ve Teftiş Başkanlığı ile Aktüerya ve Fon Yönetimi Daire Başkanlığı da mevcuttur. Doğru cevap B'dir.