Çalışma Yaşamının Denetimi

Yanıt Açıklaması: En az 1 hekim, 1 iş güveliği uzmanı ve en az bir diğer sağlık personelinin çalıştırılması zorunludur.

Yanıt Açıklaması: “İş teftişinin bütünlüğü” ile kastedilen işçinin çalışma ilişkileri, çalışma koşulları ve çalışma ortamının birbirine etkilerini bütünsel açıdan değerlendiren bir teftiş yaklaşımıdır. Doğru cevap C’dir. ÇALIŞMA YAŞAMININ DENETİMİNDE YENİDEN YAPILANMA GEREKSİNİMİ VE STRATEJİLERİ syf 204

Yanıt Açıklaması: Sosyal devlet, sosyal barışı ve sosyal adaleti sağlama amacıyla sosyal ve ekonomik hayata aktif müdahale eden, bunu meşru ve gerekli gören bir anlayışa sahiptir.

Yanıt Açıklaması: İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetleri Yönetmeliğinde işyerlerinde İşyeri Sağlık ve Güvenlik Birimlerinin (İSGB) kurulmasına ilişkin hükümlere de yer verilmiştir (mad. 10). Buna göre İSGB; en az bir işyeri hekimi ile işyerinin tehlike sınıfına uygun belgeye sahip en az bir iş güvenliği uzmanının görevlendirilmesi ile oluşturulur. Bu birimde işveren diğer sağlık personeli de görevlendirebilir. Yine İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetleri Yönetmeliğine göre işyerlerinde Ortak Sağlık Güvenlik Birimleri (OSGB) kurulmasına yönelik düzenlemelere de yer verilmiştir. Yönetmeliğin 12. maddesine göre, OSGB kurulabilmesi ve hizmet sunabilmesi için tam süreli iş sözleşmesiyle çalışan en az bir; • İşyeri hekimi, • İş güvenliği uzmanı, • Diğer sağlık personeli, istihdamı zorunludur

Yanıt Açıklaması: 161 sayılı Sözleşmeyi kabul eden üye ülkeler ayırım yapmaksızın bütün ekonomik faaliyet dallarında ve tüm işletmelerde, kamu sektörü ve üretim kooperatifleri üyelerini de kapsayan bir biçimde, yine ayrım yapmaksızın bütün işçiler için iş sağlığı hizmetlerinin devamlı bir şekilde geliştirilmesini kabul etmektedirler.

Yanıt Açıklaması: 1980’lerde belirginleşen küreselleşmeyle birlikte üretim süreçlerinde değişim başlamış ve fordist üretim süreci yerini “üretim süreçlerinin parçalandığı, ulus devletlerin sınırlarını aşacak şekilde küresel bir örgütlenmenin geliştiği” post-fordist olarak ifade edilen üretim yapısının egemen olduğu bir üretim sürecine bırakmıştır.

Yanıt Açıklaması: Bu on adım; iş denetimi için ILO standartlarını içerecek şekilde uygun yapı ve örgütlenmenin oluşturulmasını; özellikle denetim elemanı anlamında kaynakların daha iyi kullanımını; önlemeye yönelik denetim anlayışını içselleştirmek adına etkin eğitimlerin yapılmasını; müfettişlere, gözetim, tavsiye ve yasaları uygulatma düzlemlerinde daha etkin rol verilmesini; tümleşik/bütünleşik denetim anlayışının yaygınlaştırılmasını; denetimlerin sıklığı ve önleme stratejilerine ilişkin plan oluşturulmasını; yönetim sistemleri ve denetim elemanları için gerekli araçların sağlanmasını (bilgi, veri akışı sağlanması); sosyal diyaloğun geliştirilmesini; iş denetimi ile ilgili çalışan uluslararası örgütler ve ulusal düzeyde işçi ve işveren örgütleri, sigorta kuruluşları ve acil yardım bölümleri ile ağ yapı oluşumuna önem verilmesini; yolsuzluk ve alanda sorun yaratan diğer unsurların ortadan kaldırılmasını içermektedir.

Yanıt Açıklaması: Üretim teknolojilerindeki hızlı değişimi izleme kapasitesini güçlendirme stratejileri; “iş müfettişlerinin sürekli eğitimle desteklenmesi ve uzmanlaşmalarının sağlanması, uzman kuruluşlarla ilişkilerin geliştirme ve araştırmalara katılmak, teknolojideki ve çalışma ilişkilerindeki hızlı değişime uyumlu yönetmelik, uygulama kodları ve rehberler hazırlanması” şeklinde sıralanarak açıklanabilir.

Yanıt Açıklaması: Çerçeve Yönerge ile ilgili olarak şu husus da önemlidir. İş sağlığı ve güvenliği ve denetimi ile ilgili olarak 2003 yılında 4857 sayılı olarak çıkarılan İş Kanunu’nda önemli düzenlemeler getirilmiştir. Aynı yıl Avrupa Birliği’ne katılım sürecinde yapılması gerekenlerle ilgili olarak kabul elden yol haritası mahiyetindeki “Avrupa Birliği Müktesebatının Üstlenilmesine İlişkin Türkiye Ulusal Programı” yayımlanmıştır. Bu program çerçeve yönergenin birçok maddesinin mevzuatlaştırılması için 31.12.2003 tarihini taahhüt etmektedir. Birçok çalışma ve gelişme sonucunda 09.12.2009 tarihinde ilk olarak çerçeve Yönerge’ye uygun “İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliği” hazırlanmıştır. Ancak Danıştay öncelikle yönetmeliğin yürütmesini 2004 yılında durdurmuştur. 2006 yılında da tamamen iptal etmiştir. Bu sefer bakanlık iptal edilen yönetmeliğe tüzük ismini vererek tekrar Danıştay onayına sunmuştur. Danıştay ise Tüzükte belirtilen hususların ancak bir kanun konusu olduğunu belirterek Başbakanlığa iade etmiştir (Kabakçı, 2009, s.3 vd.; Centel, 2010, s.6 vd.). Bakanlık 27.11.2010 tarihli ve 27768 sayılı Resmî Gazete’de “İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetleri Yönetmeliği” yayınlamıştır. Ancak bu yönetmelik daha ziyade hizmetlerin verilmesine yönelik düzenlemeler içermekte idi. Daha sonra 20.06.2012 tarihli 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu çıkarılmıştır.

Yanıt Açıklaması: İşverenlerle idare organları arasındaki uyuşmazlıkların çözümünde İş Kanunu’ndan doğmuş olmalarına bakılmaksızın, iş yargısına değil, idari yargıya başvurmak gerekir.

Yanıt Açıklaması: Mesleki risklerin önlenmesi, eğitim ve bilgi verilmesi da^hil her türlü tedbirin alınması, organizasyonun yapılması, gerekli araç ve gereçlerin sağlanması, sağlık ve güvenlik tedbirlerinin değişen şartlara uygun hale getirilmesi ve mevcut durumun iyileştirilmesi için çalışmalar yapar. İşyerinde alınan iş sağlığı ve güvenliği tedbirlerine uyulup uyulmadığını izler, denetler ve uygunsuzlukların giderilmesini sağlar. Risk değerlendirmesi yapar veya yaptırır. C¸alışana görev verirken, çalışanın sağlık ve güvenlik yönünden işe uygunluğunu göz önüne alır. Yeterli bilgi ve talimat verilenler dışındaki çalışanların hayati ve özel tehlike bulunan yerlere girmemesi için gerekli tedbirleri alır. İşyeri dışındaki uzman kişi ve kuruluşlardan hizmet alınması, işverenin so- rumluluklarını ortadan kaldırmaz. C¸alışanların iş sağlığı ve güvenliği alanındaki yükümlülükleri, işverenin so- rumluluklarını etkilemez. İşveren, iş sağlığı ve güvenliği tedbirlerinin maliyetini çalışanlara yansıtamaz.İşverenlerin iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerinin sunulmasında mesleki risk- lerin önlenmesi ve çalışanların bu risklerden korunmasına yönelik tedbirle- rin alınması kapsamında yapması gerekenler şu şekilde sıralanabilir (mad.6): C¸alışanları arasından iş güvenliği uzmanı, işyeri hekimi ve diğer sağlık per- soneli görevlendirir. C¸alışanları arasında belirlenen niteliklere sahip personel bulunmaması ha^linde, bu hizmetin tamamını veya bir kısmını ortak sağlık ve güvenlik birimlerinden hizmet alarak yerine getirebilir. Ayrıca belirlenen niteliklere ve gerekli belgeye sahip olması ha^linde, tehlike sınıfı ve çalışan sayısı dikkate alınarak, bu hizmetin yerine getirilmesini kendisi üstlenebilir. Görevlendirdikleri kişi veya hizmet aldığı kurum ve kuruluşların görevle- rini yerine getirmeleri amacıyla araç, gereç, meka^n ve zaman gibi gerekli bütün ihtiyaçlarını karşılar. İşyerinde sağlık ve güvenlik hizmetlerini yürütenler arasında iş birliği vekoordinasyonu sağlar. Görevlendirdikleri kişi veya hizmet aldığı kurum ve kuruluşlar tarafındaniş sağlığı ve güvenliği ile ilgili mevzuata uygun olan ve yazılı olarak bildiri- len tedbirleri yerine getirir. C¸alışanların sağlık ve güvenliğini etkilediği bilinen veya etkilemesi muh- temel konular hakkında; görevlendirdikleri kişi veya hizmet aldığı kurum ve kuruluşları, başka işyerlerinden çalışmak üzere kendi işyerine gelen ça- lışanları ve bunların işverenlerini bilgilendirir.

Yanıt Açıklaması: Sosyal Güvenlik Kurumu üç organdan oluşan bir yönetim yapısına sahiptir. Bunlar; genel kurul, yönetim kurulu ve başkanlık olarak düzenlenmiştir. Her birinin ayrı ayrı görevleri mevcut olup, işbirliği içerisinde çalışmaları organize edilmiştir. Doğru cevap B seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: İlgili Birimlerle İşbirliği: İş Güvenliği Uzmanlarının Görev, Yetki, Sorumluluk ve Eğitimleri Hakkında Yönetmelik hükümlerine göre iş güvenliği uzmanlarının ilgili birimlerle işbirliği ile ilgili görevleri şunlardır (mad.9/1-d): - İşyeri hekimiyle birlikte iş kazaları ve meslek hastalıklarıyla ilgili değerlendirme yapmak, tehlikeli olayın tekrarlanmaması için inceleme ve araştırma yaparak gerekli önleyici faaliyet planlarını hazırlamak ve uygulamaların takibini yapmak. - Bir sonraki yılda gerçekleştirilecek iş sağlığı ve güvenliğiyle ilgili faaliyetlerin yer aldığı yıllık çalışma planını işyeri hekimiyle birlikte hazırlamak. - Bulunması halinde üyesi olduğu iş sağlığı ve güvenliği kuruluyla işbirliği içinde çalışmak, - Çalışan temsilcisi ve destek elemanlarının çalışmalarına destek sağlamak ve bu kişilerle işbirliği yapmak. Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Çalışma koşulları ve işkolunda rastlanılan mesleki risklerin ve iş kazalarının sıklığı, birçok ülkede olduğu gibi ülkemizde de maden işkolunda faaliyet gösteren işletmelerin yoğun bir şekilde denetlenmesini gerekli kılmaktadır. Bu bağlamda madencilik faaliyetlerinin sağlıklı yürütülmesi bakımından maden işletmelerinin denetimi görevi, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığına verilmiştir.

Yanıt Açıklaması: İşyerlerinin denetiminden amaç, çalışanların vücut bütünlüklerinin ve psikolojik yapılarının zarar görmemelerinin sağlanmasıdır.  Çalışma yaşamının denetimi ile ilgili sayılabilecek bir başka madde Anayasa’nın 18. maddesi ile düzenlenmiş olan “Zorla çalıştırma yasağı” dır. Söz konusu maddeye göre; “Hiç kimse zorla çalıştırılamaz. Angarya yasaktır. Şekil ve şartları kanunla düzenlenmek üzere hükümlülük veya tutukluluk süreleri içindeki çalıştırmalar; olağanüstü hâllerde vatandaşlardan istenecek hizmetler; ülke ihtiyaçlarının zorunlu kıldığı alanlarda öngörülen vatandaşlık ödevi niteliğindeki beden ve fikir çalışmaları, zorla çalıştırma sayılmaz”.

Yanıt Açıklaması: 6331 sayılı Kanuna göre, işverenlerin işyerlerinde risklere karşı her türlü tedbiri alma sorumlulukları vardır. İşçilerin de alınan bu tedbirlere kesin olarak uyma sorumluluklarının olduğunu kanun koyucu kabul etmiştir. İşçilerin işverence alınan tedbirlere uymamaları söz konusu olduğunda nihayetinde işverenlerin iş sözleşmesini feshe kadar giden yetkilerinin olduğu kabul edilmektedir.

Yanıt Açıklaması: 4857 sayılı İş Kanunu’nun 30. maddesine göre “Engelli ve Eski Hükümlü Çalıştırma Zorunluluğu” getirilmiştir. Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: Bu iki kurum 1996’da sağlık zararlarını önleme etkinliklerinin eş güdümünü sağlamak ve etkililiğini artırmak için bir işbirliği protokolü imzalamıştır. Buna göre iki kurum: • Stratejik enformasyonları paylaşacaktır, • Sağlık zararlarını önlemek için öncelikleri saptayacak ve tanımlayacaktır, • Sağlık zararlarına yönelik temel inisiyatifleri başlatmak için işbirliği yapacaktır, • Örgütlerin bütün düzeylerinde düzenli ilişki kuracaktır, • Sağlık zararlarını önlemek için işyerlerine yaptıkları katkıları değerlendirecektir.”

Yanıt Açıklaması: Çalışma yaşamının denetiminin etkinliği ve başarısının en somut ölçütlerinden biri, iş müfettişlerinin sayısı ve ülkedeki işyeri başına düşen müfettiş sayısıdır. Uluslararası Çalışma Örgütünün bu konuda koyduğu ölçütler: • Gelişmiş bir ülke için 1/10.000 • Gelişmekte olan bir ülke için 1/20.000 • Az gelişmiş bir ülke için 1/45.000 Bu ölçüt, ABD için 1/45.000, Mısır için 1/90.000, Rusya için 1/29.000, Kamboçya için 1/370.000, Filipinler için 1/180.000’ dir.

Yanıt Açıklaması: Çalışma yaşamını denetleyenlerin bir meydan okuma ile karşı karşıya bulundukları dahi ifade edilmektedir. Buna göre öncelikle hızlı ve karmaşık teknolojik değişim, iş mevzuatının ve kapasitesinin standartlarının artması, iş piyasasının tabakalaşması, işgücünün korumasızlığının artması, verilen hizmetten yararlananların görüş ve beklentilerinin farklılaşması, işçi ve işveren örgütlerinin rollerinin ve toplumsal ve ekonomik değerlerin eskiye göre değişmesi hep bir meydan okumadır. İkinci meydan okuma ise hemen her yerde kamu yönetimine yönelen baskıların toplam gücünün artması, kamu harcamalarının azaltılması, borç yönetimine yönelme, güvenilirlik ve şeffaflık çağrıları, özelleştirme ve dış kaynaklara yönelme çabaları olarak kabul edilir.