İstihdam ve İşsizlik

Yanıt Açıklaması: İşsizlik sigortası ile ücret garanti fonuna ilave olarak uygulanan bir diğer pasif istihdam politikası ise kısa çalışma ödeneğidir. Türkiye’de ilk olarak 4857 sayılı İş Kanunu’nda yer alan kısa çalışma ödeneği, 2008 yılında yapılan değişiklik ile 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu içerisinde düzenlenmiştir. Düzenlemeye göre, sigortalı sayılan kişileri iş sözleşmesine bağlı olarak çalıştıran işveren; “genel ekonomik kriz veya zorlayıcı sebeplerle işyerindeki haftalık çalışma sürelerini geçici olarak önemli ölçüde azaltması veya işyerinde faaliyetini tamamen veya kısmen geçici olarak durması hâlinde”, çalışanlar kısa çalışma ödeneğinden yararlanmaktadır. Bu nedenle doğru yanıt A'dır.

Yanıt açıklaması yok

Yanıt Açıklaması: İstihdamın nüfusa oranları nasıl istihdam miktarı/niceliği hakkında önemli bir gösterge ise işgücü verimliliği ve reel ücretler de istihdamın niteliği hakkında önemli göstergelerdir. İstihdamın niteliği birçok değişken çerçevesinde ölçülebilir olmasına karşın, verimlilik ve reel ücretler hem genellenebilir hem de karşılaş­tırılabilir olmasından dolayı tercih edilmektedir. Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: Zamana bağlı eksik istihdam; Referans haftasında istihdamda olan, esas işinde ve diğer işinde/işlerinde toplam olarak 40 saatten daha az süre çalışmış olup daha fazla süre çalışmak istediğini belirten ve mümkün olduğu takdirde daha fazla çalışmaya başlayabilecek olan kişilerdir.

Yanıt Açıklaması: Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO)’nün, 2003 yılı için yaptığı belirlemelere göre dünyada işsizlerin 180 milyona ulaştığı kabul edilmektedir.

Yanıt Açıklaması: Türkiye her ne kadar sanayi hamleleri ile gün be gün gelişme gösterse de tarım toplumu olma özelliğinden tam olarak sıyrılabilmiş değildir. Bu durum istihdam alanlarının görece daralmasına neden olmamakta ve işsizliği artırmaktadır. Ayrıca her yıl işgücü piyasasına giren önemli ölçüde genç nüfus, kış aylarında oluşan mevsimlik işsizlik, göç, işgücü nitelikleri, işgücü piyasası kurumlarının etkinliği, coğrafi mobilite zorlukları gibi konular ve yapısal problemler işsizliğin nedenleri arasında sıralanabilir.

Yanıt Açıklaması: Doğru cevap d şıkkıdır

Yanıt Açıklaması: Okuma yazma bilmeyen kişilerin büyük çoğunluğu (%93) kayıt dışı istihdam içindedir. Okuma yazma bilip bir okul bitirmeyenlerde bu oran düşmeye başlamaktadır (%83). İlkokul mezunlarında kayıt dışılık % 54 seviyelerinde iken ortaokul veya dengi meslek okulu mezunlarında %34 civarındadır. Genel lise mezunu olarak istihdam edilenlerin % 26’sı kayıt dışı çalışırken lise dengi meslek yüksekokullarından mezun olanların %22’si kayıt dışıdır. Yüksekokul veya fakülte mezunları arasında kayıt dışı istihdam oranı %8 ile en düşük seviyelerdedir. Görüldüğü üzere eğitim seviyesi yükseldikçe kayıt dışılık sorunu azalmaktadır.

Yanıt Açıklaması: Mahreçler Yasası, Fransız iktisatçılarından Jean Baptiste Say (1767 -1832) tarafından geliştirilmiştir. Buna, yazarın adından dolayı, “Say Yasası” da denir. Mahreçler Yasasına göre, esas olan, mallarla malların mübadele edilmesidir. Para bu mübadelede sadece bir aracı durumundadır. Gerçek satın alma gücü, para değil, mallar tarafından temsil edilmektedir. Bir mal üretildiği zaman yalnız bir arz yapılmış olmamakta, aynı anda ve aynı miktarda talep de yaratmaktadır. Örneğin bir çift ayakkabı üretmiş olan bir kimse, yalnız bunu satmak (arz etmek) istemeyecek, aynı zamanda ayakkabıya eş değerde diğer bir mal ya da mallar satın almak (talep etmek) isteyecektir. Bütün diğer mallar için de durum aynıdır. Piyasaya mal arz eden herkes, bir taraftan malını satmaya çalışırken diğer taraftan da eş değerde başka mallar almaya uğraşmakta ve böylece piyasadaki arz ve talep daima birbirine eşit olmaktadır. Diğer bir ifadeyle her mal kendi satış olanağını (mahrecini) bizzat kendisi yaratmaktadır. Üretilen her mal satılabileceğine göre, istenmeyen malların üretimi fiyat mekanizması sayesinde önlenmekte, herkes üretimini arzu ettiği en yüksek düzeye çıkarmaktadır. Mahreçler Yasasına göre, üreticilerin arzu ettikleri en yüksek düzeyde üretim yapmaları ekonomik faaliyet hacminin tam istihdam düzeyine çıkmasını sağlamaktadır. Mahreçler Yasası kazanılan gelirlerin derhal ve tamamen harcanacağı varsayımına dayanmaktadır. Ancak insanlar elde ettikleri gelirin bir kısmını harcamaz ve tasarruf ederse Mahreçler Yasası işlemez duruma düşmektedir. Bu durumda piyasada, toplam talep-toplam arzdan az olacak, yani bir genel talep yetersizliği ortaya çıkacaktır. Talep yetersizliği mallarını satamayan üreticileri üretimlerini kısmaya zorlayacaktır (Aren, 1981: 24). Doğru cevap B‘dir.

Yanıt Açıklaması: İçeridekiler-dışarıdakiler teorisi; heterojen emek piyasası koşullarında değişik sektörlerde işsizlerin dağılımını ve göreli yapısını açıklamaktadır. Teoride içeridekiler ve dışarıdakiler olmak üzere iki çeşit işçinin varlığı kabul edilmektedir. Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Doğru cevap E şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Doğru cevap E seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Ocak 2012 tarihinde itibaren geçerli olacak teşviklerle cari açığın azaltılması amacıyla ithalat bağımlılığı yüksek olan ara malların üretiminin arttırılması hedeflenmektedir. Teşviklerin il bazlı verileceği yeni sistemde en az gelişmiş illere yatırım yapacak yatırımcılara KDV istisnası, gümrük vergisi muafiyeti, asgari ücret üzerinden sigorta primi işveren hissesi desteği, faiz desteği, yatırım yeri tahsisi, gelir vergisi stopaj desteği ve KDV iadesi destekleri sağlanacaktır.

Yanıt Açıklaması: Kadın ve erkek işsizlik oranı Türkiye genelinde benzerlik gösterse de kır ve kent ayrımında farklılaşmaktadır. Kentlerde kadın işsizliği erkeklere göre daha yüksekken kırda daha düşüktür. Örneğin Tablo 5.16'ya göre 2010’da kentlerde 20-24 yaş aralığı erkek işsizliği %23,3 seviyesinde iken kadınlarda %30’larda gerçekleşmiştir. Aynı dönem kır işsizliğine bakıldığında bu oranın erkeklerde %20,2; kadınlarda ise %13,2 seviyesinde gerçekleştiği görülür. Bu durumu açıklamak için kırsal alan işsizliğini kadınlar lehine azaltan hususun başında ücretsiz aile işçiliği geldiğini söylemek yanlış olmayacaktır.

Yanıt Açıklaması: Gizli işsizlik işgücünün istihdam edilmesine rağmen, çok düşük verimlilikle çalışması durumunda ortaya çıkmaktadır. Herhangi bir üretim alanında bir miktar işgücünün üretimden çekilmesi durumunda eğer üretim miktarı düşmüyorsa bunun nedeni gizli işsizliktir. Gizli işsizlik daha çok tarım, hizmetler ve kamu sektörlerinde görülmektedir. Gizli işsizliğin çözümü büyük ölçüde ekonomik etkinliğin sağlanması ve bürokratik mekanizmaların kaldırılmasına bağlı kalmaktadır. Bu işsizlik türünde görünürde piyasada iş arayanlar olmamasına rağmen, işsizlik saklı, gizli bir nitelik taşır.

Yanıt Açıklaması: Faiz teorisi, tasarrufların yatırıma sarf edileceğini iddia eder. Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: İşsizlikle mücadelede uygulanan arz yönlü politikaların amacı emek piyasası içerisinde emek arz edenler ile emek talep edenlerin karşılaştırılması, bir başka ifadeyle etkin bir eşleşmenin sağlanmasıdır. Bu amacı gerçekleştirmek için işgücünün eğitim düzeyini geliştirmeye, emek piyasasındaki bilgi eksikliklerini gidermeye ve emek hareketliliğini sağlamaya yönelik bazı politikalar uygulanması gerekmektedir. Bu politikalardan ilki, fiziksel sermayeyi geliştiren politikalardır. Buna göre, “üretimde emek ve sermayenin birbirinin tamamlayıcısı olması durumunda sermaye miktarının artması emeğin de marjinal ürününü arttırarak istihdamın artmasını sağlayacaktır”. Beşeri sermayeyi geliştiren politika uygulamalarıyla ise işsizliğin - burada kapsama alınan yapısal işsizliktir - azaltılması için kamunun eğitim programları düzenlemesi ve/veya işletmeleri eğitim yatırımı konusunda maddi olarak desteklemesi ifade edilmektedir. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: Kayıt dışılığa neden olan en önemli unsurlardan biri eğitimdir. Eğitim seviyesi arttıkça sorun azalmaktadır. Tablo 5.7’ ye göre okuma yazma bilmeyen kişilerin büyük çoğunluğu(%93) kayıt dışı istihdam içindedir. Okuma yazma bilip bir okul bitirmeyenlerde bu oran düşmeye başlamaktadır (%83). İlkokul mezunlarında kayıt dışılık % 54 seviyelerinde iken ortaokul veya dengi meslek okulu mezunlarında %34 civarındadır. Genel lise mezunu olarak istihdam edilenlerin % 26’sı kayıt dışı çalışırken lise dengi meslek yüksekokullarından mezun olanların %22’si kayıt dışıdır. Yüksekokul veya fakülte mezunları arasında kayıt dışı istihdam oranı %8 ile en düşük seviyelerdedir. Görüldüğü üzere eğitim seviyesi yükseldikçe kayıt dışılık sorunu azalmaktadır.

Yanıt Açıklaması: OECD, işsizlere sadece gelir desteği yapılmasına yönelik politikaları pasif politikalar olarak kabul ederken emek piyasasındaki işleyiş bozukluklarını iyileştiren, mesleki becerileri geliştiren ve işgücü piyasasının etkinliğini arttıran politikaları da aktif istihdam politikaları olarak nitelendirmektedir.

Yanıt Açıklaması: Türkiye’de ücretler üzerindeki vergi ve sigorta prim payı yüksekliği öteden beri bilinen bir sorundur. OECD ülkeleri ile kıyaslandığında ülkemizi dezavantajlı konuma yerleştiren ve istihdamın artması önünde engel teşkil eden bu sorunu gidermek için 26.05.2008 tarihinde 5763 sayılı Kanun ile bir düzenleme yapılmış ve işverenin sosyal güvenlik prim borcu olmaması hâlinde çalıştırılan işçiler için ödenecek işveren sigorta primi oranı brüt ücretin % 19,5’undan % 14,5’una indirilmiştir.