Çalışma İlişkileri Tarihi

Yanıt Açıklaması: İK kapsamına giren işçi sayısındaki artış, 1947 yılından 1960’a kadar %185, 1965’e kadar ise %274’tür. Bu gelişmenin temel nedeni, sanayileşme sürecinde ücretlilerin sayılarının artmasıdır. Bunun yanında, gelişme sürecinde işletme ölçeklerindeki büyüme de, kapsama giren iş yeri ve işçi sayısını artırmış olmalıdır. Doğru cevap D seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Verilen seçenekler arasında çok partili dönem itibariyle kadın iş gücünün statü dağılımı ile ilgili doğru olan bilgi tablonun tarım kesimindeki statü dağılımı tarafından belirlenmesidir. Doğru cevap B seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: 1980 sonrası dönemde küresel çapta yaşanan ekonomik ve toplumsal dönüşümün tümünü anlatmak için yaygın bir biçimde kullanılan deyim küreselleşmedir.

Yanıt Açıklaması: Türkiye'nin 1960 yılındaki istihdamın sektörel dağılımı şöyledir: Tarım sektörünün payı yüzde 74,8; hizmetler sektörünün yüzde 13,7 ve sanayi sektörünün yüzde 11,5'tir. Doğru yanıt C'dir.

Yanıt Açıklaması: DP programında, "işçilerin, çiftçilerin, tüccar ve sanayicilerin, serbest meslekler mensuplarının, memur ve muallimlerin, yüksek öğretim talebesinin meslekî içtimaî ve iktisadî maksatlarla cemiyetler, kooperatifler ve sendikalar kurmalarını gerekli buluyoruz." ifadesi yer almaktadır. Daha 1946 yılında sınıf esasına veya adına dayanan dernek kurma yasağı yürürlükte iken konan bu ilke önemlidir. Partinin 1949 yılındaki Kongresinde programa eklenen grev hakkı, sosyal sigortalar ile ücretli tatil ve izinlere ilişkin eklemeler de önemlidir. Doğru yanıt A'dır.

Yanıt Açıklaması: 2821 sayılı Yasa ile din ibadet işlerinde çalışanlara, öğrencilere, özel öğretim kurumlarında öğretmenlik yapanlara ve özel güvenlik görevlilerine sendika üyeliği yasaklanmıştır.

Yanıt Açıklaması: Döneme ilişkin çalışmalar, kadın işgücünün dağılımında tarımın tümüyle belirleyici bir ağırlığa sahip olduğunu ortaya koyuyor. İmalat sanayii ve hizmetler de, oranın en yüksek olduğu faaliyet kolları olup, bunları ticaret ve bankacılık izlemektedir. Kadın işgücü, meslek itibariyle de, erkek işgücünden farklı bir dağılım göstermekte ve belirli meslek gruplarında yoğunlaşmaktadır. Şu meslek grupları, kadın işgücünün en çok bulunduğu kategorilerdir: Tarımla ilgili meslekler; teknik elemanlar, serbest meslek sahipleri ve bununla ilgili meslekler; sanatkârlar, imalât ve tamirat işçileri; müteşebbisler, idareciler ve büro ile ilgili meslekler; hizmetle ilgili meslekler.

Yanıt Açıklaması: 1947 yılında 5018 sayılı Sendikalar Kanunu’nun çıkarılmasıyla, Türkiye’de sendika özgürlüğü rejiminden sendika hakkı rejimine geçilmiş oldu. Doğru cevap E’dir.

Yanıt Açıklaması: 12 Eylül askeri darbesi sonrasında tüm grevler yasaklandı ve grev hakkı askıya alındı. 1984 yılından itibaren yeniden uygulanmaya başladı. Ancak grevlere ilişkin yasal düzenlemeler nedeniyle önemli zorluklar ortaya çıktı. Grev eğilimi 1989-1995 arasında ciddi bir artış gösterirken, 2000’li yıllarda önemli düşüşler yaşanmaya başlandı. Dönem boyunca grev erteleme mekanizmasının da yaygın biçimde kullanıldığı görülmektedir.

Yanıt Açıklaması: Taylorizm: 19. yüzyılın sonları ve 20. yüzyılın başlarında, Amerikalı mühendis F. W. Taylor tarafından geliştirilen, makine başındaki işçinin davranışlarını, birim zamanda en fazla üretimi gerçekleştirecek biçimde düzenlemeye dayanan sistem.

Yanıt Açıklaması: Türkiye’de, işveren kesiminin örgütlenmesi, işçi kesimine göre daha geç gerçekleşmiştir. Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Albert’in (1991) “Ren modeli” ve “neoAmerikan modeli” olarak yaptığı ikili gruplama; Coates’ın (1998) “müzakereci korporatist nitelikli ülkeler”, “piyasa modeli” ve “kalkınmacı ülkeler” olarak yaptığı üçlü gruplama; Elger ve Edwards’ın (1999) “korporatist rejimler”, “devletçi rejimler” ve “neo-liberal rejimler” olarak yaptığı gruplama; uluslararası işbölümünü temel alarak yapılan “merkez, çevre, yarı çevre ülkeleri” gruplaması, bu gruplamalara örnektir. Crouch (1993) ise endüstri ilişkilerini, taraflar arasındaki ilişkinin zayıf ve çatışmacı olduğu “çatışmacı sistem”, işçi ve işveren temsilcileri arasındaki toplu pazarlıklara dayanan “çoğulcu pazarlık sistemi”, işçi, işveren ve devlet arasındaki pazarlıklarla ulaşılan bir sosyal anlaşmaya dayanan “korporatist model” ve taraflar arasında uzlaşmadan çok hegemonik ilişkilere dayanan “otoriter korporatizm” olarak grupluyor. Üretim ile emeğin ve sermayenin yeniden üretimi arasındaki ilişkileri temel alan Buroway (1985) ise emek süreçlerinin denetimini, “piyasa despotizmi”, “hegomonik rejimler” ve “hegemonik despotizm” olarak sınıflandırmaktadır.

Yanıt Açıklaması: Emekli Sandığının kurulmasıyla, memurların sosyal güvenlikleri tek çatı altında bütüncül bir çözüme ulaştırılmış oldu. Doğru cevap C seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Çekirdek ülkeler veya Ren Bölgesi modeli ülkeleri Avusturya, Belçika, Fransa, Almanya, Lüksemburg'dur. Doğru yanıt B şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: 1966 Kongresi’nde TİP’li sendikacıların Türk-İş yönetimi dışında kalması, Türk-İş’in ABD sendikalarıyla ilişkileri ve grevlere yönelik tutumu gibi nedenlerle bir grup sendikacı Türk-İş ile yollarını ayırmış ve 1967 yılında DİSK’i kurmuştur. Referans grubu bireyin davranışlarını ve kendini değerlendirdiği, örnek aldığı gruplardır.

Yanıt Açıklaması: Kamu kesiminde çalışan işçilerin 1989 yılı Mart, Nisan ve Mayıs aylarında yaptıkları ve Bahar Eylemleri olarak bilinen protesto eylemleri, Türk-İş’e bağlı 26 sendikanın oluşturduğu Koordinasyon Kuruluyla üç kamu işveren sendikası arasında sürdürülen toplu sözleşme görüşmelerinde ilerleme sağlanamaması üzerine yapılmıştır. 12 Eylül baskı koşulları ve ANAP hükümetleri döneminde yaşanan ciddi reel ücret kayıpları ve yoksullaşma eylemlerin en büyük nedeniydi. Bu nedenle eylemler salt ekonomik çerçeveyle sınırlı kalmayıp politik talepler de içeriyordu.

Yanıt Açıklaması: 2821 sayılı Yasa ile din ibadet işlerinde çalışanlara, öğrencilere, özel öğretim kurumlarında öğretmenlik yapanlara ve özel güvenlik görevlilerine sendika üyeliği yasaklanmıştır. Ancak zaman içinde yapılan değişikliklerle, Sendikalar Kanunu’na göre işçi olan herkesin sendika üyesi olmasına olanak tanınmıştır.

Yanıt Açıklaması: Neo-korporatizm

Yanıt Açıklaması: 1960-1980 dönemi sonunda kamu görevlileri sayısında önceki yıllara göre önemli bir artıştan söz etmek mümkündür. Bu dönem sonunda toplam memur sayısı 1 milyon 250 bine ulaşmıştır.

Yanıt Açıklaması: Amerikan spor ayakkabı üreticisi firmalarından biri Nike firmasıdır. Nike tasarımcı ve pazarlamacı bir firmadır ve fiziki üretim tesislerinin çok az bir kısmının sahibidir. Nike’ın 8 000 çalışanının hemen tümü yönetim, satış promosyonu ve reklam işlerinde çalışmakta iken Nike üretiminin tamama yakın kısmı C¸in, Endonezya ve Tayland’daki yerel firmalar ya da bu ülkelerde faaliyet gösteren Güney Kore firmaları tarafından yapılmaktadır. Buna göre doğru Cevap C’dir.