Çalışma İlişkileri Tarihi

Yanıt Açıklaması: Emek sermaye karşıtlığını yönetme süreçlerinde, işçi ve işveren örgütlerinin birbirleriyle ve devletle, yapısal ve işlevsel ayrıcalıklara sahip biçimde girdikleri kurumsallaşmış işbirliğine neo-korporatizm adı verilir.

Yanıt Açıklaması: 1947

Yanıt Açıklaması: Çalışma süreleri açısından, İK haftalık çalışma sürelerini istisnalar dışında 48 saat olarak belirlenmiştir.  Çalışma yaşı açısından bakıldığında, 1930 tarihli Umumi Hıfzısıhha Kanunu ve 1936 tarihli İK, çalışma yaşına ilişkin minimum sınırlar getirmişlerdi. Döneme ilişkin birçok gözlem, yasalardaki yetersiz düzenlemeler, bu yasanın ihlal edildiğini göstermiştir. İşçi sağlığı ve iş güvenliği açısından bakıldığında, İK başta olmak üzere birçok yasanın koruyucu hükümleri şu ya da bu ölçüde uygulamaya aktarılamamıştır.

Yanıt Açıklaması: 1982 Anayasası’nın 54. maddenin başlığı, grev hakkı ve lokavt şeklindedir. 1961 Anayasası’nda grev hakkına yer verilmiş ancak lokavt ifadesine yer verilmemişti. Böylece lokavta anayasal bir statü tanınmamıştı. 1982 Anayasasında ise lokavta yer verilmiştir. Bu değişiklik 1982 Anayasası’nın temel yaklaşımı açısından önemli bir gösterge niteliğindedir. 1982 Anayasası, 1961 Anayasası’ndan farklı olarak lokavta yer vermiştir.

Yanıt Açıklaması: Malların ithal edilmesi yerine ülke içinde üretilmesi anlamına gelen ithal ikamesi 1960-1980 döneminin temel iktisat politikasıdır.

Yanıt Açıklaması: Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı verilerine göre 1980 yılı, ülkemizde en fazla grevin görüldüğü yıldır ve 220 tane grev gerçekleşmiştir.

Yanıt Açıklaması: 1980 sonrasının iktisat politikalarının temel hedefi dışa açık/ihracata yönelik sanayileşme, küresel sermaye ile bütünleşme ve liberalleşme olarak tanımlanabilir. Yeni modelin temel özelliğinin, “ücretlerin düşürülmesi yoluyla yurtiçi talebin daraltılarak, yurtdışı pazarlara ihraç edilecek bir artığın yaratılması” olduğu vurgulanmaktadır. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: Piyasanın işleyişine müdahale edilmesine karşı çıkan, çalışma ilişkilerinde esneklik ve kuralsızlığı, ekonomik alanda özelleştirmeleri ve kamunun ekonomiye müdahalesini en aza indirmeyi hedefleyen ve 1980 sonrası yaygınlaşan iktisat politikalarına yeni / neo liberalizm denir.

Yanıt Açıklaması: Kadın ve çocuk işçilere

Yanıt Açıklaması: Kaliforniya’daki Toyota fabrikasının yalın yönetimi altındaki işçiler bir dakikanın 57 saniyesinde çalışmaktadırlar. Buna göre doğru Cevap A’dır.

Yanıt Açıklaması: 3008 sayılı İş Kanunu

Yanıt Açıklaması: 1317 sayılı Yasa ile sendikalara kendi işkollarındaki sigortalı işçilerin üçte birini temsil etme koşulu getiriliyordu.

Yanıt Açıklaması: 1980 sonrasında sendikal haklarda yaşanan sınırlamalara paralel olarak sendikaların toplumsal, iktisadi ve siyasal etkisi zayıflamıştır. Zorunlu işkolu sendikacılığı ilkesi nedeniyle sendika sayısından bir azalma yaşanmış ve merkezileşme eğilimi artmıştır. Sendika kurmayı ve sendikalaşmayı zorlaştırıcı yasal düzenlemeler nedeniyle sendikalaşma oranlarında düşüş yaşanmaya başlanmıştır.

Yanıt Açıklaması: Gerçek ücretlerde yaşanan gerileme ve işçi ücretleri üzerindeki basınç 1989 yılında kamu kesiminde Bahar Eylemleri olarak adlandırılan işçi eylemlerine yol açmış ve aynı dönemde grev eğiliminde de ciddi bir artış gündeme gelmişti.

Yanıt Açıklaması: Kadınların işgücüne katılma oranı, çok sayıda sosyo-ekonomik faktör tarafından etkilenmektedir ve evrensel olarak erkeklerinkinden düşüktür. Bu açıdan dönem itibariyle Türkiye’nin durumu da, bütün ülkelerle benzeşmektedir. 15 ve daha yukarı yaştaki kadın nüfus için bu oran 1955’te %72,01, 1960’ta %65,35, 1965’te %56,62'dir. Rakamlardan, Türkiye’de işgücü ne katılma oranlarının zaman içerisinde her iki cins itibariyle de düşüş gösterdiği, ancak kadınlar açısından bu düşüşün çok daha ciddi boyutlarda olduğu görülmektedir. Buna bağlı olarak, kadınların işgücü içinde zaten düşük olan oranları daha da azalmaktadır. Bu azalma üzerinde etkide bulunan faktörlerin başında, kentleşme gelmektedir. Doğru yanıt B'dir.

Yanıt Açıklaması: Sendika aidatının kaynaktan kesilmesi uygulamasına check-off adı verilir.

Yanıt Açıklaması: Ebbinghaus (1998) Batı dünyasındaki endüstri ilişkileri sistemlerini dört grupta toplamaktadır. Kuzey korporatizmi (Danimarka, Finlandiya, Norveç, İsveç, ayrıca Hollanda): Örgütlü çıkar grupları oldukça merkezîleşmiştir. Çekirdek ülkeler veya Ren Bölgesi modeli (Avusturya, Belçika, Fransa, Almanya, Lüksemburg): Ebbinghaus bu modele “kıta Avrupası sosyal ortaklık modeli” adını da vermektedir. Anglo-Sakson sistemi: ABD’deki endüstri ilişkilerine damgasını vuran bu sistem, Avrupa’da esas olarak İngiltere’de ve tarihsel bağları nedeniyle İrlanda’da egemen olmuştur. Akdeniz sistemi: (Yunanistan, İtalya, Portekiz, İspanya): Bu sistem Güney Avrupa ülkelerindeki endüstri ilişkilerini tanımlamaktadır.

Yanıt Açıklaması: Toplu iş sözleşmesi kapsamının en yüksek olduğu 1988’i esas alacak olursak toplu iş sözleşmesi kapsamı 1 milyon 590 binden 786 bine gerilemiştir. Diğer bir ifadeyle toplu sözleşme kapsamı yarı yarıya azalmıştır. Kamu kesiminde 900 bine yakın olan toplu iş sözleşmesi kapsamındaki işçi sayısı 400 bin civarına gerilemiştir. Bu sayıya belediye çalışanları dâhildir. Kamudaki bu hızlı gerilemenin en önemli nedeninin özelleştirmeler ile dışsallaştırma (alt işveren ve hizmet satın alma) yöntemleri olduğu bilinmektedir. Kamu kesimindeki toplu sözleşme kapsamı özel sektörden hızlı erimiştir. 1985 ve 1986 yıllarına göre kamu kesimindeki erime yüzde 50’den fazladır. Özel sektörde toplu sözleşme kapsamındaki işçi sayısı 300 bin civarına gerilemiştir. Bir diğer ifadeyle bu veriler özel sektörde toplu sözleşme kapsamının (fiilî sendikalaşma oranının) yüzde 3 civarına indiğini göstermektedir.

Yanıt Açıklaması: İş uyuşmazlıklarının ortadan kaldırıması amacıyla 1950 yılında İş Mahkemeleri Kanunu çıkarılmıştır. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: 1987, 1988 ve 1989’da yıllık ortalama 30 bin işçinin katıldığı grevlere 1990 ve 1991 yıllarında ortalama 160 binin üzerinde işçi katıldı. 1995 yılında ise greve katılan işçi sayısı 200 bine yaklaştı. Bu Türkiye çalışma ilişkileri tarihindeki en yüksek grevci işçi sayısıdır