Sosyal Politika 1

Yanıt Açıklaması: Orta Çağ’ın sosyal, ekonomik, siyasal ve hukuki düzenini belirleyen sistem feodalitedir. Feodal ekonomik düzen genellikle kapalı tarım ekonomisi olarak tanımlanmıştır. Orta Çağ’da gerek istilalar gerekse de İslam egemenliğinin etkisi ile ticaret yollarının kesilmesi Avrupa’da kendi içinde kapalı bir ekonomik düzenin oluşmasına neden olmuştur.

Yanıt Açıklaması: 1750-­1800 yılları arasında Sanayi Devriminin temelini teşkil edecek buluşların birbiri ardına ortaya çıkışına şahit olunmuştur. Franklin 1752’de paratoneri, 1754’te Black karbonik asidi bulmuş, 1764’te Hagreaves dokuma sanayinde büyük bir dönüşüm yaratan otomatik mekik mekanizmasını üretime uyarlamıştır. 1769 yılı buhar makinesinin en gelişmiş formunun sanayi üretiminde kullanılmaya başladığı yıl olmuştur. İskoçyalı mucit James Watt tarafından geliştirilen buhar makinesi, sanayi üretiminde o güne dek kullanılanların en başarılısı olmuştur. 1770 yılında Robert Owen’ın ortağı Arkwrighe teksil sanayisinde su gücü ile işleyen makineyi üretime sokarken, Priestley 1774’te oksijeni, Volta 1800 yılında pili bularak teknolojik gelişmelerin belirleyicisi olmuşlardır (Turan, 1979: 34­35).

Yanıt Açıklaması: Sosyal politikanın ortaya çıkışını hazırlayan koşullar temelde iki tarihsel gerçeğe dayanmakla beraber tarihin akışı içinde birçok olayla ilişkilendirilebilir. Sosyal politikanın ortaya çıkışına yol açan ilk olay Fransız İhtilali ve ihtilal sonrası ortaya çıkan düşünce ortamıyken diğeri Sanayi Devrimi’dir.

Yanıt Açıklaması: Sosyal politikanın modern anlamda doğuşu 18. yy’ da Fransız İhtilali ve Sanayi Devrimi sonrasını işaret eder.

Yanıt Açıklaması: Bir malın hayır temelli kullanılması amacı ile özel mülkiyetten çıkarılarak toplumsal mülkiyete intikal ettirilmesi ve orada tutulması anlamına gelen vakıf kavramı, bir İslam hukuku düzenlemesi olmasına karşın en başarılı örneklerini Osmanlı döneminde vermiştir.

Yanıt Açıklaması: Korporasyonlar, bir sosyal teşkilatlanma biçimi olarak Orta Çağ'da oluşmuşlardır. Orta Çağ’ın emek-sermaye ilişkilerini atölye-dükkân çerçevesi içinde karakterize eden korporasyonlar, esnaf kuruluşları olarak kendilerine özgü bir üretim tarzı ve bir sosyal teşkilatlanma biçimi olarak gelişmişlerdir.

Yanıt Açıklaması: Orta Çağ’ın emek-sermaye ilişkilerini atölye-dükkân çerçevesi içerisinde karakterize eden korporasyonlar, esnaf kuruluşları olarak kendilerine özgü bir üretim tarzı ve bir sosyal teşkilatlanma biçimi olarak gelişmiştir.

Yanıt Açıklaması: Önemli bir sosyal politika kurumu olan Sosyal Güvenlik Kurumu, 2003 yılına kadar üç ayrı genel müdürlük olarak görev yapmakta idi. Kamuda memur statüsünde idare hukukuna tabi olarak çalışanlar, sosyal güvenlikleri açısından, Emekli Sandığı Genel Müdürlüğü’ne tabi idiler. İşçi statüsünde kamu ya da özel kuruluşlarda hizmet akdi ile çalışanlar, sosyal güvenlikleri açısından Sosyal Sigortalar Kurumu Genel Müdürlüğü’ne, kendi nam ve hesabına çalışanlar ise sosyal güvenlikleri açısından Bağ-Kur Genel Müdürlüğüne tabi idiler. Üç ayrı Sosyal Güvenlik Kurumu, mensuplarına sunduğu hizmetler ve riskler karşısında korunma tedbirleri bakımından büyük farklılıklar taşımakta idi. Sosyal güvenlik hizmetlerinden sağlığa ve bağlanan emekli aylıklarına kadar oluşan farklılıklar, sosyal politikanın amaçları ile ters düşen sonuçlara yol açmıştır. Bu karışıklıkların önüne geçmek, benzer tehlikeler ve benzer durumlar karşısında ülke insanına benzer hizmetlerin verilmesini sağlamak ve çalışma hayatında düzenin kurulması için bu kurumların bir çatı ve tek mevzuat altında toplanması kaçınılmaz olmuştur. Bu ihtiyaçtan yola çıkılarak bu üç kurum Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığı adı altında, 4947 Sayılı Kanun ile 2003 yılında Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığının ilgili kurumu olarak yeniden teşkilatlandırılmıştır.

Yanıt Açıklaması: 1952 yılında ilk işçi sendikası konfederasyonu olan Türk-İş (Türkiye İşçi Sendikaları Konfederasyonu) kurulmuştur.

Yanıt Açıklaması: II. Dünya Savaşı sonrası dönem, Türk ekonomisinin uluslararası ekonomik düzenlemelere duyarlılığının arttığı ve devletçilik uygulama- sının gevşetildiği bir dönem olarak değerlendirilebilir. Savaş sonrasının büyük gücü ABD, komünizme karşı kapitalist bir cephe kurma yolunda “Marshall Yardımı” olarak bilinen program ile ekonomiyi canlandırma ve devlet müdahalesini sınırlayıcı bir düzenin kurulmasında önemli katkılar sağlamıştır.

Yanıt Açıklaması: Türkiye’de modern sosyal politika kurumlarının ortaya çıkışının çok partili demokratik yaşama geçiş döneminde yapılandırıldığı görülmüştür. 1945 yılında “iş yaşamı ile ilgili hususları düzenleme, yürütme ve denetleme ile görevli” olmak üzere 4763 sayılı yasa ile C¸alışma Bakanlığı kurulmuştur. Ancak illerdeki yapılanmanın İktisat Bakanlığı’na bağlı olmasının ortaya çıkardığı ikili yapı ancak Ocak 1946’da çıkarılan 1945 sayılı yeni yasa ile giderilebilmiştir. Yeni yasa ile merkez örgütü ile taşra örgütü de kurulmaya başlanmıştır. İlk C¸alışma Bakanı Ord.Prof.Dr. Sadi Irmak olmuştur. C¸alışma Bakanlığının kuruluşunun ardından önemli sosyal politika yasaları birbirini izlemiştir. Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Küreselleşme sürecinde yaşanan sanayi toplumundan bilgi toplumuna geçiş, emek yoğun istihdamın yoğun olduğu sanayi sektörünün güç kaybetmesine, buna karşın hizmetler sektörünün genişlemesine neden olmuştur. Hizmetler sektöründeki genişlemenin teknoloji ağırlıklı olması, nitelikli istihdamın değerini artırmış, buna karşın niteliksiz işgücünde arz fazlalığı oluşmuştur. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: İlk Türk Medeni Kanunu olma özelliğini gösteren 1876 tarihli Mecelle, iş ilişkilerini dönemin anlayışına uygun olarak “insan kirası” şeklinde ele almıştır. İşçi iş- veren ilişkilerine liberal ve bireyci görüşle yaklaşan, işçi ve işverenin tam bir özgürlük içinde iş ilişkilerini düzenlemelerini kabul eden Mecelle, çalışma ilişkilerinin düzenlenmesinde ilkel ve bireyci bir görüş getirmiştir.

Yanıt Açıklaması: Türklerde devlet anlayışı kökleri çok derinlerde bulunan ve sağlam bir düşünce sistemini yansıtan bir dünya görüşüne dayanmaktadır. Türk devlet yapılanmasındaki en önemli olgu “adalet” kavramıdır.

Yanıt Açıklaması: Jean-Jacques Rousseau Toplum Sözleşmesi adlı eserinde, toplumda adalet ve eşitliğin sağlanmasında devletin yoksullukla mücadelesine ve özgürlüğün ve eşitliğin sağlanması anlamına gelen kamu yararı düşüncesine işaret etmektedir. Doğru cevap A seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: İngiltere'de 1802 yılında sanayide çalışan çocukların çalışma ilişkilerinin düzenlenmesine ilişkin basit bir uygulama ile başlayan müdahale anlayışı çok kısa bir sürede geniş bir müdahale ağına dönüşmüştür.

Yanıt Açıklaması: Gizli bir el işlevi Liberalizm'in ileri sürdüğü bir mekanizmadır. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: Günümüzün sosyal politikasının ilgilendiği konular ise işsizlik, çalışma koşullarının iyileştirilmesi, düzgün iş, yoksulluk, yoksunluk, göç, sosyal dışlanma, çevre sorunları, konut sorunu, ayrımcılık, çocuklar ve yaşlıların bakımı, kadınlara karşı ayrımcılığın her türünün önlenmesi, çok uluslu şirketler, gelir dağılımındaki adaletsizlikler, ırkçılık ve tüm bu riskleri önleyecek bir sistemin kurulabilmesidir. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Sosyal politika sadece kapsamındaki kişilerin sayısal çokluğu ile değil, bu kişilerin nitelikleri ile de önem kazanmaktadır. Sosyal politikalara konu olan kesimlerin nitelikleri, eğer sosyal politikalar yeterince uygulanmazsa, sağlıklı bir toplum yapısının ortaya çıkmasını engelleyebilir.

Yanıt Açıklaması: 1982 Anayasası’nın tüm hak ve özgürlükler açısından getirilen sınırlılıklar ve devleti güçlendiren hükümleri ile 1961 Anayasası’nın özgürlükçü ruhundan aykırı bir niteliğe sahip olduğu söylenebilir. 1982 Anayasası bir yandan getirdiği sınırlayıcı hükümlerle toplumsal güçlerin ve demokratik mekanizmaların güçlenmesini kısıtlayıcı bir etki yaratmış, diğer yandan liberal felsefesi ile devletin sosyal denge ve uzlaşma sağlayıcı rolünden uzaklaşmasına yol açmıştır. 1982 Anayasası’nın “koruma” ilkesi” yerine “düzenleme” ilkesini ön plana çıkardığı görülmektedir. Sendika kurma ve grev hakkında önemli sınırlamalar getiren Anayasa, sendikaların faaliyetlerini de önemli ölçüde sınırlandırmıştır. Anayasa’da kamu görevlileri ile ilgili bir düzenlemeye yer verilmemiş, kamu görevlilerinin sendikal haklara sahip olması 2001 yılında yürürlüğe giren 4688 Sayılı Kanun ile mümkün olabilmiştir.