Sosyal Politika 1

Yanıt Açıklaması: Sosyal politika kavramı ilk kez 19. Yüzyılın ilk yarısında Wilhelm Heinrich Riehl tarafından kullanılmıştır.

Yanıt Açıklaması: 18. yüzyılın ikinci yarısında bilimsel ve teknolojik gelişmelerin ortaya çıkardığı üretim anlayışı, toplumsal yapının ve tüm kurumlarının da değişimini beraberinde getirmiştir. Sanayi Devriminin ortaya çıkmasında rol alan unsurlar daha önceki dönemlerde ortaya çıkmış, çeşitli safhalardan geçerek ve birbirini tamamlayarak biriken bilimsel ve teknolojik bilgiler, iktisadi ve sosyal hayatı etkileyen bir güç haline gelebilmiştir. Bu çerçevede Haçlı Seferleri, Coğrafi Keşifler ile deniz ticaret yollarının keşfedilmesi, Rönesans ve Reform hareketleri ile kilisenin gücünü yitirmesi 18. yüzyıldaki dönüşüme altyapı hazırlayan ve birbirini tamamlayarak ilerleyen bazı gelişmeler olarak değerlendirilebilir.

Yanıt Açıklaması: Kolektif kendi kendine yardım araçlarının en önemlisi sendikalardır.

Yanıt Açıklaması: 17. ve 18. yüzyıllar Avrupa’da sömürgeler yoluyla ticari faaliyetlerin geliştiği bir dönem olmuştur. Bu ticaret ülkeleri zenginleştirmiş ve yeni sanayi kollarının kurulmasına yardımcı olmuştur. Gelişen ticaret, yeni ihracat sanayinin yeni pazarlar bulmasına yol açarken sömürgelerden yapılan ucuz ithalat da rekabet edebilmenin bir gereği olarak ortaya çıkmıştır.

Yanıt Açıklaması: İlk Türk Medeni Kanunu olma özelliğini gösteren 1876 tarihli Mecelle, iş ilişkilerini dönemin anlayışına uygun olarak “insan kirası” şeklinde ele almıştır. İşçi işveren ilişkilerine liberal ve bireyci görüşle yaklaşan, işçi ve işverenin tam bir özgürlük içinde iş ilişkilerini düzenlemelerini kabul eden Mecelle, çalışma ilişkilerinin düzenlenmesinde ilkel ve bireyci bir görüş getirmiştir. Mecelle’nin iş ilişkilerini akit serbestliği çerçevesinde inceleyen görüşleri yanında, ücretlerin ayni ödenmesini yasaklayan ve günlük çalışma sürelerini düzenleyen hükümleri de mevcuttur.

Yanıt Açıklaması: Dönemin Danışma Meclisi tarafından hazırlanan Anayasa tasarısı, Milli Güvenlik Konseyince yapılan değişiklik ve eklerle halkoyuna sunulmuş ve kabul edilerek yasallaşmıştır. 1982 Anayasası’nın tüm hak ve özgürlükler açısından getirilen sınırlılıklar ve devleti güçlendiren hükümleri ile 1961 Anayasası’nın özgürlükçü ruhundan aykırı bir niteliğe sahip olduğu söylenebilir. 1982 Anayasası bir yandan getirdiği sınırlayıcı hükümlerle toplumsal güçlerin ve demokratik mekanizmaların güçlenmesini kısıtlayıcı bir etki yaratmış, diğer yandan liberal felsefesi ile devletin sosyal denge ve uzlaşma sağlayıcı rolünden uzaklaşmasına yol açmıştır. 1982 Anayasası’nın “koruma” ilkesi” yerine “düzenleme” ilkesini ön plana çıkardığı görülmektedir. Sendika kurma ve grev hakkında önemli sınırlamalar getiren Anayasa, sendikaların faaliyetlerini de önemli ölçüde sınırlandırmıştır. Anayasa’da kamu görevlileri ile ilgili bir düzenlemeye yer verilmemiş, kamu görevlilerinin sendikal haklara sahip olması 2001 yılında yürürlüğe giren 4688 Sayılı Kanun ile mümkün olabilmiştir. 1982 Anayasası’nın belirlediği ilkeler çerçevesinde düzenlenen ve Türkiye’nin onayladığı uluslararası sözleşmelere aykırı hükümler içeren 2821 Sayılı Sendikalar Kanunu ve 2822 Sayılı Toplu İş Sözleşmesi, Grev ve Lokavt Kanunu 1983 tarihinde kabul edilmiştir. Bu kanunların yanında iş hukuku alanında sınırlayıcı, geçmişte elde edilen hakları ortadan kaldırıcı düzenlemeler de gündeme gelmiştir. 12 Eylül süreci ve 24 Ocak kararları ile uygulamaya konulan neo-liberal politikalar 1983 yılında iş başına gelen Turgut Özal hükümetlerince sürdürülmüştür. Turgut Özal tarafından kurulan ANAP hükümetlerinin sosyal adalet ve sosyal güvenlik politikaları, serbest piyasa sistemi içinde girişimciliğin ve bireysel tasarrufların teşvik edilmesi esasına dayanmaktadır. Birey ve toplum düzeyinde sosyal güvenliğin sağlanması hususunda ilk ve en önemli teminat olarak aileyi gören ANAP hükümetleri, geleneksel sosyal dayanışma kurumlarının aile sistemi ile birlikte teşvik edilmesi gerektiğine işaret etmiştir. 1980 sonrası dönemde Türkiye’de ekonomik ve sosyal yapıdan kaynaklanan sorunların sosyal politikalar üzerinde baskısını artırarak sürdürdüğü görülmüştür. Sosyal güvenlik sistemi sadece formel çalışanları içeren, sınırlı bir koruma sağlarken, sosyal sigorta sistemi de çoğu kez siyasi müdahalelere açık olmuştur. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Türkiye’de ve bütün ülkelerde toplumu ilgilendiren sosyal sorunlara karşı geliştirilen kamu müdahalesi aracı olarak yasal düzenlemeler kaynağını ve gücünü Anayasa’dan almaktadır.

Yanıt Açıklaması: Tatil-i Eşgal Kanunu: I.ve II. Meşrutiyetin sağladığı haklar çerçevesinde yaygınlık kazanan grev eylemlerini yasaklayan, mevcut sendikaları feshederek sendikaların kurulmasını yasaklayan 1909 tarihli düzenlemedir.

Yanıt Açıklaması: Türkiye’de modern sosyal politika kurumlarının ortaya çıkışının çok partili demokratik yaşama geçiş döneminde yapılandırıldığı görülmüştür. 1945 yılında “iş yaşamı ile ilgili hususları düzenleme, yürütme ve denetleme ile görevli” olmak  üzere 4763 sayılı yasa ile Çalışma Bakanlığı kurulmuştur. Ancak illerdeki yapılanmanın İktisat Bakanlığı’na bağlı olmasının ortaya çıkardığı ikili yapı ancak Ocak 1946’da çıkarılan 1945 sayılı yeni yasa ile giderilebilmiştir. Yeni yasa ile merkez örgütü ile taşra örgütü de kurulmaya başlanmıştır. İlk Çalışma Bakanı Ord. Prof. Dr. Sadi Irmak olmuştur.

Yanıt Açıklaması: Sosyal Politikanın ulusal araçları esas olarak iki grupta toplanmaktadır. Birinci grupta, sosyal politika bilim dalının temel özelliklerinden biri olan kamusal alanda yer alma özelliğine dayanan araçlar yer alır. Bunlar; kamu gücü ve otoritesini temsil eden yasal düzenlemeler, kamunun izlemiş olduğu eğitim, sağlık, güvenlik, adalet, istihdam ve ücret gibi kamusal politikalar ve yasaların ve politikaların uygulanmasından ve denetlenmesinden sorumlu kamusal kurumlardır. İkinci grupta ise kamunun yetişemediği ya da kapsamına almadığı alanlar ve problemlere yönelik olarak halkın kendi özgür iradesi ile ortaya çıkardığı, tamamen dayanışma, merhamet, acıma ve yardımseverlik duygularını yansıtan yardımlaşma ve dayanışma araçları yer almaktadır. Bu araçların en önemlileri sendikalar, vakıflar, kooperatifler, dernekler ve diğer gönüllü yardım kuruluşları gibi tüzel kişilikleri olan kuruluşlardır. Bu grupta yer alan ulusal araçların temel özelliği, kuruluşundan, zorunlu organlarına, yasak faaliyetleri ve denetlenmesine kadar bütün fonksiyonlarının kamu tarafından belirleniyor olmasıdır.

Yanıt Açıklaması: Kamu müdahalesi, devlet gücü ile ekonomik ve/veya sosyal bir gelişmenin ortaya çıkardığı problemlerin giderilmesi demektir. İlk ortaya çıkan şekli ile kamu müdahalesi, iktisadi liberalizmin, Sanayi Devrimi ve sanayi kapitalizminin neden olduğu bozulan işçi - işveren ilişkilerinin devlet eli ile düzenlenmesine yönelik yasal düzenlemeler ve diğer tedbirlerin tümüdür.

Yanıt Açıklaması: Leonard Simon de Sismondi’nin Ticari Zenginlik adlı eserinde mevcut ekonomik işleyiş ciddi eleştirilere tabi tutulmuştur. Liberalizm uygulamalarına teorik anlamdaki ilk tepki Sismondi’nin Müdahalecilik Okulu’ndan gelmiştir. Makinelerin çalışanları işsiz bırakarak sanayi toplumlarını iki sınıfa ayırdığı ve bu çatışmanın önlenmesinde devletçe uygulanacak sosyal politikaların önemi üzerinde durulmuştur. Sismondi, devlet müdahalesinin, üretim artış hızını kontrol eden, hızlı icatları önleyen ve gelişimi tehdit etmeyen bir niteliğe sahip olması gerekliliğini savunmaktadır (Talas, 1967: 34­35). Liberalizm, temelleri Adam Smith tarafından atılan ve daha sonra David Ricardo ve Thomas Robert Malthus tarafından geliştirilen düşünce sistemidir. Thomas Hobbes, John Locke ve Jean Jacques Rousseau gibi geleneksel sözleşme teorisyenleri, siyasal yükümlülüğün temellerini ve modern devletin varlığını sözleşme teorileri ile açıklamaya çalışmışlardır

Yanıt Açıklaması: Bir hizmetin gerçekleştirilmesi amacı ile kişinin sahip olduğu malın özel mülkiyetten çıkarılarak toplumsal mülkiyete aktarılmasına ve orada tutulmasına vakıf denir. Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: Sosyal politikayla en yakın ilişkiye sahip bilim dalları arasında tarih yer almaz.

Yanıt Açıklaması: Bir malın hayır temelli kullanılması amacı ile özel mülkiyetten çıkarılarak toplumsal mülkiyete intikal ettirilmesi ve orada tutulması anlamına gelen vakıf kavramı, bir İslam hukuku düzenlemesi olmasına karşın en başarılı örneklerini Osmanlı döneminde vermiştir.

Yanıt Açıklaması: 1929’da yaşanan ekonomik krizden sonra kapitalist piyasanın kendi işleyişine bırakılmayacağı ortaya çıkmış, piyasanın işlerliğinin sağlanması için gerekli düzenlemelerin yapılması gerektiği kabul edilmiştir. Doğru cevap C seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: İlk Türk Medeni Kanunu olma özelliğini gösteren Mecelle hukuk sistemimize 1876 yılında dahil olmuştur. Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Sanayi Devrimi ilk olarak İngiltere'de ortaya çıkmıştır? Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Modern anlamda sosyal politikanın doğuşu ve gelişimi 18. yüzyıl ve onu takip eden dönemde ele alınmaktadır.

Yanıt Açıklaması: Dünya tarihinde en önemli değişimlerden biri olarak görülen bu olayın 18. yüzyılın öncesine dayanan bir tarihsel arka planının olduğu da açıktır. Sanayi Devriminin ortaya çıkmasında rol alan unsurlar daha önceki dönemlerde ortaya çıkmış, çeşitli safhalardan geçerek ve birbirini tamamlayarak biriken bilimsel ve teknolojik bilgiler, iktisadi ve sosyal hayatı etkileyen bir güç haline gelebilmiştir. Bu çerçevede Haçlı Seferleri, Coğrafi Keşifler ile deniz ticaret yollarının keşfedilmesi, Rönesans ve Reform hareketleri 18. yüzyıldaki dönüşüme altyapı hazırlayan ve birbirini tamamlayarak ilerleyen bazı gelişmeler olarak değerlendirilebilir.