Bankaların Yönetimi Ve Denetimi

Yanıt Açıklaması: Refinansman riski, bankaların aktif/pasif yapısının vade uyumsuzluğundan kaynaklanır. Banka kullandırılan kredi ve diğer yatırımlardan beklenen nakit girişlerinin vadesi, fonlarının ödeme vadesiyle uyumlu olmaması veya yeni kredi kullandırımlarını karşılayacak mevdutanın bulunmaması durumu refinansman riskidir.

Yanıt Açıklaması: Dezenflasyon politikaları (fiyatlardaki artış hızını düşürmeye yönelik politikalar) sonucunda, enflasyonun hızla düşmesi de bankalar için bir risk unsurudur. Çünkü düşük enflasyon dönemlerinde, yüksek enflasyonun sebep olduğu belirsizlikler ortadan kalkacağından özel kesim yatırımları ve kredi talebi artar, kaynaklar kredilere yönlendirilir. Bu durumda artan rekabetle faizler düşer ve bankaların kâr marjlarında daralma ortaya çıkar. Düşük enflasyon ve faizin, bankaların yüksek faizli devlet iç borçlanma senetlerine yatırım yapma olanağını ortadan kaldırması dolayısıyla, bankalar arası rekabet artar, daha fazla kâr elde etmek isteyen bankalar daha fazla risk almak durumunda kalırlar ve mali yapısı güçlü olmayan bankaların hareket gücü azalır.

Yanıt Açıklaması: Mevduat sigortasının krizi önlemek için önemli bir araç olmasının yanında bazı sakıncaları da mevcuttur. Bunlar: Bankalar arasında haksız rekabete sebep olur ve sektörün etkin işleyişini bozar. Sistemde ahlaki riski ve ters seçimi artırıcı etki yapar. Zira mevduat sigortasının yüksek olması, krize sebebiyet veren mikroekonomik sebeplerden biridir. Çünkü mevduat sigortasının tam ya da yüksek olması hâlinde, bankalar bu sigortaya güvenerek daha riskli ve rasyonel olmayan şekilde hareket edebilirler. Örneğin bankalar yüksek faiz vaad ederek mevduat toplama yoluna başvurabilirler. Mûdîler ise bu durumda mevduatlarının garanti altında olduğunu bildiklerinden, bankaların risk durumunu göz ardı edeceklerdir. Piyasa güçlerinin sorunları gizlemesinde araç olarak kullanılır ve başarısız kurumlara müdahale etmesine engel teşkil eder. Örneğin likidite sorunu yaşayan bankalara hücum olmaz. Düzenleyici kurumlar ise üzerlerindeki baskıyı hafifletmek için ödeme gücünü kaybetmiş olan kurumların faaliyetlerine devam etmelerine izin verir. Bu durum, kurumların zararlarını ve topluma olan maliyeti artırır, bunun yanısıra ahlaki risk de yaratır. Büyük bankaların devlet tarafından kurtarılmasına sebebiyet verebilir. Zira batmak için çok büyük olan bankalar, iflas etmeleri hâlinde, sigorta kapsamındaki mevduatların devlet tarafından karşılanmasının maliyeti çok yüksek olacağından, bir çok firmanın batmasına ve işsizliğe sebep olacağından izin verilmez.

Yanıt Açıklaması: Merkez Bankasının görev ve yetkileri şunlardır: Banknot ihraç etmek, Devletin veznedarlık görevini yapmak, Mali ve iktisadî konularda devletin danışmanlığını yapmak, Ticari bankaların para rezervlerini muhafaza etmek, Ülkenin uluslararası ödeme araçlarının muhafızlığını yapmak, Bankaların öz kaynaklarını ve yabancı kaynaklarını kullandıktan sonra son borç verme görevini yapmak, Bankaların takas, tasfiye ve virman görevini yapmak, Krediyi düzenlemek ve denetlemek, Kliring Kurumu olarak Kliring hizmetleri yapmak.

Yanıt Açıklaması: Yönetim kurulunun denetim ve gözetim faaliyetlerinin yerine getirilmesine yardımcı olmak üzere oluşturulan denetim komitesi fiilî olarak denetim yapan bir organ değildir.

Yanıt Açıklaması: Mevduat en genel tanımıyla; belli bir süre sonunda veya istenildiğinde çekilmek üzere bankalara faizle yatırılan parayı ifade eder. Mevduatın getirisi faizdir. Mevduat fon fazlası olan ekonomik birimlerin bu fonu banka veya finans kuruluşlarına kullandırması sonucu getiri elde etme amacı ile oluşturulmuş bir bankacılık ürünüdür.

Yanıt Açıklaması: Döviz kurlarındaki değişim, arz ve talepteki değişim, enflasyon, dış ticaret hadlerindeki değişim, faiz oranlarındaki değişim, ekonomik büyüme ve finansal serbestleşme bankacılık krizlerinin makroekonomik nedenleridir. Denetim ve düzenlemede yetersizlik ise mikroekonomik nedenlerden biridir.

Yanıt Açıklaması: Sistematik risk menkul kıymet yatırımlarında beklenen getiride değişime neden olabilecek ekonomik ve politik koşullardan kaynaklanan risk unsurlarını içermektedir. Bu riskler, enflasyon riski, faiz oranı riski, piyasa (menkul kıymet piyasası) riski, ülke riski gibi çeşitlendirilmektedir. Her menkul kıymet sistematik riske duyarlılığı farklı olduğundan, bu risklerin menkul kıymet portföyleri oluşturarak tamamen yok edilmesi mümkün değildir.

Yanıt Açıklaması: Bankaların aktif/pasif yapısının kredi ve mevduatlardan oluşması durumunda net faiz gelirinin azalmasına neden olabilecek hususlar; Mevduat ve kredi faiz oranlarının doğru faiz oranları ve esnekliklerle belirlenmemiş olması, Yabancı paralı mevduat ve kredilere ilişkin döviz kurunun doğru tahmin edilememesi ve Mevduat ve kredi vadelerinin uyumlu olmaması olarak sayılabilir.

Yanıt Açıklaması: Bankalar kapsamlarına göre de sınıflandırılabilmektedir. Perakende bankacılık, bireyler ve KOBİ’lerden mevduat sağlama ve bunlara kredi sağlama faaliyetlerinin gerçekleştirildiği bankacılık türüdür. Çok sayıda ve her biri küçük tutarlı olan perakende bankacılık işlemlerinin hacmi toplamda geniştir.

Yanıt Açıklaması: Asimetrik bilgi dolayısıyla finansal sistemde “ahlaki risk (moral hazard)” ve “tersine seçim (adverse selection)” olmak üzere iki temel sorun ortaya çıkar.

Yanıt Açıklaması: Rekabetin yeniden sağlanması yapısal yöntemlerin amacıdır.

Yanıt Açıklaması: Merkez Bankasının organları, Hissedarlar Genel Kurulu, Banka Meclisi, Başkanlık, Denetleme Kurulu ve Yönetim Komitesidir. Denetleme Kurulu, Merkez Bankasının A, B, C ve D sınıfı hissedarlarınca ayrı ayrı seçilen, görev süresi iki yıl olan, toplam dört üyeden oluşmaktadır.

Yanıt Açıklaması: Türkiye'de bankaların faaliyetleri konusunda Bankacılık Kanunu'nda düzenlenmiştir. Bankacılık Kanunu kapsamında bankaların faaliyet konuları aşağıdaki unsurlardan oluşur: Mevduat kabulü, Katılım fonu kabulü, Nakdî, gayrinakdî her cins ve surette kredi verme işlemleri, Nakdî ve kaydî ödeme ve fon transferi işlemleri, muhabir bankacılık veya çek hesaplarının kullanılması dahil her türlü ödeme ve tahsilat işlemleri, Çek ve diğer kambiyo senetlerinin iştirası işlemleri, Saklama hizmetleri, Kredi kartları, banka kartları ve seyahat çekleri gibi ödeme vasıtalarının ihracı ve bunlarla ilgili faaliyetlerin yürütülmesi işlemleri, Efektif dahil kambiyo işlemleri; para piyasası araçlarının alım ve satımı; kıymetli maden ve taşların alımı, satımı veya bunların emanete alınması işlemleri, Ekonomik ve finansal göstergelere, sermaye piyasası araçlarına, mala, kıymetli madenlere ve dövize dayalı; vadeli işlem sözleşmelerinin, opsiyon sözleşmelerinin, birden fazla türev aracı içeren basit veya karmaşık yapıdaki finansal araçların alımı, satımı ve aracılık işlemleri, Sermaye piyasası araçlarının alım ve satımı ile geri alım veya tekrar satım taahhüdü işlemleri, Sermaye piyasası araçlarının ihraç veya halka arz yoluyla satışına aracılık işlemleri, Daha önce ihraç edilmiş olan sermaye piyasası araçlarının aracılık maksadıyla alım satımının yürütülmesi işlemleri, Başkaları lehine teminat, garanti ve diğer yükümlülüklerin üstlenilmesi gibi garanti işleri, Yatırım danışmanlığı işlemleri, portföy işletmeciliği ve yönetimi, Hazine Müsteşarlığı ve/veya TCMB ve kuruluş birlikleri nezdinde oluşturulan bir sözleşme kapsamında üstlenilen yükümlülükler kapsamında alım-satım işlemlerine ilişkin piyasa yapıcılığı, Faktöring ve forfaiting işlemleri, Bankalararası piyasada para alım satımı işlemlerine aracılık, Finansal kiralama (leasing) işlemleri, Sigorta acenteliği ve bireysel emeklilik aracılık hizmetleri, BDDK tarafından belirlenecek diğer faaliyetler.

Yanıt Açıklaması: Sorunlu aktif, borçlunun sözleşme şartlarına uygun olarak yükümlülüklerini yerine getiremediği her türlü alacak senedi ve krediden oluşur. Faiz oranlarında ve kurda meydana gelen artışa, borçlunun ekonomik durumunun bozulmasına bağlı olarak ortaya çıkan borçluların ödeme yetersizliği, bankaların kredilerini ve diğer alacaklarını sorunlu hâle getirir. Sorunlu hâle gelen aktiflerin yönetilmesinde bankalar çeşitli yöntemlere başvururlar. Bunlar: Banka içinde aktiflerin iyileştirmesinden sorumlu ayrı bir birim ya da bankanın iştiraki niteliğinde yeni bir aktif yönetim şirketi kurmak ve bankanın sorunlu aktiflerini mevduat sigorta fonu gibi bir devlet kurumuna aktarmak ya da bunların alınması, yönetilmesi ve satılması için ayrı bir kamu kuruluşu olarak aktif yönetim şirketi kurmaktır.

Yanıt Açıklaması: Kamu bankaları ve özel bankalar devlet tarafından yönlendirmeye maruz kalabilmektedir. Devlet, kamu bankalarını, kâr amacı gütmekten çok, zor durumdaki sanayi alanlarını sübvanse etmeye; özel bankaları ise, kamu kağıdı almaya, munzam karşılıklarını artırmaya, belli sektör veya kişilere kredi açmaya zorlayarak yönlendirebilmektedir. Devletin bankalara müdahalesi, belli sektörleri geliştirmeye yönelik olmakla birlikte, sermayenin verimsiz bir şekilde dağıtılmasına, para politikasının etkinliğinin azalmasına ve mali disiplinin bozulmasına sebep olabilmektedir.

Yanıt Açıklaması: Bugün itibarıyla, Gelir Vergisi Kanunu kapsamında; kişilerin elde ettikleri mevduat faizlerinin % 15’i gelir vergisi kesintisine (stopajına) tabi tutulmaktadır. Örneğin; 100 TL faiz geliri elde eden bir mevduat sahibinden banka, vergi sorumlusu sıfatıyla, 15 TL vergi kesintisi yapmak zorundadır.

Yanıt Açıklaması: Dış borç krizi, borçlunun faiz ve anapara ödemelerini zamanında yapamaması olarak tanımlanır. Bir ekonomide dış borç krizi, kamu kesiminin ve özel kesimin dış borçlarını ödeyememesi durumunda ortaya çıkar.

Yanıt Açıklaması: Faiz getirisi ve diğer getiri kalemlerinin iyi planlanmamasından kaynaklanabilecek risk karlılık riskidir.

Yanıt Açıklaması: Bankanın para ödemeyip, olumsuz bir durumun (riskin) gerçekleşmesi hâlinde ortaya çıkacak zararın sorumluluğunu yüklendiği, ödemeyi, korkulan olayın gerçekleşmesi hâlinde yaptığı kredi gayrinakdi kredidir.