Ceza Hukuku

Yanıt Açıklaması: Hâkim bu özelliklere bakarak kısa süreli hapis cezasının seçenek yaptırımlara çevrilmemesine de karar verebilecektir. Ancak kanun koyucu iki hâlde hâkimin seçenek yaptırımlara çevirme konusundaki takdir yetkisini kaldırmıştır. Buna göre, daha önce hapis cezasına mahkûm edilmemiş olmak koşuluyla; a) mahkûm olunan otuz gün ve daha az süreli hapis cezası ile b) fiili işlediği tarihte onsekiz yaşını doldurmamış veya altmışbeş yaşını bitirmiş bulunanların mahkûm edildiği kısa süreli hapis cezasının seçenek yaptırımlardan birisine çevrilmesi zorunludur (m. 50/3). Şayet daha önce hapis cezasına mahkûmiyet söz konusu olmuşsa, kısa süreli hapis cezasının seçenek yaptırımlara çevrilmesi zorunluluğu ortadan kalkacaktır.

Yanıt Açıklaması: Bu suçun mağduru, onsekiz yaşından büyük bir erkek veya kadın olabilir. Onsekiz yaşından küçüklere yönelik cinsel davranışlar cinsel istismar olarak 103. madde kapsamında ayrıca cezalandırılmaktadır. Küçüğün ergin kılınması, onsekiz yaşından küçüklere yönelik cinsel davranışın niteliğini değiştirmez.

Yanıt Açıklaması: Müşterek

Yanıt Açıklaması: Gönüllü vazgeçme hukuki mahiyeti itibariyle, cezayı kaldıran şahsi bir sebeptir.

Yanıt Açıklaması: TCK’nın 25. maddesinin 2. fıkrasında düzenlenmiştir. Buna göre, “Gerek kendisine gerek başkasına ait bir hakka yönelik olup, bilerek neden olmadığı ve başka suretle korunmak olanağı bulunmayan ağır ve muhakkak bir tehlikeden kurtulmak veya başkasını kurtarmak zorunluluğu ile ve tehlikenin ağırlığı ile konu ve kullanılan vasıta arasında orantı bulunmak koşulu ile işlenen fiillerden dolayı faile ceza verilmez.”

Yanıt Açıklaması: A, B ve C arasında yan yana faillik ilişkisi vardır .

Yanıt Açıklaması: Süreli hapis cezası, kanunda aksi belirtilmeyen hallerde bir aydan az yirmi yıldan fazla olamaz (TCK m. 49/1). Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: Gerçekleşmekte olan, gerçekleşmesi veya tekrarı muhakkak olan saldırılara karşı meşru savunmada bulunulabilir. Başlamamış veya bitmiş bir saldırıya karşı meşru savunmadan söz edilemez. Henüz gerçekleşmemekle birlikte gerçekleşmesi veya bitmekle birlikte tekrarı muhakkak olan bir saldırıya karşı da meşru savunma mümkündür. Bu nedenle saldırıya son verip kaçan bir kimsenin arkasından giderek ateş etmek, meşru savunma olarak değerlendirilemez. Henüz başlamamış, gelecekteki muhtemel bir saldırıya karşı da meşru savunmanın varlığı kabul edilemez. Çünkü bu durumda, muhtemel saldırının, devletin yetkili makamlarına bildirilmesi suretiyle engellenmesi mümkündür.

Yanıt Açıklaması: Şahsi cezasızlık sebepleri ve cezayı kaldıran şahsi sebepler şahsa bağlı olduklarından, sadece ilgili oldukları kişi bakımından kendilerine bağlanan sonucu doğururlar. Dolayısıyla iştirak hâlinde işlenen suçlarda bu sebeplerden diğer suç ortaklarının yararlanması mümkün değildir. Nitekim bu husus, TCK’nın 40. maddesinin 1. fıkrasında “Suçun işlenişine iştirak eden her kişi, diğerinin cezalandırılmasını önleyen kişisel nedenler göz önünde bulundurulmaksızın kendi kusurlu fiiline göre cezalandırılır” şeklindeki bir hükümle açıkça düzenlenmiştir.

Yanıt Açıklaması: Dolaylı faillikte, aracı durumundaki kişinin iradesine hakimiyet yoluyla suçun kanuni tarifindeki fiil üzerinde hakimiyet kurulmaktadır. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: Uzlaşma

Yanıt Açıklaması: kusur yeteneği, kişinin işlediği fiilin hukuki anlam ve sonuçlarını algılama (algılama yeteneği) ve davranışlarını bu doğrultuda yönlendirme (irade yeteneği) kabiliyetidir.

Yanıt Açıklaması: Amirin emri hukuka aykırı olmanın yanı sıra, ayrıca suç da teşkil ediyorsa, böyle bir emrin yerine getirilmesine gerek Anayasa (m. 137/2) gerekse TCK (m. 24/3) hiçbir surette izin vermemektedir. Emir veren de, yerine getiren de suçludur. Doğru cevap E seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Kusur yeteneğinin bu iki unsurundan biri üzerinde etki gösteren ve varlıkları hâlinde failin kusurluluğunu ortadan kaldıran veya azaltan nedenlere, kusurluluğu etkileyen hâller denilmektedir. Bunları TCK’nın öngördüğü sistem çerçevesinde aşağıdaki gibi sıralamak mümkündür: • Hukuka aykırı ve fakat bağlayıcı bir emrin yerine getirilmesi (m. 24/2-4), • Zorunluluk hâli dolayısıyla kişinin irade yeteneğinin etkilenmesi (m. 25/2, 92, 99, 147), • Hukuka uygunluk nedenlerinden meşru savunmanın sınırının heyecan, korku ve telaş nedeniyle aşılması (m. 27/2), • Cebir ve tehdit dolayısıyla kişinin irade yeteneğinin etkilenmesi (m. 28), • Haksız tahrik dolayısıyla kişinin irade yeteneğinin etkilenmesi (m. 29) • Kusurluluğu etkileyen hata hâlleri (m. 30/3-4), • Yaş küçüklüğü (m. 31), • Sağır ve dilsizlik (m. 33), • Akıl hastalığı (m. 32), • Geçici nedenler, alkol ve uyuşturucu madde etkisinde olma (m. 34).

Yanıt Açıklaması: Türk Ceza Kanunu’nun “genel hükümler”e ilişkin birinci kitabının “ceza sorumluluğu”nu düzenleyen ikinci kısmının “ceza sorumluluğunu azaltan ve kaldıran nedenler” başlıklı ikinci bölümünde kusurluluğu etkileyen haller ile birlikte hukuka uygunluk nedenleri de düzenlenmiştir. Kanun’un bu bölümünde hukuka uygunluk nedenleri olarak görevin ifası (m. 24, f. 1), meşru savunma (m. 25, f. 1), hakkın kullanılması (m. 26, f. 1) ve ilgilinin rızasına (m. 26, f. 2) yer verilmiştir.

Yanıt Açıklaması: Kusurluluğu etkileyen hâllerden maksat, algılama yeteneğini ortadan kaldıran ve irade yeteneğini önemli ölçüde etkileyen hâllerden birinin gerçekleşmesi demektir. Kusur yeteneğinin bu iki unsurundan biri üzerinde etki gösteren ve varlıkları hâlinde failin kusurluluğunu ortadan kaldıran veya azaltan nedenlere, kusurluluğu etkileyen hâller denilmektedir. Bunları TCK’nın öngördüğü sistem çerçevesinde aşağıdaki gibi sıralamak mümkündür: • Hukuka aykırı ve fakat bağlayıcı bir emrin yerine getirilmesi (m. 24/2-4), • Zorunluluk hâli dolayısıyla kişinin irade yeteneğinin etkilenmesi (m. 25/2, 92, 99, 147), • Hukuka uygunluk nedenlerinden meşru savunmanın sınırının heyecan, korku ve telaş nedeniyle aşılması (m. 27/2), • Cebir ve tehdit dolayısıyla kişinin irade yeteneğinin etkilenmesi (m. 28), • Haksız tahrik dolayısıyla kişinin irade yeteneğinin etkilenmesi (m. 29) • Kusurluluğu etkileyen hata hâlleri (m. 30/3-4), • Yaş küçüklüğü (m. 31), • Sağır ve dilsizlik (m. 33), • Akıl hastalığı (m. 32), • Geçici nedenler, alkol ve uyuşturucu madde etkisinde olma (m. 34). Kusurluluğu etkileyen hâllerden bir kısmı algılama, diğer bir kısmı ise irade yeteneği üzerinde etkilidir. Bu hâllerden bir kısmı kusuru tamamen bertaraf ederken, diğer bir kısmı ise kusurluluğu tamamen kaldırmamakta, sadece azaltmaktadır. Dolayısıyla kusurun tamamıyla kalkmayıp azaldığı hâllerde, kusurla orantılı ceza prensibi gereğince faile daha az ceza verilmesi gerekmektedir.

Yanıt Açıklaması: -Kasten işlenen bir suçun ve bu suçu işlemeye yönelik kastın varlığı -İcra hareketi niteliğindeki fiillerin gerçekleştirilmesi -Suçun icrasına yönelik elverişli hareketlerin gerçekleştirilmiş olması -İcra hareketlerinin failin elinde olmayan nedenlerle tamamlanamaması veya fail tarafından icra hareketleri tamamlanmış olmasına rağmen neticenin gerçekleştirilememesi teşebbüsün şartlarındandır. Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Bir suçun işlenişine yardım niteliğindeki fiillerle katılan kişilere yardım eden denilmektedir. Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: Şahsi cezasızlık sebepleri, suçun işlenmesi anında var olan ve failin cezalandırılmasına engel olan şahsa bağlı sebeplerdir. Örneğin TCK’nın 167. maddesinde mal varlığına karşı suçların belli akrabalar arasında işlenmesi şahsi cezasızlık sebebi olarak kabul edilmiştir. Buna göre; “(1) Yağma ve nitelikli yağma hariç, bu Bölümde yer alan suçların; a) Haklarında ayrılık kararı verilmemiş eşlerden birinin, b) Üstsoy veya altsoyunun veya bu derecede kayın hısımlarından birinin veya evlat edinen veya evlâtlığın, c) Aynı konutta beraber yaşayan kardeşlerden birinin, Zararına olarak işlenmesi hâlinde, ilgili akraba hakkında cezaya hükmolunmaz.” Örneğin altsoy üstsoyuna karşı işlediği hırsızlıktan dolayı cezalandırılmayacaktır. Şahsi cezasızlık sebeplerine milletvekillerinin yasama sorumsuzluğunu (AY m. 83/1) örnek olarak gösterebiliriz. Cezayı kaldıran şahsi sebepler ise suçun işlenmesi anında bulunmayan, ancak suç işlendikten sonra ortaya çıkan, kişiye hiç ceza verilmemesini veya kişinin daha az ceza almasını sağlayan sebeplerdir. Örneğin TCK’nın 221. maddesinde suç işlemek amacıyla örgüt kurma suçu nedeniyle soruşturmaya başlanmadan ve örgütün amacı doğrultusunda suç işlenmeden örgütü dağıtan veya verdiği bilgilerle örgütün dağılmasını sağlayan kurucu ve yöneticiler hakkında cezaya hükmedilmeyeceği belirtilmiştir. İşte buradaki etkin pişmanlık hâli cezayı kaldıran bir şahsi sebeptir.

Yanıt Açıklaması: Ortada birden çok suç bulunmasına rağmen faile tek ceza verilmesinin öngörüldüğü hallerde suçların içtimaından söz edilir. Kural gerçek içtima olmakla birlikte, TCK’da birden çok suç işlenmiş olmasına rağmen faile tek suçtan dolayı ceza verilmesini gerektiren hallere yer verilmiştir. Ortada birden çok suç bulunmasına ve dolayısıyla faile işlediği suçların sayısı kadar ceza verilmesi gerekmesine rağmen, faile tek ceza verilmesini öngören ceza hukuku kurumuna suçların içtimaı denilmektedir. Doğru cevap D'dir.