İdare Hukukuna Giriş

Yanıt Açıklaması: Kısaca, ida^renin özel hukuk hükümlerine göre yaptığı sözleşmelere ida^renin özel hukuk sözleş- meleri denmektedir. Bu tür sözleşmeler özel hukuk hü- kümlerine göre yapıldıklarından dolayı bunlardan kaynaklanan uyuşmazlıklar adli^ yargı içerisinde yer alan mahkemeler tarafından çözülecektir. Türkiye’de kamu ihaleleri ve bunlar sonunda imzalanan sözleşmeler (Odyakmaz, 1998, s.161), üç kanuna göre yapılmaktadır: 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu, 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu ve 4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu. İktisadi, sınai ve ticari kamu hizmetlerini veren kamu kurumlarıyla bu hizmetlerden yararlanmak için kişilerin yaptığı sözleşmelere abonman sözleş- meleri denmektedir.

Yanıt Açıklaması: Kamu düzeninin öğelerini belirlemede klasik ve modern anlayış bulunmaktadır. Klasik anlayışa göre kamu düzeninin öğeleri, kamu güvenliği (genel güvenlik), kamu huzuru (dirlik ve esenlik) ve kamu sağlığıdır (genel sağlıktır). Modern anlayışa göre ise kamu düzeninin öğeleri; genel ahla^k, kamusal estetik, insan onuru ve bireylerin kendilerine karşı korunmasıdır. Günümüzde kamu düzeninin öğeleri belirlenirken, klasik anlayış ve modern anlayış birlikte göz önünde tutulmaktadır.

Yanıt Açıklaması: Teknik risk sorumluluğu idarenin kusursuz sorumluluğunda karşımıza çıkan bir ilkedir

Yanıt Açıklaması: Bayilik sözleşmesi, vedia (saklama) sözleşmeleri, öğrencilerle yapılan burs ve kredi sözleşmeleri, yüklenme senet sözleşmeleri ve eczane sözleşmeleri idarenin yaptığı özel hukuk sözleşmeleri arasındadır. Müşterek emanet sözleşmesi ise bir tür idari sözleşmedir. Doğru cevap C' dir.

Yanıt Açıklaması: Kolluk yetkisinin kullanılışında dört temel ilke vardır. Bu ilkeler, hukukilik ilkesi, ölçülülük ilkesi, gecikmede tehlike bulunması ilkesi ve müdahalede haklılık ilkesidir.

Yanıt Açıklaması: Genellik ve Tarafsızlık İlkesi (Eşitlik-Nesnellik) Kamu hizmetinin idâre tarafından tarafsız olarak herkese yansız biçimde eşit (nesnel) olarak sunulması gerekmektedir. Bu durum, hukuk devleti ilkesinin doğal bir sonucudur. Eşitlik ve genellik, bütün kamu hizmetlerinden tüm kişilerin yararlanması anlamına gelmemektedir. Bunun anlamı, kamu hizmetinden önceden belirlenen kurallarına uygun olan herkesin yararlanabileceğidir. Eşitlik ilkesinin bir uzantısı olarak da görülen kamu hizmetinin tarafsızlığı, ayrımcılık yapmama ve çoğulculuğa saygı gösterme anlamına gelmektedir.

Yanıt Açıklaması: Kamu hizmetinin dört önemli öğesi bulunmaktadır. Bunlardan birincisi, kamu hizmetini sunan, ikincisi kamu hizmetinin sunulduğu kişiler, üçüncüsü kamu yararı, dördüncüsü de kamu hizmetine yönelik faaliyetlerdir.

Yanıt Açıklaması: Eğer idâre, kolluk yetkilerini, genel güvenlik, genel sağlık, esenlik veya genel ahlâk amaçları, kamusal estetik, insan onuru ve bireylerin kendilerine karşı korunması dışında örneğin, idâreye gelir elde etmek amacıyla kullanırsa, yaptığı kolluk işlemi hukuka aykırı olur. Örneğin, trafik kolluğu, park yasağı olan yere park eden araç kullanıcılarına trafik güvenliğini bozduğu için para cezası verebilir. Fakat trafik kolluğu, idâreye gelir elde etmek için para cezası verirse, bu ceza işlemi amaç açısından hukuka aykırı olur. Kolluk faaliyetleri çerçevesinde yapılacak işlemlerin konu öğesi , ölçülülük ilkesiyle yakından ilgilidir. Bu ilkeye göre kamu düzenini sağlamak ve korumak için alınan önlemler hafiften ağıra doğru ilerlemelidir. Örneğin meyhaneye giren 18 yaşından küçük bir kişiyi sözlü uyarı ile men etmesi yeterli iken o kişiye kelepçe takıp evine bırakması hukuka aykırıdır. Yer açısından kolluk yetkileri genişleyebilir veya daralabilir. Ancak bir yer açısından tanınan bir kolluk yetkisi başka bir yerde kullanılamaz. Görüldüğü üzere, I, II ve III numaralı maddelerde verilen bilgilerin hepsi doğrudur. Bu nedenle doğru cevap E seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: İdâreye tanınan hak ve yetkiler, idârî sözleşmelerde artarken, idârenin özel hukuk sözleşmelerinde azalmaktadır. Bu hak ve yetkiler, şöyle sıralanabilir: Denetim ve yönlendirme yetkisi, yaptırım uygulama yetkisi, tek taraflı değişiklik yapma yetkisi, fesih yetkisi.

Yanıt Açıklaması: Bir hak tanıyarak, ilgilisinin bir hakkını güçlendirerek veya yükümlüğünü kaldırarak onun hareket alanını genişleten idârî işlemlere yararlandırıcı idârî işlemler denir. Örneğin bütün derslerini başarıyla geçen öğrencinin mezun edilmesi, bireylerin sahip olduğu haklara etkisi açısından yararlandırıcı idârî işlemlerdendir. Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Kamu hizmetlerinin sınırlı olduğu zamanlarda, gerçek anlamıyla parasız, bedavadır. Bugün özellikle devletin sunduğu geleneksel kamu hizmetleri bu durumdadır. Fakat zamanla kamu hizmetlerinden yararlananlar da hizmet türleriyle birlikte çoğalmış, parasız hizmetlerin yükünü aslında o hizmetten yararlanamayanlara yüklendiği görülmüş ve halkın ödeme gücü dikkate alınmakla birlikte hizmetten yararlananlardan belli bir para alınması kabul edilmiştir. Alınan bu para gerçekte “fiyat” ya da “bedel” değildir. Çünkü özel kişilerin faaliyetlerindeki gibi fiyat ya da ücret hesaplama değil, ilgili kişilerin veya kitlelerin ödeme gücünü de göz önüne alan bir katılma payı amacını gütmektedir. Bu alınan para bir çeşit dolaylı vergidir.

Yanıt Açıklaması: Yetkide Paralellik İlkesi: Kural olarak bir ida^ri^ işlemi yapmaya yetkili makamın o işlemi kaldırmaya veya değiştirmeye de yetkili olmasıdır. Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: Gürültü, duman, koku, toz gibi toplumu ve bireyleri etkileyen etkenlerin olağan sınırlar içinde kalması ve tutulmasını ifade eden kamu düzeni öğesi dirlik ve esenliktir. Doğru cevap E seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: İdarenin imzaladığı sözleşmelerin karşı tarafının ikinci hakkı, tazminat isteme hakkıdır. Çünkü sözleşmecinin “sözleşmenin malî dengesinin gözetilmesini” istemeye, idarenin yükümlülüklerini zamanında yerine getirmemesinden kaynaklanan zararlarının karşılanmasına ve haksız yere sözleşmenin feshedilmesinden kaynaklanan zararlarının giderilmesini istemeye hakkı vardır. Bunlar da ancak tazminat hakkının kullanılmasıyla elde edilebilir. Borçlar Hukukunda yer alan adem-i ifa def’i (karşı tarafın yükümlülüğünü yerine getirmediği def’i) idârî sözleşmelerde asla uygulanamaz. Çünkü sözleşmenin konusu, bir kamu hizmetinin yürütülmesidir. Bu durumda, idare kendi yükümlülüğünü yerine getirmese bile sözleşmeci kendine düşen yükümlülüklerini yerine getirmek zorundadır. Bunun nedeni, kamu hizmetlerinin kesintiye uğratılmaması düşüncesidir. Doğru cevap  C şıkkıdır

Yanıt Açıklaması: Güvenlik kavramı, bireylerin can ve mallarından endişe duymamalarını, saldırıya uğramalarının önlenmesini ifade eder

Yanıt Açıklaması: Hizmet yararına fesih yetkisi, ancak idârî sözleşmelerde kullanılabilir. İdâre bu yetkiye, kamu hizmetlerinin gerekleri nedeniyle sahiptir. Bu yetki mutlaka kamu yararına kullanılmalıdır. Sözleşmenin uygulanmasında karşı tarafın ağır kusurunun söz konusu olduğu durumlarda idâre bir yaptırım olarak sözleşmeyi tek yanlı sona erdirebilir. Buna “yaptırım niteliğinde fesih” denmektedir

Yanıt Açıklaması: süreklilik ve kesintisizlik, genellik ve tarafsızlık, düzenlilik, değişkenlik ve uyarlanabilirlik, eşitlik ve bedelsizlik sıralandığı şekilde kamu hizmetlerinin en genel özellikleri arasında yer almaktadır. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: Kamu hizmetinin dört önemli ögesi bulunur. Bunlar kamu hizmetini sunan, kamu hizmetinin sunulduğu kişi, kamu yararı ve kamu hizmetine yönelik faaliyetlerdir. Doğru cevap D' dir.

Yanıt Açıklaması: Modern anlayışa göre, bazı istisnai durumlarda bireylerin kendilerine karşı korunması amacı da bir kamu düzeni öğesi olarak kabul edilmektedir. Örneğin, kolluk makamları kendi güvenliklerini sağlamak amacıyla otomobil sürücülerine emniyet kemeri takma zorunluluğu getirebilirler. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: Suç ve Cezalarda Kanunilik ilkesi gereği; • Suç ve cezanın kanunla konulması gerektiğini ifade eder. • Kanunun açıkça suç saymadığı bir fiil için kimseye ceza verilemez ve güvenlik tedbiri uygulanamaz. • İdârenin düzenleyici işlemleriyle suç ve ceza konulamaz. Doğru cevap C seçeneğidir.