İdare Hukukuna Giriş

Yanıt Açıklaması: Özel hukuka ilişkin işlem ve yöntemler, (örneğin bağış ve mirasın intikali) bir kenara bırakılacak olursa, idâreye mal veya hak kazandıran en önemli kamusal yöntemler şunlardır: Kamulaştırma, dolayısıyla kamulaştırma, istimvâl, geçici işgal, devletleştirme, müsadere ve ihâle yöntemleridir.

Yanıt Açıklaması: Bir idârî işlemin ilgilisinin veya konusunun ortadan kalkması, idârî işlemi ortadan kaldıran fiilî nedenler olarak karşımıza çıkar. Örneğin, kamu konutu tahsis edilen kamu görevlisinin ölmesi, tahsis işlemini sona erdirir. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Adaylık süresi içinde veya sonunda görevine son verilen aday memurlar, Devlet Personel Başkanlığına bildirilirler. Bunlar üç yıl süre ile memurluk için başvuramazlar, başvursalar bile memurluğa alınmazlar.

Yanıt Açıklaması: İdârenin malvarlığı, beş ana kısımdan meydana gelmektedir. Bu kısımlar, idârenin kamusal malları, idârenin özel malları, idârenin alacakları, idârenin borçları ve idarî irtifaklardır.

Yanıt Açıklaması: Kamu hizmetine bağlanmış bir görevin asli ve sürekli olması demek, o görevin kadroya bağlanmış olması anlamına gelir. İdarenin asli ve sürekli kamu hizmetleri ancak memurlar ve diğer kamu görevlileri tarafından yürütülebilir. Asli ve sürekli kamu hizmetlerinde bir kadroya bağlı olarak çalıştırılanlar ile idare arasındaki ilişki, yasal bir statü ilişkisidir. Dolayısıyla sorudaki tüm önermeler doğrudur. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: Yetkide Paralellik İlkesi: Kural olarak bir idârî işlemi yapmaya yetkili makamın o işlemi kaldırmaya veya değiştirmeye de yetkili olmasıdır. Usulde Paralellik İlkesi: İdârî işlemin yapılması sırasında izlenen şekil ve usul kurallarının o işlemin değiştirilmesi veya kaldırılması sırasında da izlenmesi ilkesidir. İdârenin Bütünlüğü İlkesi: İdârenin kuruluş ve örgütleriyle bir bütünlük teşkil etmesidir. Hiyerarşi Aynı tüzel kişilik içerisindeki birimler ve merkezi idârenin başkent ve taşra örgütleri arasında kurulan sıralı hukuki bağdır.

Yanıt Açıklaması: Memura, görevinde ve davranışlarında daha dikkatli olması gerektiğinin yazı ile bildirilmesine uyarma adı verilir.

Yanıt Açıklaması: Sahipsiz mallar, doğrudan doğruya herkesin ortak yararlanmasına doğal nitelikleri gereği açık olan mallardır. Bu tür mallar, kural olarak özel hukuk anlamında bir sahibi bulunmayan taşınmaz mallardır (Bilgen, 1995, s.13). Örneğin, denizler, kıyılar, göller, taşlıklar, tepeler, bataklıklar, çalılıklar, v.s. sahipsiz mallardır.

Yanıt Açıklaması: Denizler, göller ve atmosfer gibi kamusal mallar, doğal kamusal mallardır. Doğal kamusal mallar, insanların herhangi bir katkısı olmadan ortaya çıkarlar. Bunların kamusal mal sayılması için, herhangi bir hukuksal işlem yapılmasına gerek yoktur.

Yanıt Açıklaması: Memurların yer değiştirme suretiyle atanmalarına ilişkin kurallar, yönetmelikle düzenlenmiştir. Atama işlemi yapıldıktan sonra ilgiliye duyurulur. İlgilinin de yasal süre içinde görevine başlaması gerekir (md.62). Aynı yerde göreve başlayanların atama emrinin kendilerine duyurulduğu günü izleyen gün, başka yerdeki göreve atananların ise 15 gün içinde görev yerine hareket etmeleri ve yol süresini izleyen gün işe başlamaları gerekir.

Yanıt Açıklaması: Milletvekillerinin aylıklarının hesaplanarak bordrolarının yapılması ve milletvekilleri için danışman atanması, yasama organının idari işlemlerine örnek teşkil eder. Adalet komisyonunun, başkanı tarafından toplantıya çağrılması ile mahkeme binasının ısıtılmasına yönelik yakıt ihalesine çıkılması için karar alınması, yargı organının idari işlemlerine örnek olarak gösterilebilir. Bir öğrencinin üniversiteye kaydının yapılması ise, yürütmenin idari işlemlerine örnektir. Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: Devlet memurlarının ödev ve yükümlülükleri şunlardır: Anayasa, yasa ve devlete bağlılık, kişisel olarak ve kesintisiz hizmet (işbaşında bulunma) borcu, emirlere uyma ve hukuka aykırı emir, tarafsızlık yükümlülüğü, mal bildiriminde bulunma yükümlülüğü, uyumlu giyinme, davranış ve işbirliği yükümlülüğü, görev yerinde oturma yükümlülüğü, resmî belge, araç ve gereçleri geri verme yükümlülüğü.

Yanıt Açıklaması: Memurlara verilebilen disiplin cezaları şunlardır: Uyarma, kınama, aylıktan kesme, kademe ilerlemesinin durdurulması ve devlet memurluğundan çıkarma. Memura, görevinde ve davranışlarında kusurlu olduğunun yazı ile bildirilmesi ise, "kınama"dır. Doğru cevap, B'dir.

Yanıt Açıklaması: Düzenleyici ve denetleyici kamu kurumları, sermaye piyasasının düzgün işlemesi, rekabet ortamının korunması, radyo ve televizyon yayıncılığının karmaşadan kurtarılması, bankacılık gibi kamusal hayatın hassas alanlarında düzenleme ve denetleme görevini yerine getiren, devlet adına icraî karar alma yetkisine sahip çok geniş bir özerkliğe sahip kamu tüzel kişileridir. Bu tür kamu kurumlarına, Sermaye Piyasası Kurulu, Radyo ve Televizyon Üst Kurulu, Rekabet Kurulu, Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu, Telekomünikasyon Kurumu, Şeker Kurumu, Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu ve Kamu İhâle Kurumu örnek olarak gösterilebilir

Yanıt Açıklaması: “Kadro açığı” terimiyle kadrosu kaldırılan fakat memurluk statüsünden henüz çıkarılmamış bulunan memurların durumu anlatılır. Bu durum, genellikle boş olmayan bir kadronun kaldırılmasıyla ortaya çıkar. Devlet Memurları Kanununun 91. maddesine göre kadrosu kaldırılan memurlar, en geç altı ay içinde kendi kurumlarında niteliklerine uygun bir kadroya atanırlar.

Yanıt Açıklaması: Birel işlemler, genel düzenleyici işlemlerin, belli bir kişiye, nesneye veya olaya uygulanması sonucu ve yalnız bunlar için geçerli durumlar oluşturan işlemlerdir. Bunlara, “bireysel işlem” de denmektedir. Bu tür işlemlerin hem öznesi hem de özne için oluşturduğu durum bellidir. Bir öğrencinin bir bölüme kayıt yaptırması, bir öğrencinin kayıt yenilemesi, belediyenin yıkım kararı ve vergi tarh/tahakkuk işlemleri, birel (bireysel) işlemlere örnek olarak gösterilebilir. Ancak belediye bütçeleri ve imar planları gibi işlemler, maddî açıdan karma nitelikli idârî işlemlerdir. Çünkü bunlar, maddî açıdan hem genel düzenleyici işlem hem de birel işlem özelliği gösteren işlemlerdir ve karma işlem olarak adlandırılırlar. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: Anayasamız, kamu görevlilerini memurlar ve diğer kamu görevlileri olarak ikiye ayırmaktadır. Sözleşmeliler ise Devlet Memurları Kanununda yer almaktadır. Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: Bazı kamu görevlileri, ister kamu hizmetinin ayrılmaz bir parçası olsunlar, isterse kamu tüzel kişilerinin organlarında yer alsınlar; üstlendikleri kamu hizmetini yasaların öngördüğü süre içinde yaparlar. Bu tür kamu görevlilerine, “süreli kamu görevlileri” denir. Yasaların öngördüğü süreler bitince, bunların görevleri de biter. Örneğin seçimle işbaşına gelen belediye başkanları geçici kamu görevlileri kategorisine girmektedirler.

Yanıt Açıklaması: İdari işlemden etkilenecek kişinin sonucu kabul edip etmemesinin önemi yoktur. Bu durum, idari işlemin "tek yanlı olma" özelliğine işaret etmektedir.

Yanıt Açıklaması: İdârî işlemlerin özelliklerini şöyle sıralamak mümkündür: İdârî işlemler tek yanlıdır, yani idârî işlemden etkilenecek kişinin sonucu kabul edip etmemesinin önemi yoktur. İdârî işlemler kamu yararını gerçekleştirmek için yapılır. İdârî işlemlerin içeriği ve yapmakla yetkili kılınan kamu görevlileri, önceden yasalarla saptanmıştır. İdârî işlemler, hukuka uygunluk karinesinden faydalanırlar ve yasalara uygun olarak yapılmaları gerekir. İdârî işlemler yürütülebilir işlemlerdir. İdârî işlemler, re’sen icra yetkisi çerçevesinde idâre tarafından kendiliğinden uygulanırlar. Doğru cevap E'dir.