Adalet Meslek Etiği

Yanıt Açıklaması: En yalın ifadeyle felsefe; insanın, içinde yaşadığı evrene, yaratıcısına, kendisine ve toplumuna dair tutarlı, bütünlüklü ve akli bir sorgulama faaliyetidir.  Doğru cevap "A" şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Bir insan hakkının “hak” sayılabilmesi için anayasada, kanunlarda yer alması; o kanunun ya da anayasanın yürürlükte olması aranmamasıdır. İnsan hakları, yürürlükteki hukuktan bağımsızdır, yani düzenlenmese de olur. İnsan hakları yürürlükteki hukukun üstündedir, yani bir yasanın insan haklarına uygun olması gerekir. Öte yandan anayasalar ve yasalarla güvence altına alınmamış, hatta hukuk kuralları tarafından yasaklanmış davranış, talep bazı tutum ve davranışlar bile insan haklarının kapsamı içinde olabilmektedir. Örneğin, siyasi partilerin kurulmasına izin vermeyen bir devletin yurttaşları, örgütlenme özgürlüklerini insan hakkı olarak talep edebilirler.

Yanıt Açıklaması: Ücret karşılığı gerçekleştirilen çalışma, ödemeli bir pozisyon ya da istihdam iş olarak adlandırılır.

Yanıt Açıklaması: Evrenselleştirilebilme ise bir somut olay hakkında verilen bir ahlâk yargısının, benzer bütün olaylar karşısında da verilebilmesidir. Evrenselleştirilebilirlik (universalisability) aslında ahlâk yargılarının betimleyici yargılarla paylaştığı bir özelliktir. Buna karşılık kural koyuculuk (prescriptivity), ahlâk yargılarını betimleyici yargılardan ayırır. Kural koyuculuk, temel ahlâk yargılarının eylemlerimiz üzerinde etkisinin olmasıdır. Bu temel ahlâk yargılarını benimsiyorsak onlara uygun davranmalıyız. Ahlâk yargılarının sahip olduğu bu iki biçimsel özellik, ahlâk kanıtlamalarının mantık yoluyla yapılabilmesini sağlar. Bu özellikleri de gözönünde bulundurularak ahlâk yargıları hakkında üç temel sonuca ulaşılabilir: 1. Ahlâk yargıları kural koyucu dil türündendir. 2. Diğer kural koyucu yargılardan evrenselleştirilebilir olma özelliğiyle ayrılır. 3. Bu yargılar arasındaki mantıksal ilişkilerin ortaya çıkarılması ahlâkta rasyonelliği mümkün kılar.

Yanıt Açıklaması: Meslek ahlakı, ahlâki değerlerle kalite yönetimi, stratejik planlama gibi alanların yönetilmesine de yardımcı olma gibi değerler kazandırır.

Yanıt Açıklaması: Yargı faaliyeti geniş anlamda mahkemelerin her türlü işlemini, yazı işleri faaliyetini, hakimlerin terfi ve tayinlerini kapsarken, dar anlamda yargı ile soyut bir hukuk kuralının somut olaya uygulanmasını anlarız. Doğru cevap "E" şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Menfaat çatışmasından kaçınma, hem personelin tarafsızlığı hem onun mesleğe yaraşırlığı ile yakından ilişkilidir. Burada bahsettiğimiz yazı işleri personeli ve icra – iflâs dairesi memurları birer kamu görevlisi olduklarından ilk etapta Kamu Görevlileri Etik İlkeleri Yönetmeliğinin 13. maddesinde işaret edilen hususlara tâbidirler. Öte yandan menfaat çatışması, Yargıtay Personeli Davranış İlkelerinde ayrı başlık altında düzenlenmiş değildir. Konu mesleğe yaraşırlık bağlamında ele alınmıştır. Buna karşılık The Judicial Integrity Group’un yardımcı adalet personeli için hazırladığı etik ilkeler arasında yer almaktadır. Çıkar çatışması, personelin görevini ifa ederken eylemleri sonucunda kendisinin ve yakın ailesinin ticari ve mali çıkarlarının etkileneceği durumlarda bağımsız ve tarafsız işlem yapmasının zedeleneceği yahut zedelendiği görüntüsünün ortaya çıkabileceği durumları ifade eder. Bununla birlikte, yasal mevzuatın izin verdiği mesleki, ticari veya başka türden kuruluşa mensubiyet çerçevesinde ortaya çıkabilecek menfaat, bu türden kuruluşlara mensup olan fakat adalet personeli olmayan kişilerle aynı oranda ise bir çıkar çatışmasından bahsedilmez.

Yanıt Açıklaması: Birinci Kuşak Haklar (Klasik Haklar) , Yaşam hakkı ve kişi dokunulmazlığı , Kişi özgürlüğü ve güvenliği , Düşünce ve düşünceyi açıklama özgürlüğü , İnanç ve ibadet özgürlüğü , Konut dokunulmazlığı , Mülkiyet hakkı , Eşitlik hakkı , Seçme ve seçilme hakkı , Kamu hizmetlerine girme hakkı , Tarafsız bir yargıç önünde yargılanma hakkı, başka bir deyimle adil yargılanma hakkı  olarak sıralanabilir.

Yanıt Açıklaması: Gerek hâkimler gerek Cumhuriyet savcıları, di­ğer herkes gibi ifade, inanç, dernek kurma ve top­lanma özgürlüğüne sahiptirler. Ancak bu özgürlü­ğün kullanım alanının sınırları, buna ilişkin genel sınırların öncesinde, yargı görevinin onuru, yargı­nın bağımsızlığı ve tarafsızlığını korumak zorun­luluğuyla çizilmiştir. Öte yandan yargı mensupları zikrettiğimiz özgürlükleri kullanırken: •Siyasi niteliğe bürünmüş, çekişmeli tartış­malara aleni olarak katılmaktan ve görüş bildirmekten kaçınmalı, • Sosyal medya kullanırken öz denetim yap­mak suretiyle siyasi, etnik, mezhepçi, cinsi­yetçi ve benzeri paylaşım yapmamalıdırlar.

Yanıt Açıklaması: Yukarıda yer alan maddeler Türkiye’nin de taraf olduğu BM İnsan Hakları Evrensel Beyannamesinde adil yargılanma hakkı bir başlık altında düzenlenmese de adil yargılanma hakkına pek çok kural ve ilke beyannamesidir.

Yanıt Açıklaması: HMK m. 45 ile CMK m. 32 hükümleri, zabıt kâtibinin reddini, hâkimin davaya bakmaktan yasaklılığını ve reddini düzenleyen hükümlere atıf yaparak düzenlemiştir. Önceki ünitemizde sayılan bu sebepleri tekrar inceleyiniz . Kısacası zabıt kâtibi en az hâkim kadar tarafsız olmalıdır. Konu icra ve iflâs memurları bakımından ise, İcra ve İflâs Kanununun (İİK) m. 10 hükmünde iş görme yasağı başlığı altında ele alınmıştır. Buna göre bir icra ve iflâs dairesi müdürü, yardımcısı veya bir diğer memuru: • Kendisinin, • Karı veya kocasının, nişanlısının yahut kan ve sıhri usul ve füruunun veya üçüncü derece dahil olmak üzere bu dereceye kadar olan kan ve sıhri civar hısımlarının, • Kanuni mümessili veya vekili yahut müstahdemi bulunduğu bir şahsın, menfaati olan işleri göremeyip derhal icra mahkemesine haber vermeye mecburdur. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: Bilgi felsefesi bilme faaliyetinin bizatihi kendisi hakkındaki refleksiyonlardan oluşur. Yani burada varolan eşya ve hadiselerin kendileri değil, bunlara dair bilginin imkânı hakkında düşünülür. Bir anlamda bizim varolanlar hakkındaki bilgilerimiz üzerine bir bilgiye ulaşma amaçlanır. Epistemolojinin iş gördüğü temel kategoriler “doğru” ve “yanlış”tır. Bu iki kategori aracılığıyla felsefi düşünce eşya ve hadiseler hakkında ortaya koyduğumuz yargıların, yani önermelerin geçerliliğini sorgular. Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Avukatlar dürüstlük ilkesi bağlamında tanıklar ile olan ilişkilerde:avukat ileride tanık olarak dinlenecek kimselerden istisnai olarak bazı konuları öğrenmek zorunda kalmış olursa bu kişileri etkilemiş olma şüphesi altına düşmekten kaçınmalıdır. Bu çerçevede avukat: tanıklara önerilerde bulunamaz.

Yanıt Açıklaması: Ancak, kamu görevlilerini karalama amacı güden, haklı bir gerekçeye dayanmayan, başvuranın kimliği tespit edilemeyen, başvuru konusuyla ilgili yeterli bilgi ve belge sunulmamış başvurular değerlendirmeye alınmaz Kurula başvurular, 3071 sayılı Dilekçe Hakkının Kullanılmasına Dair Kanunda belirlenen esaslara göre, medeni hakları kullanma ehliyetine sahip Türkiye Cumhuriyeti vatandaşları ile Türkiye’de ikamet eden yabancı gerçek kişiler tarafından yapılabilir. Herhangi bir nedenleTürkiye’de bulunup da başvuru nedeni sayılan etik ilkelerden birisine aykırı davranıldığına tanık olan yabancı, başvuru hakkı açısından Türkiye’de oturuyor kabul edilir Başvurunun; gerçek kişiler tarafından elektronik posta yoluyla yapılması hâlinde ise başvuru sahibinin adı ve soyadı, oturma yeri veya iş adresi belirtilir. Başvuru dilekçelerinin daktilo ile yazılması veya bilgisayar çıktısı olması koşulu aranmaz.  İhlâl iddiası taşıyan başvurular; yazılı dilekçe, elektronik posta veya tutanağa geçirilen sözlü şeklinde yapılabilir

Yanıt Açıklaması: 138

Yanıt Açıklaması: Bir devletin hukuk devleti olabilmesi, onun insan hak ve özgürlüklerini esas almasıyla ve hukuk aracılığıyla korumasıyla mümkündür. Bu bağlamda bir hukuk devletinin biçimsel ve maddi (içerik) unsurları bulunmaktadır. Bu unsurlar şunlardır: Kuvvetler ayrılığı ilkesi Hukuki güvenlik ilkesi Anayasanın varlığı İnsan hak ve özgürlükleri Yargısal denetim ilkesi Doğru cevap "C" şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Yazı işleri hizmetini görevlileri yargılamanın her derecesinde oluşturulan mahkemelerde, yani ilk derece, bölge adliye veya bölge idare mahkemeleri ile Yargıtay ve Danıştay ve ayrıca Cumhuriyet başsavcılıkları bünyesinde görev yaparlar. Buna göre doğru cevap D şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Arabulucunun ve uzlaştırmacının görevini herhangi bir etki altında kalmadan, buna imkân ve fırsat vermeden yürütmesi gerekir. Arabuluculuk yolu bakımından bağımsızlık, arabuluculuk görevinin uyuşmazlığın taraflarından birinin veya bir üçüncü kişinin etkisi altında kalmadan yahut taraflar nezdinde böyle bir intiba uyandırmadan yürütülmesi anlamına gelir.

Yanıt Açıklaması: BM için hukuk devleti, bütün insanların ve devlet de dahil olmak üzere kamu ve özel sektör kurumlarının kamuya duyurulmuş, eşitlik ilkesine göre uygulanan, bağımsız denetim organlarının denetiminden geçen ve uluslararası insan hakları normlarına ve standartlara olan yasalarla hesap verebilir hale geldiği bir yönetim ilkesi anlamına gelir. Bu ilke aynı zamanda hukukun üstünlüğü, hesap verebilirlik, hukukun uygulanmasında hakkaniyet, güçler ayrılığı, karar alma süreçlerine katılım, hukuki belirlilik, keyfilikten kaçınma ve usule dair ve yasal şeffaflık ilkelerine uygunluk için tedbirler alınmasını da gerektirir.

Yanıt Açıklaması: Çocukların anayasası sayılan Birleşmiş Milletler Çocuk Hakları Sözleşmesine göre, 18 yaşına kadar her insan çocuk sayılır. Çocuklar fiziksel, duygusal, psikolojik, ekonomik ve siyasal açıdan toplumun en güçsüz ve eşitsiz grubunu oluşturmaktadır. Siyasal olarak özellikle güçsüzlerdir çünkü oy kullanamazlar, özel politikalar geliştirilmedikçe karar alma mekanizmalarına da katılamazlar. Bu nedenle adalet sistemiyle mağdur, fail ya da tanık sıfatı ile muhatap olan çocukların özel olarak korunmaları gerekir. Çocuklar da tıpkı yetişkinler gibi sanık, tanık yahut taraf olarak yargılamalara dâhil olabilirler.