Adalet Meslek Etiği

Yanıt Açıklaması: Nihayetinde bilirkişi bir hâkim yardımcısı olduğu için kanun koyucu, hâkimler bakımından söz konusu olan yasaklılık ve ret sebeplerinin kural olarak bilirkişiler bakımından da uygulanacağını öngörmüştür. Bu sebepler üzerinde bir önceki ünitemizde durmuştuk. Kısaca hatırlatacak olursak: Bilirkişinin görev almaktan yasaklı olması: Bilirkişi, kendi davasında, doğrudan veya dolaylı olarak kendisini ilgilendiren bir davada, eşinin veya eski eşinin, nişanlısının, alt soy veya üst soyunun, arasında evlatlık ilişkisi bulunan kişinin, evlilik ilişkisi sebebiyle olanlar dahil olmak üzere ve bu ilişki ortadan kalksa bile hala, teyze veya yeğen gibi üçüncü dereceye kadar akrabasının davasında, bir kişinin velisi, vasisi, kayyımı veya yasal danışmanı sıfatıyla hareket ettiği davada görevlendirildiği takdirde, gecikmeksizin bu görevi kabulden kaçınmalıdır. Şayet kaçınmazsa, bu durumdan haberdar olan taraflar söz konusu sebebi yargılamanın her aşamasında ileri sürebilecekleri gibi, hâkim (veya soruşturma aşamasında Cumhuriyet savcısı da) bilirkişiyi her zaman görevden alabilir. Bu sebepler, kanunda sınırlı sayıda sayılmıştır; kıyas yoluyla genişletilemez. Bilirkişinin reddi: Bir kez daha hâkimler bakımından olduğu gibi, bilirkişinin tarafsızlığı bakımından şüphe yaratan bir sebebin varlığı hâlinde bilirkişi görevden çekilebileceği gibi, uyuşmazlığın taraflarından biri de bilirkişiyi reddedebilir. Kanunda örnek yoluyla sayılan ret sebepleri, bilirkişinin iki taraftan birine yol  göstermesi veya öğüt vermesi, gerekmediği hâlde (henüz raporunu mahkemeye sunmadan) görüşünü açıklamasıdır. Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Anayasa 138. madde: “Hakimler görevlerinde bağımsızdırlar; Anayasaya, kanuna ve hukuka uygun olarak vicdani kanaatlerine göre hüküm verirler. Hiçbir organ, makam, merci veya kişi yargı yetkisinin kullanılmasında mahkemelere ve hâkimlere emir ve talimat veremez; genelge gönderemez; tavsiye ve telkinde bulunamaz. Görülmekte olan bir dava hakkında Yasama Meclisinde yargı yetkisinin kullanılması ile ilgili soru sorulamaz, görüşme yapılamaz veya herhangi bir beyanda bulunulamaz."

Yanıt Açıklaması: 17. ve 18. yüzyıl düşünürlerince dile getirilen ve klasik haklar olarak da adlandırılan birinci kuşak haklar, Amerikan ve Fransız Devrimleriyle uygulamaya geçirilmiştir. Birinci kuşak haklar; • Yaşam hakkı ve kişi dokunulmazlığı • Kişi özgürlüğü ve güvenliği • Düşünce ve düşünceyi açıklama özgürlüğü • İnanç ve ibadet özgürlüğü • Konut dokunulmazlığı • Mülkiyet hakkı • Eşitlik hakkı • Seçme ve seçilme hakkı • Kamu hizmetlerine girme hakkı •Tarafsız yargıç önünde yargılanma hakkı, başka bir deyimle adil yargılanma hakkı...... olarak sıralanabilir

Yanıt Açıklaması: Mill’e göre hayatın yegâne amacı yani summum bonum (en yüksek iyi), mutluluktur. Sadece mutluluk, kendisi için arzu edilir. Doğru yanıt C seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Kanunun birinci maddesinde etik davranış ilkelerinin yine Kanun tarafından tespit edileceği hüküm altına alınmıştır. Bu ilkelerden bazıları yine ilgili düzenlemede belirtilmiştir. Bunlar; saydamlık, tarafsızlık, dürüstlük, hesap verebilirlik, kamu yararını gözetmedir. Etik davranış ilkeleri sayılanlarla sınırlı değildir. Nitekim ilgili düzenlemede kullanılan “gibi” ifadesi bunu destekler niteliktedir. Düzenlemede sayılan ilkeler örnek niteliğindedir. Bu ilkelere yenilerini ekleme yetkisi Kanunun 1. maddesi gereği Kurula verilmiştir. Ayrıca Yönetmeliğin ikinci bölümünde, madde 5 vd. hükümlerinde etik davranış ilkelerine yer verilmiştir. Kamu görevlilerine yönelik Yönetmelikte yer verilen başlıca etik davranış ilkeleri ise şunlardır: görevin yerine getirilmesinde kamu hizmeti bilinci, halka hizmet bilinci, hizmet standartlarına uyma, amaç ve misyona bağlılık, dürüstlük ve tarafsızlık, saygınlık ve güven, nezaket ve saygı, yetkili makamlara bildirim, çıkar çatışmasından kaçınma, görev ve yetkilerin menfaat sağlamak amacıyla kullanılmaması, hediye alma ve menfaat sağlama yasağı, kamu malları ve kaynaklarının kullanımı, savurganlıktan kaçınma, bağlayıcı açıklamalar ve gerçek dışı beyan, bilgi verme, saydamlık ve katılımcılık, yöneticilerin hesap verme sorumluluğu, eski kamu görevlileriyle ilişkiler, mal bildiriminde bulunma olarak belirtilmiştir.

Yanıt Açıklaması: Amerikalı siyaset felsefecisi John Rawls (1921-2002)’un 1971 tarihli A Theory of Justice isimli eseri, XX. yüzyıl siyaset teorisi alanında yazılmış, belki de en etkili eserlerden biridir ve hâlâ bu alanda merkezi bir yer işgal etmektedir.

Yanıt Açıklaması: Ünlü Alman felsefecisi Axel Honneth’in tanınma olarak adalet yaklaşımı, hak merkezli adalet anlayışının eleştirisi üzerine kuruludur. Alman menşeli Frankfurt Okulu veya bugün daha yaygın bilinen ismiyle Eleştirel Teori’nin günümüzdeki en önemli temsilcisi sayılan Honneth, 1990’ların sonundan itibaren yazmaya başladığı bir dizi kitap ve makalede oldukça etkili bir siyaset ve ahlâk teorisi geliştirmiştir. Büyük ölçüde Hegel’den esinlenen Honneth’in bu teorisi, adalet sorununu alışıldık kalıpların dışında bir bakış açısıyla ele alır. Doğru cevap B seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Doğru cevap A'dır. Diğer seçeneklerin tümü yazı işleri hizmeti görevlileri ve icra ve iflâs memurlarının tabi oldukları etik kurallara ilişkindir.

Yanıt Açıklaması: Hâkimin dâvaya bakmasının yasak olduğu ve sınırlı sayma niteliğindeki haller; Hâkimin, kendisine ait olan veya doğrudan veya dolayısıyla ilgili bulunduğu dâvalar: Kendisine ait dâvadan kastedilen, hâkimin dâvanın tarafı olmasıdır. Aynı şekilde ceza mahkemesi hâkimi de suçtan zarar görmüşse o davaya bakamaz. Doğrudan veya dolaylı olarak ilgili bulunma ise o dâvanın sonucundan etkilenecek durumda olma hâlidir. Örneğin, hâkim davalının kefili ise, durum bu şekildedir. Hâkimin evlilik bağı kalkmış olsa bile eşinin dâvası Hâkimin kendisinin, eşinin, altsoy veya üstsoyunun dâvası veya hâkimle evlatlık ilişkisi bulunanın dâvası Hâkimin yakın akrabalarının dâvası: Hukuk mahkemesi hâkimi, üçüncü derece dâhil olmak üzere, kan ve kendisini oluşturan evlilik bağı kalksa dahi kayın hısımlığı bulunanların dâvasına bakamaz. Hâkimin nişanlısının dâvası Hâkimin tarafın vekili, vasisi, kayyımı veya yasal danışmanı olması Ceza mahkemesi hâkimleri özelinde, aynı davada Cumhuriyet savcılığı, adli kolluk görevi, şüpheli veya sanık müdafiliği veya mağdur vekilliği yapmış olmak veya aynı davada tanık yahut bilirkişi sıfatıyla dinlenmiş olmak, hâkimin görev yapamayacağı haller arasındadır.

Yanıt Açıklaması: 1

Yanıt Açıklaması: Çocukların anayasası sayılan Birleşmiş Milletler Çocuk Hakları Sözleşmesine göre, 18 yaşına kadar her insan çocuk sayılır. Çocuklar fiziksel, duygusal, psikolojik, ekonomik ve siyasal açıdan toplumun en güçsüz ve eşitsiz grubunu oluşturmaktadır.

Yanıt Açıklaması: Kamu görevlisi, halka hizmet için hareket etme bilincinin gereği olarak; halkın günlük yaşamını kolaylaştırmalı, onların kabul edilebilecek ihtiyaçlarını en etkin, hızlı ve verimli biçimde karşılamalı, memnuniyetlerini artırmalı, kamu hizmetinin kalitesini yükseltmeli, hizmetten yararlananların ihtiyacına ve hizmetlerin sonucuna odaklanmalıdır.

Yanıt Açıklaması: Usuli Gereklilikler; Silahların Eşitliği Çelişmeli Yargı Aleni Yargılama Makul Sürede Yargılanma Hakkı Suç İsnat Edilenin Hakları Genel İlkeler; Hukuk Önünde Eşitlik Masumiyet Karinesi Adalete Erişim Hakkı Bağımsız ve Tarafsız Mahkemelerde Yargılanma Hakkı, Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: Savcılar İçin Etik ve Davranış Biçimlerine İlişkin Avrupa Esasları; Budapeşte İlkeleri olarak da bilinen ve savcıların yargı mekanizması içerisindeki yerine ve uymaları gereken etik ilkelere işaret eden bir metindir

Yanıt Açıklaması: “Meslekler maddi kazanç elde etmek için yapılan uğraşlardır: Meslek üyeleri yaşamlarını mesleklerinden elde ettikleri yasal gelir ile sürdürürler. Ancak insanlar sadece para için çalışmazlar. Mesleki etkinlikler içerisinde insanlar bir şeyler üreterek kapasitelerini kullanma ve geliştirme olanağı bulurlar, bundan haz duyarlar. İşte bu nedenledir ki yaşamak için paraya ihtiyacı olmayan insanların da bir meslek sahibi olup çalıştıklarını ya da geliri az bir mesleği geliri çok olan bir mesleğe tercih ettiklerini görmekteyiz.”

Yanıt Açıklaması: İnsan, yaşamı boyunca sürekli eylemde bulunmak zorundadır çünkü eylemde bulunmak kaçınılmaz olarak seçim yapmaktır. Somut durumda insanın ne tür bir seçim yapacağını belirleyen ise birtakımdeğerlerdir. Yani seçim yapmak , aslında değerlendirmektir. Bu anlamda eylem de aslında belirli bir ereğe (gayeye) bağlı seçim yapmak, diğer bir ifadeyle seçilmiş bir değer için davranmaktır. Felsefe tarihinde insanın bu asli özellikleri dikkate alınarak iki tür akıldan bahsedilmesi genel bir eğilim olmuştur. Buna göre gözlemleme, karşılaştırma ve ilişkilendirme yetisine teorik akıl (nazari akıl, kuramsal us) buna karşılık tasarlama, planlama, tercihte bulunma yetisine ise pratik akıl (ameli akıl, kılgısal us) denilmiştir

Yanıt Açıklaması: Bağımsızlık ve tarafsızlık, genellikle bir arada anılan ve birlikte kullanılan iki kavramdır. Ancak bu ilkelerin içerikleri birbirinden farklıdır. Bağımsızlık, görevin herhangi bir etki altında kalmadan, bir kişi, kurum veya organdan emir almadan, yasamanın, yürütme erkinin ve diğer dış etkilerin baskısı altında kalmadan yerine getiril(ebil)mesi anlamına gelir.

Yanıt Açıklaması: Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinde adil yargılanma hakkı 6. Maddede düzenlenen ve Sözleşme ile güvence altına alınan bir insan hakkıdır.

Yanıt Açıklaması: Modern ahlak felsefesinin ilk evresi, ahlâkın temelini insan doğasının dışında bir otoritede bulan geleneksel anlayıştan, ahlâkı insanın kendi doğasından hareketle açıklamaya çalışan anlayışa geçiştir. Bu anlayış, ahlâk kurallarını, insanın koyduğu ve kendi kendisine uyguladığı kurallar olarak görür. Söz konusu anlayışın temelinde ise insanın özerkliğine yapılan vurgu vardır. Bu evre, Montaigne’in Denemeler’i ile başlar, İmmanuel Kant, Thomas Reid ve Jeremy Bentham’ın eserleriyle en yüksek noktasına varır.

Yanıt Açıklaması: kamu görevlilerinin gö­revlerini yürütürken uymaları gereken etik davra­nış ilkelerini hazırlayacağı yönetmeliklerle belirle­me, Etik davranış ilkelerinin ihlâl edildiği iddiasıyla re’sen veya yapılacak başvurular üzerine gerekli inceleme ve araştırmayı yapma, Kurul, Yönetmelik kapsamındaki kuruluşlardan ve özel kuruluşlardan ilgili temsilcileri çağırıp bilgi alma yetkisine sahiptir. Kurum ve kuruluşların, etik davranış ilkeleri konusunda uygulamada karşılaştıkları sorunlara yönelik olarak görüş bildirme yetkisi Kuruldadır. Doğru cevap D şıkkıdır.