Özel Gereksinimli Bireyler İçin Afet ve Acil Durum Yönetimi

Yanıt Açıklaması: Bireysel farklılıklara yönelik çevresel koşullar yaratılmaması bireyin topluma katılımını sınırlandırmakta ya da engellemektedir. Engelliliği bu bakış açısıyla ele alan yaklaşım “Sosyal Model” olarak adlandırılmaktadır. Doğru cevap C seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Bireyin felçli olması, kollarının olmaması, göz sinirlerinde oluşan tahribat gibi durumlar bozukluk/zedelenmeye örnek olarak verilebilir. Göz sinirlerinde oluşan tahribat sonucu bireyin görememesi ya da bacaklarını kaybeden bir bireyin yürüyememesi bozukluk/zedelenmenin yetersizlik/güçlük durumuna dönüştüğü anlamına gelir. A ve D seçeneklerinde bireyin psikolojik, fizyolojik veya anatomik özelliklerinde meydana gelen geçici ya da kalıcı türden bir kayıp (bozukluk) , C ve E seçeneklerinde bozukluk sonucu oluşan yetersizlik tanımlanmaktadır. B Seçeneğinde ise tekerlekli sandalye ile toplumsal alanlara ulaşamayan bireyin karşılaştığı bir engel durumuna örnektir. Doğru cevap B’dir.

Yanıt Açıklaması: Yetersizlik/güçlük; bireyin bozukluk/zedelenme sonucunda yapması gereken bir etkinliği yerine getirmede yeterli olmaması, kapasitenin sınırlanması ya da bir organın işlevini yitirmesi olarak tanımlanabilir. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: A,B,D ve E seçeneklerinde bireyin psikolojik, fizyolojik veya anatomik özelliklerinde meydana gelen geçici ya da kalıcı türden bir kaybın bozukluğun sonucu yetersizliğe dönüşmesi durumudur. C seçeneğinde ise bireyde oluşan anatomik bir bozukluğa örnektir.

Yanıt Açıklaması: “ Risk taşıyan çocuklar” ifadesi, hâli hazırda herhangi bir yetersizliği belirlenemeyen ancak bir yetersizlik gösterme olasılığı yüksek olan çocuklar için kullanılmaktadır. Risk taşıma, doğumda ya da sonradan ortaya çıkan olumsuz koşullar nedeniyle ileride yetersizlik yaşaması beklenen bireyleri kapsamaktadır. Doğru yanıt E şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Zihin yetersizliği olan bireylerde kullanılan düşük teknolojili cihazların en bilinen örnekleri yazı şablonu, görsel zamanlayıcılar, kalem tutma destekleri, fosforlu kalemler, okuma kılavuzları gibi araçlardır. Yazı şablonu bireylerin harf ve rakamları daha kolay çizmelerini sağlayan cetvele benzeyen bir araçtır. Bireyler bu şablonda yazmak istedikleri harf kalıbının üzerinde kalemi hareket ettirerek harfleri dolayısıyla cümleleri oluşturabilirler. Görsel zamanlayıcılar; bireylere bir etkinliğin başlangıcını, bitişini veya toplam süresini hatırlatmak amacıyla kullanılan, çeşitli boyut ve türlerde olabilen saat benzeri cihazlardır. Doğru cevap C‘dir.

Yanıt Açıklaması: EHİS’i imzalayan devletlerden sözleşme ile ilgili yargı sürecini yerine getirirken şu prensipler çerçevesinde hareket etmeleri beklenmektedir: a. Engelli bireylerin insanlık onuruna ve bireysel farklılıklarına saygı gösterilmesi, b. Ayrımcılık yapılmaması, c. Tüm engellilerin topluma eksiksiz ve aktif katılımlarının sağlanması, d. Fırsat eşitliği, e. Erişilebilirlik. Pozitif ayrımcılık bu prensipler arasında yer almaz. Doğru yanıt E seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Görme yetersizliği olan bireylerde kullanılan düşük teknolojili cihazlar, optik ve optik olmayan cihazlar olarak iki grupta yer almaktadır. Optik cihazlar arasında ise sıklıkla kullanılan cihaz büyüteçtir. Büyüteçler normal metin ya da işaretlerin herhangi bir ek düzenlemeye gerek kalmaksızın daha kolay görülebilir olmalarını sağlamaktadır. Taşınabilir olmamasına karşın sıklıkla karşılaşılan diğer bir optik cihaz ise tepegözdür. Tepegöz camı üzerine yerleştirilen şeffaf asetat üzerindeki metin veya görselleri, çok büyük boyutlarda duvara ya da perdeye yansıtabilmektedir. Gelişen teknolojiyle beraber optik cihazlar yerlerini taşınabilir elektronik kameralar ve büyüteç yazılımlarına bırakmıştır

Yanıt Açıklaması: Özel öğrenme güçlüğü, nörolojik temelli ve okuma, yazma ve/veya matematiği öğrenmeye yarayan temel becerileri sekteye uğratan bir bozukluktur. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Kişisel destek ağı, bireyin ailesi, arkadaşları, çalışma arkadaşları ya da komşuları gibi yakınlarından bazılarını içerecek şekilde kurulur. Kişisel destek ağındaki kişiler, acil durum ve afet hâllerinde bireyin iyi olup olmadığını ve yardıma gereksinim duyup duymadığını kontrol eder. Ancak, zihinsel yetersizliği olan birey, yakınlarıyla bir arada yaşıyorsa herhangi bir acil durum ya da afet hâli söz konusu olduğunda onların da yardıma ihtiyacı olabileceğinden ev dışından bireylerin kişisel destek ağı içinde yer alması önemlidir.

Yanıt Açıklaması: İşitme yetersizliği gösteren bireyler için kullanılan düşük teknolojili cihazlara orta düzey ve yüksek teknolojili cihazların sayısının artmasıyla beraber kullanımdan kalkan kulak borusu ve resimli iletişim kartları gibi araçlar örnek olarak gösterilebilir. Orta düzeyli yardımcı teknolojili cihazlara bakıldığında ise karşımıza sıklıkla ışıklı uyarı sistemleri çıkmaktadır. Işıklı uyarı sistemleri işitme yetersizliği olan bireylere olası acil durum anlarında uyarma ve harekete geçmelerini sağlayan, acil durum uyarılarını farklı renk ve ışık yoğunluğu bulunan lambalar kullanarak veren yardımcı teknoloji cihazlarıdır.

Yanıt Açıklaması: Yön bulma ve navigasyon hizmetlerinde son yıllarda kullanımı yaygınlaşan yardımcı teknolojilerden biri de coğrafi bilgi sistemleri (CBS)’dir. Coğrafi bilgi sistemleri (CBS); GPS uydularından alınan bilgileri, farklı görünüm özellikleri, görsel ve işitsel desteklerle birleştiren, kullanıcının nerede olduğunun bilgisini başkalarıyla paylaşmasını sağlayan veya kullanıcıya bir hedefe ilişkin bilgilerin gönderilebildiği yazılımlara verilen genel isimdir. CBS afet ve acil durum anlarında, sağlık ve tahliyeden sorumlu personelin özel gereksinimli bireyleri takip etmesini ve belirlenen alanlara yönlendirilmesini sağlayabilir. Doğru cevap A’dır.

Yanıt Açıklaması: Ülkemizde gönüllülük esasına dayalı olarak faaliyet gösteren ve engelli bireylere hizmet sağmaya çalışan STK’lar en yaygın biçimiyle dernek, vakıf, federasyon ve konfederasyonlardır. Doğru cevap E seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: “Özel gereksinim” ifadesi pek çok farklı tanı ve durumu kapsayan şemsiye bir terimdir. Hafif düzeyde zihinsel yetersizlikten ciddi bilişsel sorunlara, hafif düzeyde öğrenme güçlüğünden görme yetersizliğine, besin alerjilerinden süreğen hastalıklara değişen pek çok durum bu şemsiye terimin altında değerlendirilmektedir. Özel gereksinimli bireyler farklı disiplinlerde ve kaynaklarda pek çok farklı biçimde tanımlanmaktadır. Özel gereksinimli olmaya ilişkin tanımlardan biri, bireyin çeşitli güçlüklerden (örneğin; fiziksel, duygusal, davranışsal güçlükler ya da öğrenme güçlüğü) dolayı ek ya da özelleştirilmiş hizmetler ya da uyarlamalara gereksinim duyması olarak ifade edilmektedir. Sağlık hizmetleri bakımından tanımlandığında ise özel gereksinimin, dezavantajlı bir geçmişi olan ya da zihinsel, duygusal ya da fiziksel engeli olan veya olma riski taşıyan bireylerin bireysel gereklilileri olarak tanımlandığı görülmektedir. Bu bakış açısıyla; özel gereksinimli bireylerin en genel hâliyle iletişim, hareket, öz bakım ve karar alma süreçlerinde desteğe gereksinim duydukları söylenebilir.

Yanıt Açıklaması: Bina ve açık alanlara erişilebilirlik çalışmaları genel olarak şu başlıklarda gerçekleştirilmektedir. Konut, iş ve alışveriş¸ merkezleri, eğitim, sağlık vb. binalar; kent, şehir, bölge vb. ölçekteki açık alanlar. Doğru cevap C’dir.

Yanıt Açıklaması: Görme yetersizliği olan bireylerde kullanılan düşük teknolojili cihazlar, optik ve optik olmayan cihazlar olarak iki grupta yer almaktadır. Optik olmayan cihazlar arasında en bilineni beyaz bastondur. Beyaz baston bireylerin bağımsız hareket etmelerini kolaylaştırması ve herhangi bir karmaşık sistem içermemesi nedeniyle süreğen şekilde kullanılabilen ve nispeten ucuz bir cihazdır. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: 10 Aralık 1948 yılında kabul edilen İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi, engelli bireylere yönelik yapılmış ilk uluslararası düzenleme olarak kabul edilebilir. Doğru cevap C’dir.

Yanıt Açıklaması: 10 Aralık 1948 yılında kabul edilen İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi, engelli bireylere yönelik yapılmış ilk uluslararası düzenleme olarak kabul edilebilir. İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi’nin 2., 16., 22., 25. ve 26. maddeleri engelli bireylere ilişkin BM’ye üye devletlere sorumluluklar getirmektedir.

Yanıt Açıklaması: Otizm spektrum bozukluğu düşünme, hissetme, dil ve başkalarıyla ilişki kurmada sorunlara yol açan karmaşık bir nörogelişimsel bozukluktur. Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Görme yetersizliği olan bireyler düşünüldüğünde akla gelen ilk önlem, bu bireylerin maksimum düzeyde bağımsız ve güvenli hareket etmelerinin sağlanmasıdır. Bunun için görme yetersizliği olan her birey için acil durum ve afet hallerine ilişkin yaşadığı ya da çalıştığı yerde alan tanımlaması yapılmalıdır. Doğru cevap C’dir.