Özel Gereksinimli Bireyler İçin Afet ve Acil Durum Yönetimi

Yanıt Açıklaması: İnsan Hakları Başkanlığı Başbakanlığa bağlıdır. Doğru cevap B seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Otizm spektrum bozukluğu (OSB), erken çocukluk döneminde başlayıp etkileri çoğu zaman yaşam boyu süren; bireyin diğer insanlarla etkileşimini, iletişimini ve öğrenmesini etkileyen nörolojik ve gelişimsel bir bozukluktur. OSB’nin temel yetersizlik alanları sosyal iletişim/ etkileşim ve sınırlı ve yineleyici davranışlardır. Doğru cevap A’dır.

Yanıt Açıklaması: Dil bozuklukları dilin yapısında (fonoloji, morfoloji, sentaks), dilin içeriğinde (anlam) ve dilin işlevindeki sorunları içermektedir. Konuşma bozukluğu içinde değerlendirilen sesletim (artikülasyon) bozuklukları konuşma seslerinin çıkarılmasındaki hataları (Örn; “r” yerine “y” demek), akıcılık bozuklukları konuşmanın akışındaki bozulmaları (Örn.; kekemelik, hızlı konuşma vb.) ve ses bozuklukları ise ses niteliği, tonu, süresi gibi özelliklerin yaş ve/veya cinsiyete uygun olmamasını içermektedir (Örn.; bağırarak konuşma, çok ince bir ses tonuyla konuşma vb.). Doğru cevap B seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Bireyin psikolojik, fizyolojik veya anatomik özelliklerinde meydana gelen geçici ya da kalıcı türden bir kayıp, görev bozukluğu veya yapı bozukluğu bozukluk olarak adlandırılır. Zedelenme terimi ile eşanlamlı kullanılabilir. Yanıt A şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Fiziksel yetersizlikler sinir sisteminin zarar görmesi, geçirilen hastalıklar, kazalar ya da genetik sorunlardan dolayı kas, iskelet ve eklemlerin görevini yerine getirememesi sonucu hareketle ilgili yetersizliklerin oluşmasıdır.

Yanıt Açıklaması: Yön bulma amacıyla kullanılan ve en sık görülen yardımcı teknoloji cihazlarından biri beyaz bastondur. Yaklaşık 1-1,50 mt. boyutunda ve katlanabilir plastik veya ahşaptan üretilen beyaz baston, görme yetersizliği olan bireylerin günlük yaşamlarını sürdürme ve bağımsız hareket edebilmelerini sağlamak amacıyla üretilmiştir. Beyaz bastonun temel kullanım amacı, kullanan kişinin iki omuzu genişliğindeki bir hareket alanında bulunan engellerin tespit edilmesidir. Günümüzde beyaz bastonun düşük düzeyde teknoloji içeren türünün kullanılmasıyla beraber; daha kısa boyutlarda olan ve ucunda bir lazer işaretleyici ışık bulunan lazer veya ultrasonik sesnsörlü beyaz bastonlar, lazerli bastona benzer şekilde bir lazer işaretleyici ile yol üzerinde bulunan engelleri tarayabilen baston saatler ve kullanıcıya yalnızca önündeki, engelleri değil harita üzerinde bulunduğu konum hakkında da bilgiler verebilen GPS destekli bastonlarda kullanılmaya başlanmıştır. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Düşük teknolojili cihazlar arasında en bilinenlerinden birisi, otizmli çocuklara iletişim becerileri kazandırma amacıyla kullanılan resim değiş tokuşuna dayalı iletişim sistemi yani PECS (Picture Exchange Communication System)’dir. Bu sistemde bireyin iletmek istediği mesajları (nesne veya etkinlik talep etme, nesneler arasında tercih yapma vb.) içeren resimli kartlardan oluşan bir iletişim klasörü hazırlanır. Bireyin iletmek istediği mesajın olduğu resimli kart ya da kartları klasörden bulması ve iletişim partnerine vermesi sağlanır. PECS otizmli veya farklı yetersizlik gruplarından olan ve konuşma öğrenememiş bireylerde temel iletişim kurulmasını sağlamak için dünya genelinde kullanılmaktadır. Doğru yanıt A’dır.

Yanıt Açıklaması: Süreğen hastalıklar, bireyin hayat boyu sahip olduğu bazı sağlık sorunları nedeniyle sürekli olarak bazı tedavi ve bakım hizmetlerine gereksinim duymasıdır.

Yanıt Açıklaması: Engelliliğin önlenmesi, istihdamı, rehabili tasyonu ve toplumsal hayata tam katılımları ve diğer konularda ulusal düzeyde politikaların belirlenmesi çalışmalarını yürütmek, belirlenen politikaları hayata geçirmek, uygulamasını izlemek ve değerlendirmek Engelli ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü görevleri arasında yer alır. Yanıt C şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Zihin yetersizliği olan bireylerde kullanılan düşük teknolojili cihazların en bilinen örnekleri yazı şablonu, görsel zamanlayıcılar, kalem tutma destekleri, fosforlu kalemler, okuma kılavuzları gibi araçlardır. Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Devletlerden sözleşme ile ilgili yargı sürecini yerine getirirken şu prensipler çerçevesinde hareket etmeleri beklenmektedir: a. Engelli bireylerin insanlık onuruna ve bireysel farklılıklarına saygı gösterilmesi, b. Ayrımcılık yapılmaması, c. Tüm engellilerin topluma eksiksiz ve aktif katılımlarının sağlanması, d. Fırsat eşitliği, e. Erişilebilirlik. Yanıt E şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Artırılmış sanal gerçeklik uygulamaları, fiziksel yetersizliği olan bireylerin hareket etmeye yönelik motivasyonlarını artırmak amacıyla kullanılan, üç boyutlu görüntü ve görüntüleme cihazlarından oluşan yüksek teknolojili cihazlardandır. Son olarak aktif video oyunları ise genellikle eğlence ve basit ev içi hareketlerin yapılmasını amaçlayan, tarayıcı bir kamera, oyun konsolu ve ekrandan oluşan cihazlardır. Cihazın üzerinde bulunan tarayıcı kamera aracılığıyla birey herhangi bir kumanda ya da kontrol sistemi olmadan, yalnızca vücut hareketlerini kullanarak ekrandaki karakteri hareket ettirebilmekte; oyun veya spor etkinliğini ev ortamında tamamlayabilmektedir. Doğru cevap D‘dir.

Yanıt Açıklaması: Zihinsel yetersizliğin doğum öncesi nedenleri arasında, kromozomal bozukluklar (Down sendromu, frajil x, William sendromu, Prader-Willi sendromu), annenin geçirmiş olduğu hastalıklar (kızamıkçık, toksoplazma vb.), annenin alkol, madde ya da sigara kullanımı, annenin maruz kaldığı zehirlenmeler, annenin ve babanın fenilketonüri için taşıyıcı olması gibi etkenler sayılabilir.

Yanıt Açıklaması: Bireyin psikolojik, fizyolojik veya anatomik özelliklerinde meydana gelen geçici ya da kalıcı türden bir kayıp, görev bozukluğu veya yapı bozukluğu olarak tanımlanabilir. Zedelenme ile eş anlamlı kullanılmaktadır. Aynı zamanda, zedelenmenin “organların yapısındaki biyofiziksel ve kimyasal bozukluklar” olarak tanımlandığı görülmektedir. Bireyin felçli olması, kollarının olmaması, göz sinirlerinde oluşan tahribat gibi durumlar bozukluk/zedelenmeye örnek olarak verilebilir. Yanıt C şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Otizmli bireyler dikkati yöneltme ve odaklanmada birtakım sorunlar yaşamaktadır. Bu nedenle dikkati dağıtabilecek karmaşık ifadelerden kaçınmak; göz kontağı kurarak kısa, açık ve anlaşılır ifadelerle yapılması gerekenleri tek tek hatırlatmak uygun olmaktadır. Pek çok otizmli birey başkalarının söylediklerini anlamada güçlük yaşamakta ve görsel uyaranlar yardımıyla başkalarının söylediklerini daha iyi anlamaktadırlar. Bu nedenle personelin söylediklerini jest ve mimikleriyle desteklemeleri oldukça önemlidir. Sıralanan özellikleri nedeniyle acil durum personeli yerde sürünerek ilerlemesi konusunda uyarmak istedeği bireye uyarıyı yalnızca sözel olarak yapamak yerine; sözel olarak uyarı yaparken aynı zamanda yerde sürünme hareketini tarif eden hareketler yapması olması ve model olması öncellikle OSB olan bir bireyin varlığında gerçekleşmesi beklenir. Doğru cevap B’dir.

Yanıt Açıklaması: Yardımcı teknoloji kavramı, yardımcı teknoloji cihazları ve yardımcı teknoloji hizmetlerini kapsayan şemsiye bir kavramdır. Yardımcı teknoloji cihazları, özel gereksinimli bireylere işlevsel yaşam becerileri kazandırmak ve var olan becerilerini daha akıcı şekilde kullanmalarını sağlamak amacıyla kullanılan ekipman veya parçası, yazılım ya da ürün sistemi olarak tanımlanabilmektedir. Yardımcı teknoloji hizmetleri ise özel gereksinimli bireylere yardımcı teknoloji araçlarının seçimi, edinilmesi veya kullanımı için sunulan hizmetlerin bütününü kapsamaktadır. Doğru yanıt B’dir.

Yanıt Açıklaması: Alternatif ve destekleyici iletişim cihazları, çeşitli nedenlerle konuşma ve iletişim kurmada sınırlılıklar yaşayan bireylerin, temel gereksinim ve ihtiyaçlarını ifade edebilmeleri amacıyla üretilmiş olan cihazlardır.

Yanıt Açıklaması: Otizmli bireylerde sıklıkla kullanılan düşük teknolojili yardımcı teknoloji araçlarından biri etkinlik çizelgeleridir. Etkinlik çizelgesi bireyin bir etkinliği yerine getirmesi için gereken adımların resimli kartlardan oluşan bir sıralamayla kendisine sunulmasıdır. Günümüzde farklı türleri olmasına karşın etkinlik çizelgeleri özellikle orta ve ağır düzeyde otizmli bireylerin bağımsız olarak günlük yaşamlarını sürdürebilmelerinde önemli rol oynamaktadır. Yanıt A şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukuğu, hem çocuk hem de yetişkinleri etkileyen dikkat eksikliği (odaklanamama), hiperaktivite (ortam için uygun olmayan düzeyde fazla hareketlilik) ve dürtüsellik (düşünmeden çok hızlı hareket etme) ile karakterize genellikle etkileri yaşam boyu süren bir sorundur (APA, t.y.). Bireyin yaşından beklenenden daha sık, daha yoğun ve uzun süreli olarak dikkatsizlik ve/veya hiperaktivite-dürtüsellik özelliklerini göstermesi hâlinde DEHB’den söz etmek mümkün olmaktadır. Çocukların %5’inde DEHB görüldüğü belirtilmektedir. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: Ülkemiz açısından engelli bireylere yönelik uygulamalar için politika belirlemenin temel dayanağı anayasamızdır. Doğru cevap A seçeneğidir.