Özel Gereksinimli Bireyler İçin Afet ve Acil Durum Yönetimi

Yanıt Açıklaması: Özerklik (otonomi): Sivil toplumun olmazsa olmaz ilkesi özerkliktir. Özerklik, sosyal grupların varlığının başkasının desteğine ve yardımına bağlı olmadan devlet yönlendirmelerinden uzak kalabilmesi olarak tanımlanabilir. Bir başka ifadeyle özerklik, STK’ların iktidar karşısında bağımsız olmasıdır. Doğru yanıt B seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Günlük yaşantınızda ya da acil durumlarda işitme engelli bireylerle konuşurken dikkat etmeniz gereken bazı hususlar bulunmaktadır. a. Öncelikle işitme engeli olan bireyin sizin onunla konuştuğunuzu farketmesini sağlayın (örn., arkası size dönükken konuşmayın, omzuna dokunarak size bakmasını sağlayın). b. İşitme engelli bireylerin işitme kaybı hafif, orta ya da çok ağır olabilir. Dolayısıyla işaret diliyle, yazarak ya da konuşarak iletişim kurabilirler. Bu nedenle hangi yolla iletişim kurduğunu öğrenin. c. Açık, anlaşılır ve yavaş konuşun. d. Konuşurken elinizle ağzınızı kapatmayın. Böylece dudaklarınızı okuyabilirler. e. İşitme cihazı kullanan biriyle konuşurken bağırmanıza gerek yoktur. Normal ses tonunuzla konuşabilirsiniz. f. İletişim kurarken yüz yüze ve yakın mesafede olmaya özen gösterin.

Yanıt Açıklaması: Özel gereksinimli bireylerin acil durum anlarında tahliye edilmesini kolaylaştırmak için önerilebileceklerden bazıları şunlardır: Kişisel yönlendirmeye ve korunmaya gereksinim duyan, ailelerine ya da destek kuruluşlarına ulaşamayan zihinsel yetersizliği olan bireyler ve otizmli bireylere mutlaka destek ve koruma hizmetleri sunulmalıdır. Özel gereksinimli bireylerin hangi uyarılara nasıl cevap vereceklerini ve nereye gideceklerini bildiklerinden emin olmak için sık sık tatbikatlar yapılmalıdır. Alarm sistemleri, işitme yetersizliği gösteren bireyler için görsel sinyaller ve görme yetersizliği olan bireyler için sesli sinyaller ile donatılmalıdır. İşaretler veya alarmlar, ofisler veya banyolar gibi daha küçük odalarda bile duyulabilir ve hissedilebilir olmalıdır. Tahliye uyarıları konusunda işitme yetersizliği olan bireyleri kişisel olarak bilgilendirmek için SMS bilgilendirmeler, tek tuşla 112 arayabilen acil durum iletişim cihazları (örneğin çağrı cihazı, GSM saat veya cep telefonu) gibi alternatif araçlar kullanılmalıdır. Görme yetersizliği olan bireylere tahliye planlarının açık ve anlaşılır biçimde açıklanması önemlidir. Ayrıca bu bireylerin çıkış yolları ve güvenli toplanma noktalarını bağımsız olarak bulabilmeleri için sıkça tatbikat uygulamaları yapılmalıdır. Özellikle otizmli bireyler gibi çevresel değişikliklere aşırı hassas olan bireyler için uyum sağlama ve/veya hızlı boşaltma planları yapılmalıdır. Doğru cevap E'dir çünkü o maddenin doğrusu "Tahliye uyarıları konusunda işitme yetersizliği olan bireyleri kişisel olarak bilgilendirmek için SMS bilgilendirmeler, tek tuşla 112 arayabilen acil durum iletişim cihazları (örneğin çağrı cihazı, GSM saat veya cep telefonu) gibi alternatif araçlar kullanılmalıdır."

Yanıt Açıklaması: Down sendromu, doğuştan yetersizlik kapsamında değerlendirilir.

Yanıt Açıklaması: Ülkemizde, okul çağındaki özel gereksinimli çocuklara üç farklı türde eğitim uygulaması sunulmaktadır. Bunlardan ilki, çocukların genel eğitim sınıflarında normal gelişim gösteren akranlarıyla birlikte eğitim alması, ikincisi özel gereksinimli öğrencilerin genel eğitim okulları bünyesinde özel eğitim sınıflarında eğitim alması ve üçüncüsü ise özel gereksinimli öğrencilerin özel eğitim okullarında eğitim almalarıdır. Özel gereksinimli öğrencilerin eğitim ortamlarına yerleştirilmesinde en az sınırlandırılmış eğitim ortamı ilkesi izlenmektedir. En az sınırlandırılmış eğitim ortamı Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği’nde “özel eğitime ihtiyacı olan bireyin; toplumla bütünleşmesini sağlamaya yönelik sosyal, özbakım, dil ve iletişim alanlarındaki davranışlar ile düzeyine uygun akademik ve mesleki bilgi ve becerileri kazandırmak amacıyla destek eğitim hizmetlerinin de verildiği ve mümkün olduğunca yetersizliği olmayan akranlarıyla bir arada olmasını sağlayan en uygun eğitim ortamı” olarak tanımlanmıştır. Doğru cevap A’dır.

Yanıt Açıklaması: İşitme yetersizliği gösteren bireyler için kullanılan düşük teknoojili cihazlara orta düzey ve yüksek teknolojili cihazların sayısının artmasıyla beraber kullanımdan kalkan kulak borusu ve resimli iletişim kartları gibi araçlar örnek olarak gösterilebilir. Orta düzeyli yardımcı teknolojili cihazlara bakıldığında ise karşımıza sıklıkla ışıklı uyarı sistemleri çıkmaktadır. Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: Alternatif ve destekleyici iletişim sistemleri ikiye ayrılır; ek araç kullanımı gerektirenler (Resim değiş-tokuşuna dayalı iletişim sistemi , iletişim panoları, konuşma üreten cihazlar) ve ek araç kullanımı gerektirmeyenler (işaret dili, vücut dili, parmak alfabesi).

Yanıt Açıklaması: Sözlü iletişim becerilerinde geriliği olan bireylerin halihazırdaki iletişim becerilerinin (örneğin sözlü ya da yazılı iletişim) yerine geçmeyi ya da bu becerileri desteklemeyi amaçlayan sistemler Alternatif ve Destekleyici İletişim sistemleridir. Bireylerin düşüncelerini, isteklerini, ihtiyaçlarını, fikirlerini paylaşmaları için konuşmanın dışında kullandıkları tüm iletişim biçimleridir. Doğru cevap B seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Acil yardım birimine başvuran bireylerin, hastalık veya yaralanmalarının şiddetinin tanımlanması ve yaşam risklerinin düzeyine göre sınıflanması işlemine triyaj adı verilir.

Yanıt Açıklaması: Türkiye’nin de taraf olduğu bu protokolün öne çıkan maddelerinden ilki 1. maddesidir. Protokolün bu ilk maddesine göre EHİS’te güvence altına alınan haklarının ihlal edildiği iddiasında olan engelli birey ya da sivil örgütlere, EHİS’in uygulanmasını izlemek üzere kurulmuş, olan Engelli Hakları Komitesine doğrudan başvurabilme imkânı tanımaktadır. Doğru yanıt C seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Otizm spektrum bozukluğu düşünme, hissetme, dil ve başkalarıyla ilişki kurmada sorunlara yol açan karmaşık bir nörogelişimsel bozukluktur. O¨zel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği’nde (2012) ise otizm spektrum bozukluğu olan birey “sosyal etkileşim, sözel ve sözel olmayan iletişim, ilgi ve etkinliklerdeki sınırlılığı erken çocukluk döneminde ortaya çıkan ve bu özellikleri nedeniyle özel eğitim ile destek eğitim hizmetine ihtiyacı olan birey” olarak tanımlanmıştır. Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: Otizm spektrum bozukluğu, belirtileri erken çocukluk döneminde ortaya çıkan, sosyal etkileşimde güçlükler ile sınırlı ilgi alanları ve tekrarlanan davranışlar ile kendini gösteren nörogelişimsel bir bozukluktur. Bireyin tanı alabilmesi için bu özellikleri göstermesi beklenir. Yanıt C şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Afet ve acil durum planlamalarında arama ağacı oluşturma stratejisi görme yetersizliği olan bireyler için oluşturulmuştur.

Yanıt Açıklaması: Otizmli bireylerde sıklıkla tekrarlayıcı konuşma, basma kalıp davranışlar sergileme, duyusal uyaranlara aşırı tepkiler verme, konuşamama, akranlarıyla etkileşim kurmaktan kaçınma ve yalnızlığı tercih etme gibi davranışlar görülmektedir. ABD Sağlık Bakanlığı Hastalık Kontrolü ve Önleme Merkezlerine göre otizm dünyada her 68 çocuktan birini etkilemektedir. Doğru cevap C’dir.

Yanıt Açıklaması: TS ISO 23599: “Görme Özürlü veya Az Görenler İçin Yardımcı Mamuller- Hissedilebilir Yürüme Yüzeyi İşaretleri” Bu nedenle doğru cevap A seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Geri Bildirim: Bireye yapmış olduğu davranışın doğruluğuna ilişkin bilgi verme sürecidir. Örneğin, özel gereksinimli bireye cep telefonuyla bir kişiden yardım istemeyi denemesini istediğinizde, cep telefonunun açma/kapama tuşu yerine ses açma/kapama tuşuna basıyorsa “Telefona erişim sağlamak için açma/kapama tuşunu kullanmalısın” şeklinde geribildirim verebilirsiniz.

Yanıt Açıklaması: Acil durum ve afet hallerinde özel gereksinimli bireylerin rehabilitasyonu ile ilgili yaşanan zorlukların ilki ve belki de en temeli; genel olarak özel gereksinimli bireylerin yaşadıkları fiziksel, çevresel, sosyal ve psikolojik güçlük ve bariyerlere ilişkin bilgi ve farkındalık eksikliğidir.

Yanıt Açıklaması: Epilepsi tanılı bireylere iş güvenliğinin sağlanması konusunda kullanılabilecek yardımcı teknolojiler şu şekilde sıralanabilir: • İş ortamında gürültü seviyelerine maruz kalmayı azaltmak için kulaklık verilmesi, • İyi havalandırılan bir ofis alanı sağlanması, • Ofisine yastıklar ve battaniyeler getirilmesi, • Nöbet geçirirse başını desteklemek için minder kullanılabilmesi.

Yanıt Açıklaması: I.Kelimelerin karşılığı olan işaretleri yapabilmek için ellerini ve kollarını kullanabilecek düzeyde motor becerilere sahip olma, II.İşaretleri öğrenme, öğrendikleri işaretleri akılda tutma ve işaretleri kullanmaları gerektiğinde hatırlama becerilerine sahip olma III.Etkili bir iletişim kurabilmek için işaret dili bilen bir çevreye sahip olma, Yukarıdaki üç madde de işaret dilini kullanmak isteyen bireylerin sahip olması gereken özelliklerdir.

Yanıt Açıklaması: Ülkemizde Türk İşaret Dili yaygın olarak kullanılmamakla birlikte yalnızca işitme yetersizliği olan bireyler tarafından kullanılmaktadır ve her bölgenin işaret dilinde de farklılıklar bulunmaktadır. Bölgeler arasındaki farklı kullanımları ortadan kaldırmak ve bir standardı yakalamak için 2015 yılında Özel Eğitim ve Rehberlik Hizmetleri Genel Müdürlüğü tarafından bir Türk İşaret Dili sözlüğü yayımlanmıştır.