Özel Gereksinimli Bireyler İçin Afet ve Acil Durum Yönetimi

Yanıt Açıklaması: Meydana gelen veya beklenen bir acil durumun ayrıntılarıyla bir veya daha fazla sayıda kişiye mesajların tek yönlü dağıtılmasını veya yayınlanmasını kolaylaştıran yöntemlerin kullanıldığı bir sistemdir. Amaç¸, yalnızca mesajın alıcıya iletilmesidir. Örneğin, şiddetli yağış¸ ve heyelan tehlikesi durumunda belediyelerin anons yapması, yaşanan bir deprem detayları ve olası artçı depremler ile ilgili televizyonlarda bilgi verilmesi, acil durum bildirim sistemlerine örnektir. Doğru cevap B’dir.

Yanıt Açıklaması: Özel gereksinimli bireyler sadece ev, okul, park vb. toplumsal ortamlarda değil günlük hayatta birçok farklı ortam (iş, eğlence merkezi, cadde ve sokaklar vb.) ve durumda (ev kazaları, yangın, deprem vb.) çeşitli tehlikelerle karşılaşabilirler. Bu tehlikelerden korunabilmeleri için bazı temel güvenlik becerilerini yerine getirebiliyor olmaları gerekir. Güvenlik Becerileri özel gereksinimli bireylerin toplumda bağımsız birer birey olarak yaşayabilmesi, güvenli bir yaşam sürdürebilmesi, bir işte çalışabilmesi ve toplumsal ortamlara katılabilmesi için gerekli olan beceriler olarak tanımlanabilir.

Yanıt Açıklaması: Acil durum ve afet hallerinde özel gereksinimli bireylerin rehabilitasyonu; özel gereksinimli bireylerin acil durum ve afet halleri sırasında ve sonrasında yaşamaları olası zorlukların belirlenmesi, önlenmesi ve/veya en aza indirgenmesi doğrultusundaki çalışmaları kapsar. Doğru cevap C seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Konuşma üreten cihazlar; bir kelime ya da cümleciği temsil eden pek çok sembol (örneğin; fotoğraf, renkli ya da siyah-beyaz çizimler) içeren ve dijitalleştirilmiş (önceden kaydedilmiş başka birinin konuşması) ya da yapay (bilgisayar tarafından üretilen konuşma) sesli mesajlar sunabilen elektronik cihazlardır. Bu mesajlar talep etme, yorum yapma, selamlama ya da sorulara yanıt verme gibi pek çok iletişimsel işleve hizmet etmektedir. Yanıt E şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: PECS’in olumlu etkilerinin yanı sıra bazı sınırlılıkları bulunmaktadır. İlk olarak klasördeki resimli kart sayısı arttıkça iletişim klasörlerinin hantal ve ağır olması taşıma zorluğuna neden olmaktadır. Ayrıca, farklı iletişim becerilerine hizmet edebilmesi için çok sayıda resimli kart hazırlığı gerektirmektedir. Resimli kartlar hazırlamak için en uygun görselin bulunması, kartın uzun süre kullanılabilmesi için sağlamlaştırılması gibi ek hazırlıklar gerekmektedir. Diğer yandan, gerekli resmi bulmak için klasör sayfalarını incelerken kullanıcılar için zaman kaybına neden olmaktadır. Örneğin, acil durumda bir yakınının telefon numarasını arayan bir kişi, yüzlerce resim arasından aradığı kartı bulmak için çok zaman harcayabilir. Son olarak kullanıcıların resimleri değiş-tokuş yapabilmesi için iletişim kuracakları kişiye yakın mesafede olmalarını gerektirmektedir. Doğru cevap A’dır.

Yanıt Açıklaması: Model Olma: Bir becerinin sergilenmesi için gerekli beceri basamaklarını adım adım sözlü/sözsüz olarak bireye gösterilmesi ve daha sonra bu davranışı bireyin kendi başına gerçekleştirmesine fırsat verilmesidir. Örneğin, özel gereksinimli bireye cep telefonuyla bir kişiden yardım istemeyi model olma uygulamasıyla gösterirken cep telefonundan bir kişiyi aramak için gerekli beceri basamaklarını adım adım bireyin görebileceği şekilde sergilemeniz gerekir. Sonra bireye bu beceriyi sergilemesi için fırsat verilerek beceriyi doğru bir şekilde sergileyip sergilemediği kontrol edilir.

Yanıt Açıklaması: ADİ sistemleri ek araç¸ kullanmayı gerektiren ve gerektirmeyen sistemler olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. Ek araç¸ kullanmayı gerektirmeyen iletişim sistemleri; bireyin mesaj iletmek için kendi vücudunu kullanmasına dayalıdır. İşaret dili, vücut dili, jestler ve parmak alfabesi ek araç¸ kullanmayı gerektirmeyen sistemlerden birkaçıdır. Doğru cevap D’dir.

Yanıt Açıklaması: Acil durum ve afet hallerinde özel gereksinimli bireylerin rehabilitasyonu ile ilgili yaşanan zorlukların ilki ve belki de en temeli; genel olarak özel gereksinimli bireylerin yaşadıkları fiziksel, çevresel, sosyal ve psikolojik güçlük ve bariyerlere ilişkin bilgi ve farkındalık eksikliğidir.

Yanıt Açıklaması: Toplumunun genelinin özel gereksinimli bireyler için hazırlanan acil durum planlarına ve müdahale etkinliklerine katılımının teşvik edilmesi için çeşitli stratejiler kullanılması özel gereksinimli bireylere yönelik organizasyonlara katılım sağlama stratejisi altında yer alan bir strateji iken diğer şıklarda yer alan stratejiler özel gereksinimli bireylerin tanımlanması, numaralandırılması ve yerlerinin belirlenmesine ilişkin yapılabilecekler arasında yer alır. Doğru yanıt D seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Zihinsel yetersizliği olan bireyler sosyal ilişkiler kurma ve bu ilişkileri sürdürme konusunda zorlanmaktadır. Bunun nedeni çoğu zaman, bilişsel becerilerdeki yetersizlikler, uygun olmayan iletişim ve dil kullanımı ile davranış sorunlarıdır. Sohbet konusunu sürdürememe, uygun olmayan yakınlıkta kalma, göz kontağı kurmama gibi özellikler, sosyal ilişkilerde güçlükler yaşamalarına neden olan durumlardan bazılarıdır.

Yanıt Açıklaması: Yangından korunma becerisinin sergilenmesinde üç basamağın yerine getirilmesi gerekir. Bu basamaklar: • Yangını fark etmek, • En kısa ve güvenilir yoldan yangın olan ortamdan uzaklaşmak, • Yangın sonrası daha önceden belirlenmiş bir buluşma yerinde güvenilir bir yetişkini beklemek (aile üyeleri, polis memuru vb.). Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Özel eğitim hizmetleri yönetmeliğinde dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu olan bireyden “yaşına ve gelişim seviyesine uygun olmayan dikkat eksikliği, aşırı hareketlilik, hiperaktivite ve dürtüsellik belirtilerini en az iki ortamda ve altı ay süreyle gösteren, bu özellikleri yedi yaşından önce ortaya çıkan, özel eğitim ile destek eğitim hizmetine ihtiyacı olan birey” olarak söz edilmiştir. Doğru cevap E’dir.

Yanıt Açıklaması: Resim değiş-tokuşuna dayalı iletişim sistemi, Resimli semboller aracılığıyla talep etme, sorulara cevap verme ve yorum yapma gibi iletişim becerilerinin kazandırılmasını sağlayan bir iletişim sistemidir. Bir iletişim klasörü ve pek çok resimli karttan oluşan araçtır. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Afet ve acil durum anlarında özel gereksinimli bireyleri tanıma, anlama ve yardımcı olma konularındaki bilgi eksiklikleri, halen çok büyük bir sorundur. Doğru cevap C seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Alternatif ve destekleyici iletişim (ADİ) sistemleri, sözlü iletişim becerilerinde geriliği olan bireylerin halihazırdaki iletişim becerilerinin (örneğin sözlü ya da yazılı iletişim) yerine geçmeyi ya da bu becerileri desteklemeyi amaçlayan sistemlerdir. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: Rol Oyun: Bireyin, kendisinden farklı bir bireyin karakterini ve davranışını duygusal/bilişsel olarak canlandırmasıdır. Örneğin, kaybolmanın ne demek olduğunu özel gereksinimli bireye rol-oyun uygulamasıyla öğretmek istiyorsanız bir film sahnesi gibi rol yapıp bu davranışı özel gereksinimli bireyin karşısında sergilemelisiniz; (“nerede olduğumu bilmiyorum, burası neresi, kimseyi tanımıyorum, sanırım kayboldum. Güvenebileceğim bir kişiden yardım istemeliyim”)

Yanıt Açıklaması: I.Her resimli kart yalnızca tek bir mesaj içermelidir. II. Resimli kartlar mümkün olduğunca sade ve anlaşılır olmalıdır III. Resimli kartlar taşınamayacak kadar büyük veya görünmeyecek kadar küçük olmamalıdır Yukarıdaki üç madde deotizm spektrum bozukluğu olan bireyler için hazırlanan görselerin özelliklerindendir.

Yanıt Açıklaması: Dünya Sağlık Örgütüne göre, kısıtlı altyapı ve sağlık imkânlarına sahip ülkelerde doğal veya insan kaynaklı nedenlere dayalı olarak oluşması fark etmeksizin, acil durum ve afet halleri özel gereksinimli bireyler için çok daha yıkıcı sonuçlar doğurabilmektedir. Bu durum, özel gereksinimli bireyleri acil durum ve afet halleri karşısında diğer bireylere kıyasla daha dezavantajlı kılan birtakım faktörlerden kaynaklanmaktadır. Bu faktörler sadece sahip olunan özel gereksinim türüne dayalı güçlüklerle sınırlı kalmamakta, destek alınan aile ve yakınlardan ayrı düşmek, donanım ve yardımcı cihazların kaybı ve hasar görmesi ve bilgiye ulaşma zorluğu gibi konular da acil durum ve afet hallerinde özel gereksinimli bireyler açısından problem oluşturmaktadır. Bu durum, acil durum ve afet hallerinde özel gereksinimli bireylere yönelik rehabilitasyon hizmetlerine verilmesi gereken öneme işaret etmektedir. Acil durum ve afet hallerinde özel gereksinimli bireylere yönelik rehabilitasyon hizmetlerinin önemini ortaya koyan diğer bir faktör, acil durum ve afet hallerinden sonra bireylerin yaşamlarında oluşan güçlük ve gereksinimlerin uzun süreli olmasıdır. Doğru cevap E'dir çünkü bütün maddeler geçerlidir.

Yanıt Açıklaması: Cep telefonunu kullanarak bir kişiden yardım isteme becerisiyle ilgili örnek bir beceri analizi, aşağıdaki basamaklara benzer şekilde oluşturulabilir: • Cep telefonunun açma/kapama tuşunu basılı tutup telefonun açılması beklenir, • Telefon açıldıktan sonra telefon menüsünden rehber uygulaması seçilir, • Aramak istediğiniz kişinin adı rehberden bulunup ara tuşuna basılır, • Aradığınız kişinin telefonu açması beklenir.

Yanıt Açıklaması: Konuşma becerisini sonradan yitirenler ve bu özellikleri itibariyle Alternatif ve Destekleyici İletişim Sistemlerini kullanmaya aday bireyler arasında afazi, parkinson hastalığı ve  beyin hasarına bağlı olarak ortaya çıkan dil ve konuşma bozukluklarına sahip bireyler vardır. Doğru cevap D seçeneğidir.