Afet Psikolojisi ve Sosyolojisi

Yanıt Açıklaması: Temel kırılganlık göstergelerinden sosyal etkinlik kapsamında eğitim ve sağlık, demografi ve istihdam ile ordu yer alır.

Yanıt Açıklaması: Sıklıkla yalnızca birkaç hafta süren ve  toplumdaki bağların oldukça kuvvetli olduğu aşama "balayı aşaması"dır. Doğru yanıt B seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Sosyal etkinlik grubunda eğitim ve sağlık, demografi, istihdam ve ordu ile ilişkili göstergeler yer almaktadır. Kırılgan grupların belirlenmesinde malnütrisyon (yetersiz beslenme), okula geç kayıt, sınıf tekrarı, işsizlik, yoksulluk sınırının altında gelir, emeklilik hakkı, sağlık sigortası kapsamı, evde musluk suyunun bulunması, kanalizasyon imkânlarının bulunması, afet eğilimli bir alanda yaşama gibi göstergeler izlenmektedir. Kırılganlığı yüksek grupların yüksek riske sahip olmaları, afete maruziyeti yüksek coğrafyalarda sürdürülen yaşam, yaşam alanlarının afete karşı yeterince dirençli olmaması, farkındalık ve eğitim düzeylerinin düşük olması sayılabilir.

Yanıt Açıklaması: Sosyal sermaye, diğerleri ile ilişki kurabilme, kişileri örgütleyebilme yeteneğini kapsayan bir kavramdır

Yanıt Açıklaması: Bununla birlikte afet, kadınlar için bir fırsat kapısını da oluşturmaktadır. Afet nedeni ile evlerin yıkılması, bir yönü ile kamusal alan ile özel alan arasındaki ayrımı ortadan kaldırabilmektedir. Bu olasılık ise, özel alan içinde olması geleneksel cinsiyet rolleri çerçevesince uygun görülen kadınların kamusal alana çıkmasına olanak sağlamaktadır. Özellikle afet yönetimi sürecinde kadınların da karar verme mekanizmalarına dahil olması ya da dahil olma fırsatına sahip olması, çoğunlukla kamusal alana çıkma ile birlikte gerçekleşmektedir.

Yanıt Açıklaması: Afetlerden etkilenme oranı, afete maruz kalan ülkelerin fiziki ve beşerî altyapısına, afetle yaşama kültürüne, hazırlık düzeyine ve ilgili pek çok faktöre bağlı olarak değişkenlik göstermektedir. Ülkelerin gelişmişlik düzeyleri ile kırılganlık düzeyleri arasında ters yönlü bir ilişki vardır.

Yanıt Açıklaması: Afet çalışmaları, erkeklerin sosyal olarak kırılgan, güçsüz oldukları alanları (eşitsizliğe maruz kaldıkları alanları), afete verdikleri tepkileri ve afet sonrasındaki iyileşme süreçlerini daha ayrıntılı olarak anlama şansını elde etmektedirler. Bu analizler sonucunda erkeklerin afet nedeni ile ölüm oranlarının kadınlara nazaran daha yüksek olduğu, erkeklerin göç etme eğilimlerini afet sonrasında arttığı (yeni bir yaşam kurmak, iş bulmak için), afetlere ilk müdahale eden sosyal kesim oldukları için psikososyal yönden etkilendikleri ortaya çıkmıştır.

Yanıt Açıklaması: Afetlerin en temel özellikleri arasında yer alan statükoyu, yani sosyal yaşamın olağan, normal işleyişini sekteye uğratması, onu deneyimleyen kişilerde farklı tepkilerin oluşmasına neden olmaktadır. Afet ve afet riski yönetimi, afetlerin yıkıcı etkilerini minimum seviyeye indirme amacını taşımaktadır. Bu hedefe ulaşmak için ise afet farkındalığının ve kültürünün bireysel ve toplumsal düzeyde oluşmasına ve sürekli canlı tutulmasına ihtiyaç duyulmaktadır. Bu değişim kültürel ve siyasal alandadır.

Yanıt Açıklaması: Çocuğun yaşı, cinsiyeti, maruz kaldığı travmatik olayın niteliği, kişilik özelliği, bilişsel özellikleri, aile içi ilişkilerinin niteliği gibi etmenler afet sonrası stres bozukluklarının etkilerini belirleyebilmektedir. Doğru yanıt C'dir.

Yanıt Açıklaması: Ulusal düzeyde gerçekleştirilen çalışmalara ek olarak uluslararası platformlarda da çocuk ve gençlerin afet nedeni ile kırılganlıkları ve afet ile başa çıkma kapasitelerini vurgulayan girişimler bulunmaktadır. Bu konu ile ilgili olarak Birleşmiş Milletler bünyesinde bulunan Afet Riski Azaltma Ofisinin önderliğinde gerçekleştirilen Sendai Çerçeve Eylem Planı’nı (2015-2030) örnek olarak vermek mümkündür. Bu çerçeve ile ilk defa uluslararası boyutta afet ve çocuk-genç arasındaki ilişki ortaya konulmaktadır.

Yanıt Açıklaması: Politik anlamda alınan önlemler toplumların afetlere karşı daha hazırlıklı ve dayanaklı olmasını beraberinde getirebilmekte ve böylece afet öncesinde afete karşı daha kırılgan durumda olan toplumların güçlenmesi gerçekleştirilmiş olabilmektedir. Bu olasılık 2015 yılında yayınlanan Sendai Afet Riski Azaltma Çerçevesi’nin gündemini oluşturmuş ve özellikle bu söylem “geçmişi daha iyi inşa etmek” ifadesi ile sloganlaşmıştır. Bu çerçeveye göre afetlerin statükoyu bozma özelliği, normal hayatın önceki koşullardan daha iyi koşullarda yeniden yaratılmasına olanak sağlamaktadır. Diğer bir deyişle afetler, etkilenen topluma “fırsatlar penceresi ” sağlama potansiyeline sahiptirler. Bahsi geçen “fırsatlar penceresi” çoğunlukla, afet sonrasındaki süreçleri kapsamaktadır.

Yanıt Açıklaması: Terapi hizmetleri gibi problemler  STK gözünden yaşlı bireylerin afet sonrası problemleri olarak değerlendirilmektedir. Bireylerin gözünden problemler ise ; • Gelir • Sağlık hizmetlerine erişim • Barınma • Yaşlılara özelsağlık hizmetlerine ulaşım • Yiyecek ve beslenme • Aileden izole olma ya da uzaklaşma şeklinde ifade edilmektedir.

Yanıt Açıklaması: Afetin yarattığı kaos ortamında kadın ve kızların, erkeklere nazaran daha kırılgan olmasının arkasında yatan nedenleri Ariyabandu and Wickramasinghe (2004) şu şekilde sıralamaktadır: • Sosyal hareketlilik açısından sınırlılıklar, bunun yanı sıra sosyal ve kültürel olarak kadınların erkeklere bağımlı olması durumu, • Uyarı bilgilerine ulaşmada ve bu uyarılara tepki verme (afet anında yapılması gereken davranışlar) konusunda sınırlılıklarının ve zayıflıklarının olması durumu, • Cinsel istismara, hane içi ve dışı şiddete yüksek oranda maruz kalma riski, • Çocuk doğurma ve büyütme ile ilgili faktörler, • Okuma yazma ve okullaşma seviyesinin oranının düşük olması ve • Aile içindeki tüm kesimlerin (çocuk, yaşlı, hasta, engelli, genç gibi) bakımından sorumlu olması.

Yanıt Açıklaması: Konutlar, şirketler ve altyapı depremin ekonomiye doğrudan maliyetleri arasında yer alırken, dolaylı maliyetleri; katma değer kaybı, acil yardım harcamaları ve toplam hasar kaybıdır.

Yanıt Açıklaması: Türkiye’de bulunan göçmenlerin bir kısmının kuraklık, iklim değişikliği gibi çeşitli afet türlerine maruz kalma sebebiyle ülkemize gelmiş olduklarını ve bu insanlara iklim mültecileri ya da ekolojik mülteciler denildiğini çevrenizdekilerle paylaşın.

Yanıt Açıklaması: Afetlerin, tehlikelerin bir anlamda afet risklerinin olumsuz etkilerini minimum düzeye düşürmek ve olumlu etkilerini mümkün olan üst seviyelere taşımak amacını taşıyan afet yönetimi, afet ve toplumsal cinsiyet tartışmalarında önemli bir yere sahiptir. Özellikle kadının kamusal alanda görünürlüğünün az olması yani stratejik ihtiyaçlarının yeteri kadar sağlanamaması gerçeği afet yönetimi ile ilgili farklı inisiyatifler tarafından uzun bir süre fark edilmemiş ve bu nedenle sorunun çözümü için gerekli adımların atılmasında oldukça geç kalınmıştır.

Yanıt Açıklaması: Afet aracılığı ile statükonun, toplumun dengesinin yani normal işleyişinin bozulması [V2] sorunu, toplum içinde yeni ihtiyaçların oluşmasına ya da var olan ihtiyaçların daha da artmasına sebep olmaktadır. Bu gereksinimler ise, mikro seviyedeki yenilikler ve uzmanlıklar ile karşılanmaktadır [M3]. Bu yenilikler, toplumun geneli için “fırsatlar penceresi” yaratma potansiyelini içermektedir. Söz gelimi, afet sonrası tepki ve iyileşme süreçlerinde, afet topluluğunun deneyimlerinin afet yöneticileri ve yerel politikacılar tarafından dikkate alınması bir yenilik, bir icat olarak kabul edilebilir.

Yanıt Açıklaması: Siyasi olma ve Prestij ve güç sağlayan rolller erkeklerin toplumsal cinsiyet rollerindendir.

Yanıt Açıklaması: Tüm dünyada afetlere yönelik planlama, risk azaltma ve hazırlık kültürünü yaymayı amaçlayan Dünya Afet Risk Azaltma Günü, Birleşmiş Milletler Genel Kurulunun kararı ile ilk kez 1989 yılında yapılmıştır.

Yanıt Açıklaması: Afet, meydana geldiği toplumlarda toplumun nerdeyse tümünü kapsayan bir travmaya neden olmaktadır. Bu travma ile mücadele etmek için toplumların geliştirdiği kültürel kökenli yanıtlar şu şekilde özetlenebilir: Tüm toplum tarafından paylaşılan yeni uğraşların/ yeni sembollerin geliştirilmesi Kültürel normların afet sonrasında değiştirilmesi/yozlaştırılması Nesilden nesile aktarma Doğru cevap E seçeneğidir.