Afet Psikolojisi ve Sosyolojisi

Yanıt Açıklaması: Doğru cevap B dir. Afet sonrası sağlık ve bağımsız yaşama ile ilgili endişeler yaşlılar grubu için daha geçerli olabilmektedir.

Yanıt Açıklaması: Afetlerin bir travma olarak nitelendirilmesine yol açan bir diğer özelliği ise çocuğun kendisine ya da kendisi için önem taşıyan diğer kişilerin yaşamına ve fiziksel bütünlüğüne yönelik doğrudan ya da dolaylı tehdit oluşturmasıdır. Afetler, ortaya çıkardıkları ölüm düşüncesi ve tehdit algısı nedeniyle çocuklarda yoğun ve derin korkuya neden olurlar.

Yanıt Açıklaması: Fransız

Yanıt Açıklaması: Psikososyal destek uygulanırken, afet yaşantısı ve genel olarak müdahaleler ile ilgili göz önünde bulundurulması gereken çeşitli ilkeler ve yönergeler bulunmaktadır. Buna göre, afet yaşayan herkes bu deneyimden etkilenirken, afet sırasında ve sonrasında insanlar kendilerini toparlasalar da, sosyal yaşamda ve iş yaşamlarında daha az etkili olabilmektedirler. Ayrıca afetler sonrası ruh sağlığı hizmetleri sıklıkla psikolojik olmaktan ziyade pratiktir; ruh sağlığı çalışanlarının geleneksel yöntemleri bir kenara koyması, ruh sağlığı etiketlerini kullanmaktan kaçınması ve müdahale için etkin bir destek programı kullanılması gerekmektedir. Bununla birlikte, afet sonrası bireylerin gösterdikleri stres tepkilerinin çoğu normal dışı bir olaya verilen normal tepkilerdir.  Doğru cevap D’dir.

Yanıt Açıklaması: Afetlere bağlı travmatik deneyimlerin ardından çocuklarda çeşitli stres tepkileri ortaya çıkabilir. Bunlar, “bilişsel”, “duygusal”, “davranışsal ve sosyal” ve “bedensel ve fizyolojik” tepkiler olmak üzere dört ana başlık altında incelenebilir. Şıklarda verilen tepkilerden uyku sorunları bilişsel değil bedensel ve fizyolojik tepkilerden biridir. Doğru cevap E’dir.

Yanıt Açıklaması: Türkiye’de afetlerin sosyolojik bir problem olarak ele alınmasının tarihi çok yenidir; bu alanda yapılmış ilk sosyolojik çalışmalar ancak 1990’lı yılların sonlarına uzan-maktadır. 1999 Marmara Depremi afet araştırmalarının içeriği ve yönelimi açısından da bir dönüm noktası oluşturmuştur. Bu deprem bir yandan, afetleri sonuçları toplumsal olan ‘doğal’ bir olgu olarak inceleme eğilimine sahip fen bilimcilerin aksine, afetin kendisine toplumsal bir olgu olarak yaklaşan sosyolojik araştırmaların yükselişine neden olmuştur. Bir yandan da afetleri devlet- sivil toplum ilişkisinin ve demokrasi sorununun bir konusu hâline getirerek yeni tartışma alanları yaratmıştır. Doğru yanıt D'dir.

Yanıt Açıklaması: Doğru cevap B seçeneğidir. Diğer seçeneklerin bazılarında, depremden etkilenen veya etkilenmeyen halkın afet konusunda farkındalığının arttırılmasına yönelik çalışmalar yer almaktadır. Bazılarında ise afet süreci öncesinde uzmanların eğitim ve hazırlığına yönelik çalışmalar yer almaktadır. Ancak B seçeneğinde bir doğal afet gerçekleştikten sonra bölge halkına verilen psikososyal çalışmalardan, diğer deyişle bir krize müdahale çalışmasından bahsedilmektedir. Bu nedenle B seçeneği afet farkındalığını arttırma çalışmaları içerisinde yer almamaktadır. Bu projede 1999 Marmara ve Düzce depremlerinden etkilenen halkın afet farkındalığı ve hazırlıklı olmalarını geliştirmek amaçlanmıştır.

Yanıt Açıklaması: Çocukların afetlere verdikleri tepkileri ve psikolojik belirtilerin gelişimini etkileyen etkenler “çocuğun bireysel özelliklerini”, “çevresel özellikleri” ve “afet yaşantısı ve afetin özelliklerini” kapsamaktadır. Şıklarda verilen “maruz kalma düzeyi” ve “afetin türü ve şiddeti” afet yaşantısı ve afetin özelliklerinden; “gelişim düzeyi” ve “geçmiş travmatik deneyimler” çocuğun bireysel özelliklerinden iken, “ailenin özellikleri” ise çevresel özelliklerden biridir. Doğru cevap E’dir.

Yanıt Açıklaması: Doğru cevap C' dir. Afetlere maruz kalan çocukların gelişiminde gerileme davranışlarının örneği içinde bulunduğu gelişimsel dönemden daha önceki bir döneme ait davranışlar (altını ıslatma, parmak emme ve b. gibi) sergilemesidir.

Yanıt Açıklaması: Travmatik olaylar sonrasında çocukların tepkilerini incelemek üzere 1950’lerde yapılan çalışmaların genellikle tek bir zaman aralığında alınan ölçümlere dayalı ve ebeveynlerden bilgi toplama yoluyla edinilen sonuçları içerdiği gözlemlenmektedir. Bu çalışmaların bulguları ise, çocukların afetlerden etkilenmediğini yönünde bir günümüzde geçerliğini yitirmiş bir çıkarıma yol açmıştır. Çocukların olaylardan etkilenmediği sonucuna varılmasının asıl nedeni, ölçümlerin yetişkinlere yönelik ölçütler dikkate alınarak yapılmış olması ve o dönemlerde çocukların travmatik olayları fark etmeyip anlamayacağı yönünde yaygın bir toplumsal anlayışın varoluşudur.

Yanıt Açıklaması: Drabek

Yanıt Açıklaması: Afet psikolojisi araştırmalarında uyulması gereken etik ilkeler şunlardır: -Bilgilendirilmiş onam -Yetkinlik/yeterlilik -Yararlı olmak ve zarar vermemek -Dürüstlük -İnsan haklarına saygı Doğru yanıt B seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Hobfoll ve arkadaşları (2007) afetler gibi toplu travmatik olaylar sonrası gerçekleştirilecek müdahaleler için bilimsel temele dayalı beş temel prensip belirlemişlerdir. Bunların ya da bileşenlerinin acil durumlardan sonraki erken dönemde ya da orta vadede önleme ya da müdahale çalışmaları kapsamında uygulanmasını önermişlerdir. Bu prensipler, 1. Güvenlik hissinin sağlanması, 2. Sakinleştirmenin yapılması, 3. Öz-yeterlik ve toplumsal yeterlik hissinin güçlendirilmesi, 4. Bağlantılı olma duygusunun pekiştirilmesi ve 5. Umudun artırılmasıdır. Doğru cevap D seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Nitel araştırmalar, afetlerin psikososyal etkileri ve uygulanan müdahalelerin etkinliğini derinlemesine anlamak amaçlı olarak kullanılması ve afetzedeler için önemli temaları ortaya koyması açısından değerlidir. Bu tür çalışmalarda derinlemesine görüşmelerden elde edilen cevaplar dikkatlice incelenir ve belirlenen temalar ve konular ortaya çıkarılır. Ayrıca nitel çalışmaların, nicel anket çalışmaları ile birleştirilmeleri araştırma konusu ile ilgili çok detaylı bilgiler sunabilir. Doğru cevap A’dır.

Yanıt Açıklaması: olayda az kayıp yaşayanlar

Yanıt Açıklaması: Son yıllarda, alanyazında doğal afetlerin çocuklar üzerindeki etkilerini ele alan araştırmaların sayısında ciddi bir artış olmuştur. Ülkemizde 1999 Marmara Depremi’nden sonraki ilk 10 yıl içinde afet ruh sağlığı alanında yapılmış çalışmaların niceliği ve niteliğinde önemli bir artış meydana geldiği saptanmıştır. 1999 Marmara Depremi sonrasında Türk Psikologlar Derneği (TPD), UNICEF’in desteği ile Marmara Depremi Psikolojik İlk Yardım Projesi’ni yaşama geçirmiştir. Yedi ay süresince 500 psikoloğun gönüllü hizmet verdiği proje kapsamında, deprem bölgelerinde yaşayan yaklaşık 12.000 kişiye ulaşılarak bireysel ve gruplar hâlinde psikoeğitim hizmetleri sunulmuştur. Bu gönüllü hizmetler sırasında ve/veya sonrasında bilimsel amaçlı araştırmalar da yürütülmüştür.