Afet Psikolojisi ve Sosyolojisi

Yanıt Açıklaması: Herhangi bir müdahale programını uygulamadan önce bu programdan yararlanacak gruba uygulanacak programın özellikleri, ne kadar etkili olabileceği, diğer alternatif uygulamalar ve eğer varsa, verebileceği zararlar hakkında bilgi vermek gereklidir. Bu bilginin içinde programın neleri kapsayacağı, süresi ve olası etkileri hakkında da bilgi verilir. Ayrıca bu durumda kullanılabilecek alternatif uygulamalar da anlatılır. Katılımcılardan tüm bu bilgileri aldıktan sonra, yani bilgilendikten sonra verilecek destek programına katılmayı kabul ettiklerini gösteren onay almak gerekir. Bu onaya “bilgilendirilmiş onam” denmektedir. Doğru cevap D’dir.

Yanıt Açıklaması: psikososyal

Yanıt Açıklaması: Afetler sonrasında en sık rapor edilen psikolojik sorun olan travma sonrası stres bozukluğunun(TSSB) 1800’lere dek uzanan bir geçmişi olmasına karşın, bu konuya ilişkin alanyazın çoğunlukla  erişkinlerin travma sonrası tepkilerine odaklanmıştır.

Yanıt Açıklaması: Afetlerin her zaman önceden tahmin edilebilir olmaması afet deneyiminin kendine özgü ayırt edici özellikleri arasındadır.

Yanıt Açıklaması: Acil durum yöneticileri için getirilen önerilerde, Dynes (1994), Neal ve Phillips (1995) ve Drabek (2003) gibi araştırmacılar, acil müdahaleleri yönetmenin, otoriteye dayalı olmaktan ziyade kaynak temelli teorik modellerin uygulanmasını gerektirdiğini vurgulamaktadırlar.

Yanıt Açıklaması: Kişilerin yaşadıkları olaya ilişkin etkenler de bireylerin travma sonrasında yaşadıkları gelişim düzeylerini belirgin bir şekilde etkilemektedir. Örneğin, deprem gibi bir doğal afet yaşantısı olan bireylerin olayda yaralanma düzeyleri, konutlarını kaybetme veya konutlarının hasar alması, geçici konutlara yerleşmeleri gibi maruz kalma etkenlerinin travma sonrası gelişim düzeylerini artırdığı görülmüş; bunları yaşayan bireylerin daha fazla destek talep etme ve alma eğiliminde olabilecekleri belirtilmiştir. Doğru yanıt B'dir.

Yanıt Açıklaması: Afet psikolojisi alanında yapılan araştırmalar ve uygulamalar özellikle II. Dünya Savaşı sonrası ortaya çıkmıştır. 1950’ler sonrasında afet çalışmaları süreklilik göstermeye başlamıştır. Daha sonra Vietnam savaşında görev yapan askerlerin bir kısmının savaştan psikolojik olarak etkilendikleri gözlemlenmiştir. Bazı askerlerin uzun süreli psikiyatrik sorunlar yaşamaya başladığı ve savaş öncesi psikolojik ve psikiyatrik sorunu olmayanların da önemli psikolojik sorunlar yaşadığı görülmüştür. Amerikan Psikiyatri Birliğinin hazırladığı ruhsal rahatsızlıkların sınıflandırılması sistemi olan DSM-III’te, 1980 yılında ilk defa travma sonrası stres bozukluğu (TSSB) tanısına yer verilmiştir. Doğru yanıt D'dir.

Yanıt Açıklaması: Afet psikolojisinin çalışma alanlarını temelde üç grupta incelemek mümkündür. Bunlar afetlerin yol açabileceği psikolojik etkilerin ve bunlarla ilişkili değişkenlerin incelenmesi, ikincisi bu etkileri azaltmak için afetzedelere uygulanabilecek kısa ve uzun vadeli müdahaleler ve son olarak da afetlere hazırlıklı olmak için toplumu eğitmek, farkındalık yaratmak ve hazırlıklı olma davranışlarını teşvik etmektir. Doğru yanıt B'dir.

Yanıt Açıklaması: Amerikan Psikiyatri Birliğinin hazırladığı ruhsal rahatsızlıkların sını?andırılması sistemi olan DSM-III’te, 1980 yılında ilk defa travma sonrası stres bozukluğu (TSSB) tanısına yer verilmiştir. Doğru yanıt B seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Çocuğun kendisini olay anından kopuyor gibi hissetmesi, gerçeklikten uzaklaşması, olayın yaşandığını ya da ayrıntılarını hatırlayamaması ve olayı yaşayan kendisi değilmiş gibi hissetmesi “disosiyasyon (çözülme, kopma)” belirtileridir. Doğru cevap B’dir.

Yanıt Açıklaması: A,B,C,D seçenekleri bireysel özelliklerinden kaynaklanan durumlar olurken E şıkkı çevresel özellikler ile ilgili bir durumdur.

Yanıt Açıklaması: Söz konusu öneriler arasında şunlar bulunmaktadır: • Tüm tehlikeler yaklaşımı esastır. • Planlama ve hazırlık faaliyetleri, gerçekleştirilmesi gereken ve alınacak hedefler değil, sürekli süreçlerdir. • Mitlere değil sosyal bilim alanının araştırma bilgisine dayalı olarak, program etkinliklerine, önceliklerine ve uygulama stratejilerine rehberlik edilmelidir. • Afet planları davranışsal tepki için kılavuzlar olacaksa, bunları uygulayanlar tarafından geliştirilmelidirler. • Acil müdahaleleri yönetmek, otoriteye dayalı olmaktan ziyade kaynak temelli teorik modellerin uygulanmasını gerektirir. Doğru yanıt D'dir.

Yanıt Açıklaması: TSG düzeylerini arttıran bazı faktörler bulunmuştur. Bu faktörlerden bazıları şöyle sıralanabilir: • Sosyodemografik özellikler (kadınlar, evli olanlar, gençler) • Kişilik özellikleri (iyimser olanlar; deneyi me açık olanlar) • Olaya ilişkin faktörler • Olay üzerinden geçen zaman • Olay sonrasında sosyal destek • Olay hakkında düşünme tarzı • Olay ile baş etmede kullanılan yöntemler Doğru yanıt C seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: İtalya ve Japonya

Yanıt Açıklaması: Gerileme (regresyon), çocuğun ağır ve yoğun bir duyguyla ya da yeni durumla baş edemediğinde, içinde bulunduğu gelişimsel dönemden daha önceki bir döneme ait davranışlar sergilemeye başlamasıdır.Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: Araştırmacılar, doğal afetlerin çocuklarda yarattığı uzun süreli psikolojik etkilerin üç yolla oluşabileceğini vurgulamaktadır. İlk olarak, afetler çocukların fiziksel bütünlüklerine ve sağlıklarına zarar verme yoluyla olumsuz etkilere neden olmaktadırlar. Çocukların doğal afetlerden etkilendiği ikinci yol, afet sonrasında gelişebilecek psikolojik rahatsızlıkları içermektedir.  Afetler toplumsal sistemlere verdiği hasar nedeniyle de çocuklar üzerinde olumsuz etkiler ortaya çıkarmaktadır. Soruda bu yolları ve etki mekanizmalarını en doğru ve kapsayıcı biçimde içeren şık A seçeneğidir. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Doğru cevap E seçeneğidir. Travmatik yaşantılar sonrası yürütülen toplum temelli psikososyal destek çalışmalarında yetişkin ve çocuklara aynı anda, eşit kalitede ve eşit öncelikli hizmet sağlama ilkesi geçerlidir. Çocuklara veya yetişkinlere öncelik verilmesi gibi bir ilke söz konusu değildir. Burada kritik olan durum, her grubun ihtiyaçlarına ve gelişimsel özelliklerin uygun psikososyal desteğin zamanında sunulabilmesidir. Bu gerekçeyle E seçeneğindeki ifade doğru bir ifade değildir.

Yanıt Açıklaması: Acil durum yönetimi; “potansiyel tehlikeli durumlarda var olan belirsizliklerin en aza indirgenmesi ve kamu güvenliğinin en üst düzeye çıkartılması süreci” olarak tanımlanmaktadır. Acil durum yönetimi kavramsallaştırmasının bu noktada yöneldiği temel amaç, bir felakete ilişkin olarak; “bir felaketin yaşam döngüsünü”, afet öncesi, afet anı ve sonrasını; ona hazırlıklı olmak, yanıt vermek, iyileştirme ve etkilerini en aza indirgeme gibi birtakım strateji ve taktiklerin uygulanması yoluyla acil durumların veya felaketlerin maliyetlerinin sınırlandırılması oluşturmaktadır. Doğru yanıt C'dir.

Yanıt Açıklaması: UNICEF’e göre 2017 yılı, çatışma ve kuşatılmış bölgelerde yaşamak zorunda kalan çocuklar açısından en ağır olumsuz etkilerin yaşandığı yıllardan biri olmuştur. O¨rneğin, Suriye’deki çatışmalardan yaklaşık 5 milyon çocuk etkilenmiş- tir. Bu çocuklar, evleri, okulları, hastaneler ve oyun alanları gibi güvenli olması gereken yerlerde şiddete maruz kalmaktadırlar. Suriyeli çocukların 2.6 mil- yonu mülteci olarak ya da güvenlik arayışı içinde yaşamını sürdürmeye çalışmaktadır. U¨lke genelin- de 1.75 milyon çocuğun okula devam edemediği, yalnızca 2018 yılının ilk iki ayında 1,000 Suriyeli çocuğun şiddet eylemleri sırasında yaralandığı ya da öldürüldüğü rapor edilmiştir. C¸ocukların uzun süreli çatışmaların hedefi ol- duğu bir diğer bölge Afrika’dır. Demokratik Kongo Cumhuriyeti’nin Kasai bölgesinde, yalnızca 1 yıl- da bir milyon çocuk yerinden edilmiş ve 400’den fazla okula kasıtlı saldırı düzenlenmiştir. Nijerya ve Kamerun’da, 135 çocuk intihar bombacısı ola- rak kullanılmıştır ve bu sayı bir yıl öncesine göre beş kat daha fazladır. Güney Sudan’da, 2013›ten beri yaklaşık 19.000 çocuk zorla askere alınmıştır. Güney Sudan’daki çatışmalarda, bir yıldan kısa bir süre içinde 490.000 çocuk yerinden edilmiştir.

Yanıt Açıklaması: Yaşanan zorluklara bağlı olarak, yas, alkol ve madde kötüye kullanımı, çökkünlük, yoğun kaygı, stres tepkileri gibi belirtiler görülebilir. Herkesin bu etkileri hangi düzeyde yaşayacaklarını kesin olarak bilmek çoğu zaman mümkün olmamakla birlikte bazı kişilerin risk gruplarında olabileceği belirtilmektedir. Doğru yanıt D seçeneğidir.