Afet Psikolojisi ve Sosyolojisi

Yanıt Açıklaması: • Afetler, meydana geldikleri toplum ya da onun alt kesimlerinde geçici olarak-kısa ya da uzun süreli olabilir- normal işleyişi (statükoyu) bozmaktadırlar. • Afetler, meydana geldikleri toplum ya da onun alt kesimlerinde fiziksel ve ekonomik alanlarda ve toplum üyelerinin yaşam durumlarında önemli sorunlara (ölüm, yaralanma gibi) yol açmaktadırlar. • Afetler, afet öncesinde kendi kendine yetebil me kapasitesine sahip olan toplumun ya da onun alt kesimlerinin belirli bir süre dışarıya bağımlı hâle gelmesine neden olmaktadır. • Afetler, afet öncesi ile kıyaslandığında toplu mun farklı kesimleri için yeni fırsatlar, daha iyi koşulları beraberinde getirebilmektedir. Doğru yanıt E seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Genellikle kriz anlarında ortaya çıkan ve arkadaş, aile gibi tanıdık ve yakın sosyal çevre ya da hiçbir bağlantısı olmayan farklı sosyal kesimler tarafından sağlanan yardımları ifade eden sosyal destek, afet topluluğunun üyelerini daha dirençli, öz güvenleri yüksek kişiler hâline getirmektedir. Afet topluluklarına yönelik her türlü yardım (ayni ve nakdi yardımların yanı sıra psikolojik destek gibi) bu kapsamda ele alınmaktadır.

Yanıt Açıklaması: Stres belirtilerinde azalma olmayan ya da artış gözlenen veya risk grubuna giren çocuk ve ergenlere yönelik klinik değerlendirmenin afetleri izleyen ilk bir ay içerisinde  yapılması önerilmektedir. Doğru cevap D’dir.

Yanıt Açıklaması: Sosyal sermaye, diğerleri ile ilişki kurabilme, kişileri örgütleyebilme yeteneğini kapsayan bir kavramdır ve bu yetenek özellik, kadının toplumsal cinsiyet rolleri ile organik ilişki içinde bulunmaktadır.

Yanıt Açıklaması: Afetlerin, tehlikelerin bir anlamda afet risklerinin olumsuz etkilerini minimum düzeye düşürmek ve olumlu etkilerini (fırsatlar penceresinde olduğu gibi) mümkün olan üst seviyelere taşımak amacını taşıyan afet yönetimi, afet ve toplumsal cinsiyet tartışmalarında önemli bir yere sahiptir. Özellikle kadının kamusal alanda görünürlüğünün az olması yani stratejik ihtiyaçlarının yeteri kadar sağlanamaması gerçeği afet yönetimi ile ilgili farklı inisiyatifler tarafından uzun bir süre fark edilmemiş ve bu nedenle sorunun çözümü için gerekli adımların atılmasında oldukça geç kalınmıştır.

Yanıt Açıklaması: İnsanın yaşamında karşılaştığı farklı durumlar ile başa çıkmada gücünün yetmeyeceğine ve bunun sonrasında ilahi olana teslim olması “kadercilik” olarak tanımlanabilir. Doğru yanıt B seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Sağlık, tarım, hayvancılık, enerji ve imalât sanayi gibi sektörler afetlerin birincil olarak etkilediği, iktisadi ve toplumsal yaşamın sürdürülebilirliği açısından hayati öneme sahip sektörlerdir. Afet sırasında zarar gördüğünde öncelikle toplumsal yaşamı tehdit edecek sağlık ve enerji sektörleri, afet planlama ve koordinasyonu konusunda ivedilikle değerlendirilmesi ve afet öncesi planlamada öncelikli olarak ele alınması gereken sektörlerdir.

Yanıt Açıklaması: Travma ile mücadele etmek için toplumların geliştirdiği kültürel kökenli yanıtlar arasında tüm toplum tarafından paylaşılan yeni uğraşların/ yeni sembollerin geliştirilmesi, k ültürel normların afet sonrasında değiştiril mesi/yozlaştırılması ve nesilden nesile aktarma yer almaktadır. Doğru yanıt C seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Enarson (2009), riskin insan yaşamının önemli bir parçası olduğunu belirtirken, risk ile karşı karşıya gelme durumundan insanların temel eğiliminin hayatta kalmaya çalışmak olduğunu ifade etmektedir.

Yanıt Açıklaması: Tüm tehlikeler yaklaşımı doğal afetlerin, insan eliyle ortaya çıkmış biyolojik ya da teknolojik tehditlerin, bizi, ailemizi, evimizi, işimizi ve içinde yaşadığımız topluluk ve toplumu etkileyebilmesi anlamında kullanılan bir terimdir.

Yanıt Açıklaması: Afet sonrasında intihar eğilimlerinin azaldığına yönelik tartışmalar da afet çalışmalarında karşımıza çıkmaktadır. Bu eğilimin arkasında, özellikle “kaderci” anlayış ve pratiğin önemli bir etkisi bulunmaktadır. Afetlerin dinsel nedenler ile ilişkilendirilmesi, kişileri daha güçlü kılmakta ve bu durum intihar eğiliminin oluşmasına engel olmaktadır.

Yanıt Açıklaması: Afet ve sosyal değişme ilişkisi bağlamında, afet öncesi kırılganlığı arttıran unsurlar; yoksulluk, sağlıksız yaşam, çalışma koşulları, sağlık hizmetlerinden yeteri kadar yararlanamama, eğitim ve siyasal haklardan mahrum olma olarak sıralanabilir.

Yanıt Açıklaması: Depresyon afet sonrası görülebilen psikolojik etkiler arasında yer almaktadır. Diğer şıklarda yer alanlar ise doğrudan ya da dolaylı olarak afetin fiziksel etkileridir. Doğru yanıt E'dir.

Yanıt Açıklaması: Afet kalkınma yaklaşımına göre afetlerin sektörel, toplumsal ve bölgesel boyutları söz konusudur.

Yanıt Açıklaması: Afet sonrasında kadın ve kızların sıklıkla kar- şılaştıkları olumsuz durumlara insan kaçakçılığı, şiddet, tecavüz, ensest ve bunun neticesindeki istenilmeyen hamilelik, cinsel hastalıklar, psikolojik travmalar örnek olarak verilebilir.

Yanıt Açıklaması: Mochizuki ve Chang (2017)'e göre afet sonrası iyileşme faaliyetlerini etkileyen üç tür faktör söz konusudur. Bunlar: Eylem, Kapasite, Konteks/bağlamdır.

Yanıt Açıklaması: Birleşmiş Milletler İnsani Gelişme Raporu (2014)'na göre yoksullar ve toplumdan dışlanmış kayıt dışı çalışanlar ekonomik şoklar ve sağlık şoklarına karşı daha fazla kırılgandırlar.

Yanıt Açıklaması: Sağlık, ruhen, bedenen ve sosyal olarak iyi olma halidir. Diğer bir ifade ile sağlıklı olmanın üç temel unsuru bulunmaktadır: Bedensel özellikler, psikolojik nitelikler ve sosyal, siyasal, ekonomik ve kültürel koşullar.

Yanıt Açıklaması: Kadın ve kızları dışlayan onları erkekler ile karşılaştırıldığında ötekileştiren, ikincil konuma atan sosyal koşullar bu sosyal grubun afet ile karşılaşmasında etkisini daha da arttırmaktadır. Özellikle gelişmekte olan ülkelerde bu durum oldukça belirgindir. Bu ülkelerde meydana gelen afetlerde hayatını kaybeden nüfus içinde kadın ve kızların oranının fazlalığı bu durumun bir kanıtı olarak kabul edilebilir. Sosyalizasyon süreci içinde kız ve erkek çocuklarına uygun görülen davranış biçimleri (kızların koşmasına, ağaçlara tırmanmasına, yüzmesine izin vermeyen kültürler gibi), kadın ve kızların bu becerilerden yoksun olmasına neden olarak, sel, deprem gibi doğal afetler sırasında hayatta kalma şanslarını düşürmektedir.

Yanıt Açıklaması: Doğru cevap E dir. Özgüven kaybı travmatik bir olayın ardındaki ilk iki gün ile dört hafta (APA, 2010) arasında görülebilen akut stres tepkilerden değil, genel olarak Afet sonrası görülebilecek tepkilerden birisidir.