Afet Psikolojisi ve Sosyolojisi

Yanıt Açıklaması: Afetlerden sonra ruh sağlığı sorunları olarak en çok travma sonrası stres bozukluğu, depresyon, komplike yas, madde kullanımında artış gibi sorunlar görülmektedir. Bununla birlikte, son yıllarda yapılan araştırmalarda travma sonrası gelişim (TSG) olarak adlandırılan bir sonuç da bildirilmektedir. TSG, afetin olumsuz etkileri ile başa çıkma süreci sonunda afetzedelerde meydana gelen olumlu dönüşümlerdir. Bu çerçevede, kişi yaşama bakışında daha olumlu olup, yaşam önceliklerini değiştirebilir; sevdiklerine ve insanlara karşı daha toleranslı olmaya başlayabilir; yaşamın kıymetini anlayabilir ve kendi gücünü fark edebilir. Doğru cevap C’dir.

Yanıt Açıklaması: Travmatik bir olayın ardındaki ilk iki gün ile dört hafta arasında görülebilen akut stres tepkileri aşağıdaki şekilde özetlenebilir: • Dikkati toplamada zorlanma • Geçmişi göre artmış sinirlilik hâli • İçine kapanıp hiç konuşmama veya sürekli olayla ilgili konuşma, detayları tekrar tekrar anlatma • Gerginlik, yorgunluk, uyuma güçlüğü • Ani irkilme ve tedirginlikler • Baş ağrısı, bulantı • Fiziksel ve psikolojik rahatsızlıklarda artış • İş, evlilik, aile ve arkadaş ilişkilerinde sorunlar • Huzursuzluk, güvensizlik, insanlardan uzaklaşma, aşırı yargılayıcı ve suçlayıcı olma • Her şeyi kontrol altında tutma isteği Doğru yanıt E seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Toplumda/bireylerde risk farkındalığı yaratabilmek, onları bu davranışları yapmak için motive etmek, niyet oluşturmalarını sağlamak ne yapacaklarını ve nasıl yapacaklarını bilmeleri, bunları yapabilmek için kaynaklarının olması ve kendilerinin bunu yapabileceklerine inanmaları, yani öz-yeterlik inancının güçlü olması gerekmektedir. risk algısı en etkin şekilde nasıl geliştirilebilir, risk algısından davranışa giden faktörler nelerdir gibi sorulara psikoloji biliminin kuram ve bulguları ile cevaplar bulunabilir. Bu bakımdan hazırlıklı olma konusu çok farklı disiplin ile birlikte psikolojinin de çalışma alanıdır. Doğru yanıt E'dir.

Yanıt Açıklaması: Afet Sosyolojisi Literatürü Açısından Dört Önemli Boyut: • Afetlere ilişkin mitler • Afet araştırma yöntemleri • Afet teorileri • Afet çalışmalarında sosyal eleştiri boyutu

Yanıt Açıklaması: Travmatik oyun, çocuğun yaşadığı travmatik olayı tekrar tekrar canlandırdığı oyunlardır. Travmatik olay, çocuk için yeni, beklenmedik ve dehşet verici bir olay olduğu için, çocuğun bu olayı bilişsel ya da duygusal olarak işlemleyebilmesi zor olmaktadır. Bu işlemlemeyi yapabilmek için de çocuk, günlük rutinin bir parçası olan oyunları kullanabilmektedir.Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Psikososyal hizmetlerin koordinasyonunda meydana gelen sorunların giderilmesi amacıyla 2006 yılında Türk Kızılayı, Türk Psikologlar Derneği, Sosyal Hizmet Uzmanları Derneği, Türkiye Psikiyatri Derneği, Çocuk ve Gençlik Ruh Sağlığı Derneği ve Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Derneği bir protokol hazırlamış ve “Afetlerde Psikososyal Hizmetler Birliği” (APHB) oluşturulmuştur. Bu birliğin amacı afet durumlarında güç birliği yapabilmek ve koordinasyon içinde hizmet verebilmektir.  Doğru cevap D’dir.

Yanıt Açıklaması: Afet psikolojisi alanında yürütülen araştırmalarda çok çeşitli yöntemler kullanılmaktadır. Ancak, afetlerin tanımları gereği nispeten ani olarak ortaya çıkmaları, araştırmacılar için yürütecekleri çalışmaları daha önceden planlama olanaklarını kısıtlamakta ve bazı zorluklar yaratabilmektedir. Bu zorluklar temel olarak üç alt başlıkta incelenebilir: • Zamanlama • Araştırma evreninin belirlenmesi • Genellenebilirlik Zamanlama ile ilgili araştırmalarda ortaya çıkan temel sorun afetlerin gerçekleştikleri zamanın sıklıkla öngörülemez olmasından ileri gelmektedir. Araştırmalarda, afetin bir süreç olması nedeniyle, afetin etkisinin başlangıç ve bitiş noktalarını belirlemek güç olmaktadır. Ayrıca, afetler çoğunlukla öngörülemeyen olaylardır. Bu nedenle, araştırmacıların hızlıca afet bölgesine ulaşabilmeleri ve çalışmalarını titiz şekilde planlamaları mümkün olamayabilmektedir. Özellikle afet sonrası müdahaleler hakkında yapılan araştırmalarda iyileşmenin doğal bir seyir olabileceği da göz önünde bulundurulmalı ve afetten sonraki zaman diliminde afet yaşayanların ihtiyaçlarının farklılaşabileceğini akılda tutmak önemlidir. Dolayısıyla araştırmaların değişik zaman dilimlerinde, boylamasına veri toplanarak yürütülmesi daha yararlı olabilir. Ancak, pratik zorluklardan dolayı genellikle araştırma verileri bir kez belli bir zaman diliminde toplanmaktadır. Zamanlama konusunda bir başka zorluk ise, araştırmalar için etik izin alma konusudur. Doğru cevap A seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Gerileme (regresyon), çocuğun ağır ve yoğun bir duyguyla ya da yeni durumla baş edemediğinde, içinde bulunduğu gelişimsel dönemden daha önceki bir döneme ait davranışlar sergilemeye başlamasıdır.

Yanıt Açıklaması: Drabek'e göre afet sosyolojisi alanındaki konuların derinliği ve çeşitliliği dikkate alınarak söz konusu çalışmaların literatüre katkıları göz önünde bulundurulduğunda dört önemli boyut ön plana çıkmaktadır: Bunlar, Afetlere yönelik toplumsal mitlerin deşifre edilmesi, afet sosyolojisinin afet araştırmalarına yönelik yöntemsel tasarımlara katkısı, afet çalışmalarına kuramsal katkılar ve afet çalışmalarında sosyal eleştiri boyutudur. Doğru yanıt D'dir.

Yanıt Açıklaması: 1972-1981 yılları arasında üç etkileyici çalışma (Gleser, Green ve Wignet, 1981; Lacey, 1972; Terr, 1979) yayımlanmış ve bunlar, yoğun stres içeren afetler sonrasında çocukların 2 ila 4 yıl süresince psikolojik etkiler gösterebileceğini ortaya koymuştur.Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Eyleme geçmeden önce, PİY uygulayacak kişinin hazırlanarak, mevcut durum, hizmetler ve sorunlar hakkında bilgi toplaması da özellikle önemlidir. PİY uygulayacak kişi aşağıdaki aşamaları takip ederek bilgi toplayabilir: -Hazırlan -İzle -Dinle -Bağlantı kur Doğru yanıt B seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Duygusal Tepkiler: Araştırmalar, travmatik yaşantıların gerek olay anında gerekse olay sonrasında yüksek düzeyde olumsuz duygular ortaya çıkardığına işaret etmektedir.Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: Doğru cevap B dir. Hint Okyanusu’nda meydana gelen tsunami 2004’te , Katrina Kasırgası (ABD) ve Pakistan Depremi 2005’te, Japonya Tohoku deprem ve tsunami felaketi 2011, Marmara Depremiyse 1999 gerçekleşmiştir.

Yanıt Açıklaması: III- İyimser olma IV- Deneyime açık olma

Yanıt Açıklaması: UNICEF’in 2017 yılına ilişkin raporları, insan eliyle gerçekleşen afetlerin çocuklar üzerindeki yıkıcı etkilerini açıkça ortaya koymaktadır. UNICEF’e göre 2017 yılı, çatışma ve kuşatılmış bölgelerde yaşamak zorunda kalan çocuklar açısından en ağır olumsuz etkilerin yaşandığı yıllardan biri olmuştur.Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: Travma sonrası stres bozukluğu

Yanıt Açıklaması: Psikolojik ilk yardım eylem ilkeleri; 0) Hazırlan: • Kriz olayı hakkında bilgi edinin. • Mevcut hizmetler ve destekler hakkında bilgi edinin. • Emniyet ve güvenlik problemleri hakkında bilgi edinin. 1) İzle: • Güvenliği kontrol edin. • Acil temel ihtiyaçları olan kişileri kontrol edin. • Ciddi stres tepkileri gösteren insanları kontrol edin. 2) Dinle: • Desteğe ihtiyacı olabilecek insanlara yaklaşın. • İnsanların ihtiyaç ve kaygılarını sorun. • İnsanları dinleyin ve sakinleşmelerine yardımcı olun. 3) Bağlantı kur : • İnsanların temel ihtiyaçlarını bildirmelerine ve hizmetlere ulaşmalarına yardım edin. • Problemleriyle baş etmelerine yardım edin. • Bilgi verin. • İnsanların sevdikleriyle bağlantı kurmasına ve sosyal destek sağlamasına yardım edin.

Yanıt Açıklaması: Drabek (2005)e göre afet sosyolojisi alanındaki konuların derinliği ve çeşitliliği dikkate alınarak söz konusu çalışmaların literatüre katkıları göz önünde bulundurulduğunda dört önemli boyut ön plana çıkmaktadır. Bunlar: Afetlere ilişkin mitler Afet araştırma yöntemleri Afet teorileri Afet çalışmalarında sosyal eleştiri boyutudur.

Yanıt Açıklaması: Drabek (2005)in literatür araştırmalarına dayanarak yaptığı değerlendirmeye göre, afetlerin “temel nedenleri” üzerine yapılan, afetlerin öncesindeki hazırlık ve afetlerin yaratacağı tahribatı azaltmaya yönelik çalışmaların sayısı, afet sonrası yapılan çalışmaların sayısı ile karşılaştırıldığında oldukça yetersiz kalmaktadır. Drabek (2005)e göre, afet öncesi hazırlıklara yönelik olarak Quarantelli (1984), afetlerin yaratabileceği tahribatları azaltmaya yönelik olarak Drabek ve diğerleri (1983) ve afetlerin “temel nedenleri” üzerine değerlendirmeler için Enarson ve diğerleri (2003)nin çalışmaları önem taşımaktadır.

Yanıt Açıklaması: Doğru cevap B dir. TSG'in değişim döneminde stresli, travmatik yaşam olayları arasında yer alan afetler sonrasında, zorluklarla başa çıkma sonucunda, bazı bireylerde olumlu değişimler oluşmaktadır.