Afet Psikolojisi ve Sosyolojisi

Yanıt Açıklaması: Telefon tabanlı Araştırmalar: Telefon tabanlı araştırmalar, büyük araştırma evrenlerine hızlıca ulaşmaya olanak sağlaması açısından önemlidir. Resmî kurumlardan alınan listeler (örneğin, afette hayatını kaybedenlerin yakınları) kullanılabileceği gibi, rastgele aranan telefon numaraları yoluyla da olası katılımcılara ulaşmak mümkün olmaktadır. Afet bölgelerine ulaşım sorunları nedeni ile kolaylık sağlayan bu yöntem uygulanırken afet bölgelerinde telefona erişim kısıtlılıkları gibi konular kısıtlılık yaratabilmektedir. Dolayısıyla, afet araştırmalarında telefon aracılığıyla katılımcılara ulaşmadaki önemli konulardan biri, bu yöntemin katılımcı seçmeden ziyade telefon numarası seçme üzerine kurgulanmış olmasıdır. Doğru cevap C seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Kreps ve ekip arkadaşları, kasırga, fırtına ve benzeri felaketler sırasında verilen tepkilerin, toplumsal yapı örüntüleri olarak sergiledikleri modelleri belgelemek amacıyla yüzlerce DRC mülakatını kodlamışlardır. Onların yapısal örüntü kodları dört temel anahtar analitik niteliği yansıtmaktadır. Bunlar; alanlar, görevler, aktiviteler, insani ve materyal kaynaklardır.

Yanıt Açıklaması: Türkiye’de afetler sonrası afetzedelere psikososyal destek sağlamak amacı ile yürütülen uygulamalar çok büyük yıkıcı etkileri olan 1999 Marmara ve Düzce-Kaynaşlı depremleri sonrası daha belirgin olarak başlamıştır. Bu tarihten önce afetzedelere destek verilmekle birlikte özellikle sistemli ve hem fiziksel hem de psikolojik ihtiyaçlara cevap veren programların önemi belirgin bir şekilde görülmemekteydi. 1999 depremleri sonrası alanda çok sayıda kamu kuruluşu ve sivil toplum örgütü psikososyal destek faaliyetleri yürütmüştür. Doğru cevap B seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Türkiye’de afetlerin sosyolojik bir problem olarak ele alınmasının tarihi çok yenidir; bu alanda yapılmış ilk sosyolojik çalışmalar ancak 1990’lı yılların sonlarına uzan-maktadır. 1999 Marmara Depremi afet araştırmalarının içeriği ve yönelimi açısından da bir dönüm noktası oluşturmuştur. Bu deprem bir yandan, afetleri sonuçları toplumsal olan ‘doğal’ bir olgu olarak inceleme eğilimine sahip fen bilimcilerin aksine, afetin kendisine toplumsal bir olgu olarak yaklaşan sosyolojik araştırmaların yükselişine neden olmuştur. Bir yandan da afetleri devlet- sivil toplum ilişkisinin ve demokrasi sorununun bir konusu hâline getirerek yeni tartışma alanları yaratmıştır.

Yanıt Açıklaması: Akademik başarısızlık

Yanıt Açıklaması: Rutin bir doğal sürecin afet olarak nitelendirilmesi için, sosyal bir sonuç doğurması; insanlara, sosyal sistemlere ve binalara yaygın bir hasar vermesi; bireysel, sosyal ve fiziksel tahribata yol açması; genel sosyal, ekonomik ve politik aktiviteyi sekteye uğratması gereklidir. Kısacası, doğal riskler, bireylere, binalara, sosyal, ekonomik ve politik yaşama zarar verdiğinde bir doğal afetle karşı karşıya kalınmaktadır.

Yanıt Açıklaması: Afet sonrası destek uygulamaları bazı durumlarda “ikinci bir afet” hâline gelebilir. Bireyler afet sonrasında barınma, gıda gibi konularda yardım alabilmek için bürokratik bağlar kurmak ve resmî süreçler başlatmak zorunda kalabilirler. Bu süreçlerin beraberinde getirdikleri zorluklar bir süre sonra bireylerde öfkenin ve hayal kırıklığının ortaya çıkmasına neden olabilir. Bu duyguların, afetzede destek gruplarında olduğu gibi, yapıcı kanallara aktarılması önemlidir.

Yanıt Açıklaması: Doğru cevap A dır. Gerileme davranışlar travmatik olay sonrası çocukların davranışsal ve sosyal tepkilerdendir.

Yanıt Açıklaması: 1999 Marmara ve Düzce depremleri sonrası psikososyal destek hizmetleri verilirken iki önemli zorluk yaşanmıştır. Bunlardan ilki destek sağlayan kurumlar ve kişiler arasındaki koordinasyon eksikliği ve sorunlarıdır. Koordinasyon sorununu çözmek için ülkemizde afet yönetim yapısındaki sorunlar göz önünde tutularak önemli yasal, kurumsal ve örgütsel değişikliklere gidilmiştir. Bu çerçevede, afet yönetiminde koordinasyon sorunlarını gidermek amacı ile 2009 yılında Başbakanlık’a bağlı Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı (AFAD) kurulmuştur. Doğru cevap E seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: DSM-5’te, travma sonrası stres bozukluğu dört temel belirti grubunu içerir. Bunlar; • yeniden yaşama, • kaçınma, • aşırı uyarılma ve aşırı tepki gösterme biçi minde yer alan belirgin olumsuz değişiklikler ve • düşüncelerde ve duygularda olumsuz deği şikliklerdir. Doğru yanıt A seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Türkiye’de afetlerin sosyolojik bir problem olarak ele alınmasının tarihi çokyenidir; bu alanda yapılmış ilk sosyolojik çalışmalar ancak 1990’lı yılların sonlarına uzan-maktadır. 1999 Marmara Depremi afet araştırmalarının içeriği ve yönelimi açısından da bir dönüm noktası oluşturmuştur. Bu deprem bir yandan, afetleri sonuçları toplumsal olan ‘doğal’ bir olgu olarak inceleme eğilimine sahip fen bilimcilerin aksine, afetin kendisine toplumsal bir olgu olarak yaklaşan sosyolojik araştırmaların yükselişine neden olmuştur. Doğru cevap C'dir

Yanıt Açıklaması: PİY’in “izle”, “dinle” ve “bağlantı kur” olmak üzere üç temel eylem ilkesi bulunmaktadır. Bu üç ilke, kriz durumunda uygulayıcıların nasıl davranmaları ve maruz kalan kişilere nasıl yaklaşmaları gerektiğini anlatmaktadır. “Acil temel ihtiyaçları olan kişileri kontrol edin” talimatı izle ilkesinin kapsamına girmektedir. Doğru cevap D’dir.

Yanıt Açıklaması: Psikolojik ilk yardım, afet sonrası zorluk yaşayan, desteğe ve yardıma ihtiyacı olan bireylere sunulan insani ve destekleyici müdahaleleri kapsamaktadır. Ciddi bir kriz yaşamış ve destek talep eden her yaştaki bireye uygulanabilir. Psikolojik İlk Yardım (PİY), genellikle yalnızca ruh sağlığı alanındaki uzmanların sunduğu bir destek hizmeti değildir. Hekimler ve hemşireler gibi tıp alanındaki uzmanlar, polis ve itfaiye teşkilatı personeli, okullarda görev yapan öğretmenler ve rehberler, sivil toplum kuruluşlarında görev yapan uzmanlar ve yerel yöneticiler, yardım kuruluşlarında çalışanlar ve hatta bölgede yaşayan yerel halk ve aileler de PİY konusunda eğitim alarak destek verebilir. Bu açıdan, psikolojik ya da psikiyatrik bir müdahale ya da bir psikolojik danışmanlık hizmeti değildir.

Yanıt Açıklaması: Windelband’ın bilimler sınıflamasına göre idiografik bilimler, tekil bir defalık olanı anlamaya yönelik olan bilimler olarak sınıflandırılmış ve sosyal bilimsel anlamda tarihsel tekil “olan” üzerinde yoğunlaşan bilimsel eğilim olarak dikkat çekerken, nomotetik eğilim, nomos, kural, yasa arayıcı eğilim olarak dikkat çekmektedir. Zaman-mekân koordinatları içindeki bir sosyal bilimsel anlamdaki bir “olay” ile “olayların örüntü kalıbı” olarak “olgu” arasındaki ilişkiselliğin kurulması açısından bu ayrım önem taşımaktadır.

Yanıt Açıklaması: Yaşanan travmatik olaya ilişkin, gün içinde tekrarlayıcı şekilde akla gelen ve durdurulamayan düşünce tarzına ruminasyon denir.

Yanıt Açıklaması: Afetlerin psikososyal etkileri ve uygulanan müdahalelerin etkinliğini derinlemesine anlamak amaçlı olarak kullanılan nitel çalışmalar afetzedeler için önemli temaları ortaya koyması açısından değerlidir. Bu tür çalışmalarda derinlemesine görüşmelerden elde edilen cevaplar dikkatlice incelenir ve belirlenen temalar/konular ortaya çıkar. Derinlemesine görüşmeler kullanan araştırmalarda, daha az sayıda katılımcının afetden nasıl etkilendikleri açık uçlu sorular sorularak öğrenilmektedir. Doğru yanıt B'dir.

Yanıt Açıklaması: Doğru cevap A dır. Afete maruz kalan bireyin travma sonrası stres bozukluğu afet sonrası psikososyal etkileri belirleyecek hususlardan birisi değil, afet sonrası görülebilecek sonuçlardan birisidir.

Yanıt Açıklaması: Doğru cevap C dir. Afet sonrası ilk aşama Kurtarma/kahramanlık aşamasıdır.

Yanıt Açıklaması: Doğru cevap C dir. Suçluluk ve utanç çocukların travmatik olay sonrası verdiği tepkilerden biridir.

Yanıt Açıklaması: Aşırı Uyarılma: Son belirti grubu olan aşırı uyarılma ise aşırı tetikte olma hâli, huzursuzluk, irkilme tepkisi, travmatik hatırlatıcılar karşında gösterilen artmış fizyolojik tepkisellik ve uyku zorlukları şeklinde kendisini gösterir.Doğru cevap B'dir.