Kamuda Afet ve Acil Durum Yönetimi

Yanıt Açıklaması: Waugh, Jr.’nin belirttiği aşamalardan “karşılık verme (response)” aşaması acil yardım, ikinci bir tehlike olasılığını azaltma ve koruma faaliyetlerinde meydana gelebilecek problemleri minimize etme faaliyetlerini kapsamaktadır.

Yanıt Açıklaması: Doğal afetler, insan ekolojisinin öngörülemeyen, anormal olaylarıdır ve büyük tahriplerin ana nedenidir.

Yanıt Açıklaması: Türkiye’de meydana gelen afetler ise jeolojik hareketler, depremler, toprak kaymaları, kaya düşmeleri, hububat ve orman yangınları, su baskınları, çığ düşmeleri şeklinde sıralanabilir. Türkiye’nin coğrafi konumu nedeniyle sismik deniz dalgaları (tsunamies) ve volkanik faaliyetler hiç görülmemekte, kasırgalar (hurricanes), hortumlar (tornadoes) ve kuraklık (drought) kriz ortamı oluşturacak boyutlarda görülmemektedir. Doğru cevap E seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Afetler, kendi içerisinde birden fazla ayrıma tabi tutulmuş olmakla birlikte genel olarak doğal afetler ve insan kaynaklı/ doğal olmayan afetler olarak sınıflandırılmaktadırlar. Doğal afet türleri literatürde pek çok yazar tarafından sıralanmıştır. Bunlar; depremler, seller, çığlar, hortumlar, kasırgalar, toprak kaymaları, volkanik faaliyetler, sismik deniz dalgaları,kuraklık şeklinde sıralanabilir. Doğal afetlerin yanı sıra literatürde yer verilen insan kaynaklı afetler insan hatasından kaynaklanan büyük çaplı kazaları, savaşları, terör olaylarını, kimyasal ve nükleer kazaları nitelemek için kullanılmaktadır.

Yanıt Açıklaması: Afet faktörünü bünyesine entegre etmiş bir fiziki planlama aşağıdaki hedefleri planlama amaçları olarak kabul edecektir (Cezayirli, 1994: 39). Potansiyel afet tehlikesinin önlenmesi ya da azaltılması; Afet etkilerinin azaltılması; Ana afete bağlı olarak meydana gelen yangın, patlama, toprak kayması gibi ikincil afetlerin önlenmesi; Afet sonrası hızlı ve etkin kurtarma ve iyileştirme çalışmalarının kolaylaştırılması; Afet sonrası yeniden yerleşme ve yapılanma faaliyetlerinin kolaylaştırılması. Dopru cevap A seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Depremlerin Genel Karakteristikleri Kestirilememe - Ne zaman meydana geleceği bilinmez Anilik - Ani ölüm, yaralanma ve tahriplere yol açar Kontrol edilememe - Şiddetli etkileri azaltılamaz Kuvvetlilik - Çok geniş bir alanda çok büyük tahribat yapar Anlaşılmazlık - Nedeni görülmez, sadece etkileri görülür Umulmadık devamlılık - Artçı şoklar bireyleri sürekli tetikte durmaya zorlar Topyekün kapsayıcılık - Bireylerin bütün duyularını kuşatır

Yanıt Açıklaması: a. İnsan toplulukları ve insan yerleşmeleri üzerinde kayıplar meydana getirir; şaşkınlık, panik, şok, yaralanma, sakatlanma ve ölümlere neden olur; bulaşıcı ve salgın hastalıklara yol açar; b. İnsan faaliyetlerini bozup kesintiye uğratarak yerleşme birimini etkiler; sosyal altyapıyı (binalar ile elektrik, ısınma, su, kanalizasyon, taşıma ve haberleşme sistemlerini) tahrip eder; c. Devletin bölgeye yönelik planladığı uzun vadeli yatırımları geciktirir; d. Afetlerin bireyler ve toplumlar üzerindeki etkilerinin sona ermesi günler, aylar hatta kimi zaman yıllar alabilmektedir. Söz konusu etkiler fiziksel, psikolojik ve/veya sosyal nitelikli olabilmektedir; e. Belirli bir bölgede afet meydana geldiğinde “çözüm” genellikle bölgenin kendi imkanları ile bulunamamakta, ancak bölge dışından gelmektedir; f. Çoğu afet olayı - özellikle sınırlı kaynak ve yetersiz profesyonel elemana sahip az gelişmiş ülkeler açısından - ülkenin öz kaynaklarıyla başa çıkabilmesi için gerekli bilgi, kaynak ve ekipmana sahip olamadığı; ancak uluslar arası işbirliği ile üstesinden gelebildiği global tehlike özelliği taşımaktadır ; g. Afetler ile nüfus artışı arasında paralellik vardır; h. Azgelişmiş ülkelerde afetlerin yol açtığı can ve mal kayıpları gelişmiş ülkelerden daha fazla olmaktadır. Değişik ulusal gelir düzeyine sahip ülkelerde meydana gelen depremlerde uğranan can kaybı ile kişi başına düşen yıllık gelir arasındaki ilişkiyi incelendiğinde yıllık ulusal gelirin ekonomik ve sosyal bir gösterge olma özelliğine ek olarak, ülkelerin dünya teknolojisindeki yenilikleri izleme, uygulama, hatta üretme suretiyle bunlara katkıda bulunma, yararlı bilimsel ve teknik bulguları seçme, benimseme ve uygulamaya aktarmada yeterince çabuk davranma, insan hayatının görece değerinin yüksekliği, can ve mal kayıplarının en aza indirilmesi yolunda etkin örgütlenme, planlama ve kaynak ayırma vb. alanlardaki düzeylerini de yansıttığı görülmektedir; i. Geçmişte meydana gelen bir afet, günümüzde aynı şiddette meydana geldiğinde yol açtığı can ve mal kayıpları geçmişe oranla çok daha fazla olmaktadır. Bunun ana nedenleri geçen yıllar içinde afet riski taşıyan yerleşim birimlerinin kapsadığı alanın genişlemesi, söz konusu yerleşim birimlerindeki nüfusun sayı ve yoğunluk açısından fazlalaşması ve büyümenin olumsuz bir sonucu olarak kontrolün güçleşmesidir.

Yanıt Açıklaması: Olay yerinin ikinci değerlendirmesi, üç aşamada yapılmalıdır. Öncelikle birinci aşamada; olay yerinin güvenliği değerlendirilmelidir. Olay yeri güvenliğinden sonra değerlendirilmesi gereken ikinci aşama, olay yerinde ki kazazedelerdir. Olay yerinde kaç yaralı var, yaralanmaların derecesi, özel kurtarma gerekip-gerekmediği, müdahale için gerekli olabilecek özel donanım ve gerekli olabilecek iş gücü değerlendirilmelidir. Üçüncü aşama değerlendirmede, mevcut kaynaklar değerlendirilmelidir. “Olay yerinde kaç ambulans, kaç itfaiye, kaç müdahale personeli ya da kurtarma personeli bulunmaktadır? Bulunan mevcut kaynak olayın yönetimi için yeterli midir? Olayın stabilizasyonu için ek kaynaklar neler olabilir?” sorularına yanıt aranmalıdır. Doğru yanıt B'dir.

Yanıt Açıklaması: Seviye 3 - Ciddi Olay: Çevreye bir miktar düşük dozda radyoaktif madde salınımı gerçekleşmiştir.

Yanıt Açıklaması: Topluma yapılacak olan eğitimlerde başlıca aşağıdaki konular yer almalıdır. • Nükleer tesislerin güvenliğini sağlamak için alınan tedbirler de dahil olmak üzere acil durumlarda oluşan tehlikelere karşı alınan zarar azaltma çalışmaları, • Uyarı sistemleri, haberleşme ve iletişim yolları, • Radyasyondan korunmanın temel yolları, • Radyasyon taramaları, • Maruz kalma durumunda yapılması gerekenler, • Barınma türleri, • Kitlesel olarak yapılacak olan eylemler, • Gıda ve su güvenliği, • Başvuru ve bilgi merkezleri, • Ulaşım ve tahliye planları (Tombakoğlu, 2006: 56). Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: III. maddede verilen tatbikatlara ilişkin bilgi yanlıştır çünkü tatbikatlar planları sorgulama ve eksikleri saptamak için bir fırsat sağlar. Diğer maddelerde verilen bilgiler doğrudur. Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Antik çağ insanlarına göre afet (disaster), kötü yıldızların neden olduğu bir olaydı. Arkeolojik araştırmalar da bu bilgiyi desteklemektedir. Antik çağ insanlarının gökler ile dünyadaki afetler arasında bir bağlantı olduğuna inandıklarını gösteren bilgiler mevcuttur. Kavramın sözlük anlamı ise, “Bir gezegenin veya yıldızın istenmeyen, hoşlanılmayan görünüşü; beraberinde büyük zarar, kayıp ve tahrip getiren ani ve vahim olay” olarak açıklanmaktadır.

Yanıt Açıklaması: A şıkkı hariç diğer şıklarda verilen hedeflerin hepsi Acil durum müdahale organizasyonunun hedefleridir. " Kısıtlı olan profesyonel personeli ve kaynağı doğru kullanarak acil yardıma ihtiyacı olanlara en hızlı ve etkin hizmetin sunulmasını sağlamak " tanımlı hedef ise OYS’nin amaçlarından biridir. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Ergünay’ın belirttiğine göre ana hedefi; “... afete uğramış toplulukların haberleşme, ulaşım, su, elektrik, kanalizasyon, eğitim, uzun süreli geçici iskan, ekonomik ve sosyal faaliyetler, vb. yaşamsal aktivitelerin minimum düzeyde karşılanabilmesi için gereken tüm çalışmaları yapmak ...” (Ergünay, 1999: 12) olan “iyileştirme aşaması” afet sonrası safhasının ilk aşamasıdır. Doğru cevap E seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: “Acil durum” örnekleri dört başlık altında ele alınabilir (Gigliotti and Jason, 1991: 1 - 2) : a. Tıbbi ve Biyolojik Acil Durumlar: Büyük salgınlar-epidemik vak’alar (Grip, tifo, kolera, vs.), kitlesel yemek zehirlenmeleri, acil kan ihtiyacı, böcek istilaları bu durumlara örnek verilebilir. b. Küçük, Çabuk Kontrol Altına Alınabilir Yangınlar: Özel şahıslara ait evlerde meydana gelen münferit (tekil) yangınlar, kamu binalarında meydana gelen, binaya zarar veren fakat hizmetlerin sunumunu engellemeyen yangınlar ve potansiyel tehlike taşıyan materyallerin bulunduğu perakende satış işletmeleri ve depolarda meydana gelen yangınlar bu gruba girmektedir. c. Bomba İhbarları d. Kazalar: Endüstriyel kazalar, ciddi yaralanmaların meydana geldiği büyük zincirleme trafik kazaları, toplu taşıma araçlarında (hava, deniz, kara) meydana gelen kazalar, tehlikeli madde transportu kazaları, enerji nakil ve boru hatlarında meydana gelen kazalar gibi ulaştırma kazalarıve kimyasal kazalar (asit sızıntıları, sağlığa zararlı veya zehirli gaz ve kimyasalların çevreye yayılması, vb.) bu gruba girmektedir.

Yanıt Açıklaması: İyi bir acil durum yöneticisi ek sorumluluklardan kaçmamalıdır. II. madde hariç diğer verilen özelliklerin hepsi iyi bir acil durum yöneticisinde olması gereken özelliklerdendir. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: Afet safhaları ile ilgili ikinci ayrım; “zarar azaltma (mitigation)”, “önceden hazırlık (preparedness)”, “kurtarma ve ilk yardım(relief and first aid)”, “iyileştirme (rehabilitation)” ve “yeniden inşa (reconstruction)” safhaları şeklindeki 5’li ayrımdır.

Yanıt Açıklaması: “Afet Öncesi Safhası”nın ilk aşaması olan “Zarar Azaltma” aşaması; olası bir afet riskinin önlenmesi ya da bu mümkün değilse doğurabileceği zararların minimize edilebilmesi için gereken tüm çalışmaların gerçekleştirildiği aşamadır. Waugh, Jr.’a göre zarar azaltma aşaması; toplumun sağlık, güvenlik ve refahına yönelik olası bir afette neler yapılacağının önceden kararlaştırıldığı ve bir risk azaltma programının yürütüldüğü aşamadır

Yanıt Açıklaması: Risk kavramı kısaca, “ olasılıklara dayanan ve sonuçları kesin olmayan durumlar ” olarak tanımlanabilir. Risk, pek çok tehlikeden bireylerin zarar görmeleri anlamında düşük ya da yüksek olasılık ve bu olasılığın gerçekleşmesi halinde meydana gelebilecek zararın büyüklüğünün göstergesidir.

Yanıt Açıklaması: Günümüzde meydana gelen afetlerin genel karakteristikleri şu şekilde sıralanabilir: İnsan toplulukları ve insan yerleşmeleri üzerinde kayıplar meydana getirir; şaşkınlık, panik, şok, yaralanma, sakatlanma ve ölümlere neden olur; bulaşıcı ve salgın hastalıklara yol açar. İnsan faaliyetlerini bozup kesintiye uğratarak yerleşme birimini etkiler; sosyal altyapıyı tahrip eder. Devletin bölgeye yönelik planladığı uzun vadeli yatırımları geciktirir. Afetler ile nüfus artışı arasında paralellik vardır. Azgelişmiş ülkelerde afetlerin yol açtığı can ve mal kayıpları gelişmiş ülkelerden daha fazla olmaktadır. Geçmişte meydana gelen bir afet, günümüzde aynı şiddette meydana geldiğinde yol açtığı can ve mal kayıpları geçmişe oranla çok daha fazla olmaktadır.