Kamuda Afet ve Acil Durum Yönetimi

Yanıt Açıklaması: Acil durum yönetiminde, bir yönetim modeli olarak ABD Federal Acil Durum Yönetim Ajansı (FEMA) tarafından 1970’li yıllardan beri kullanılan ve sürekli geliştirilen “Olay Komuta Sistemi – Olay Yeri Yönetim Sistemi (OYS)” ön plana çıkmaktadır. Sistem benzer bir şekilde dünyanın birçok farklı ülkesinde de çeşitli düzeylerde kullanılmaktadır. OYS bir acil duruma yanıtta, olayı kontrol altına almak; hayat, mülkiyet ve çevredeki varlıkları korumak adına, ortak hedef için çalışan birey ve kuruluşların çabalarını koordine etmek için komuta, kontrol ve koordinasyonu kapsayan bir yönetim modelidir. OYS ilk müdahalede geçerlidir ve yapılan işin verimliliğini ve etkinliğini artırmak için bilimsel olarak kanıtlanmış ve önceki deneyimlerde sınanmış prensiplerden oluşur. Doğru yanıt C'dir.

Yanıt Açıklaması: “Doğal olmayan afetler” kapsamında savaşlar ve onların yol açtığı göçler ile kıtlık olayları da değerlendirilebilir.

Yanıt Açıklaması: Schramm’a göre, ulusal düzeyde bir “önceden hazırlık stratejisi”nin geliştirilebilmesi için önceden hazırlık sürecinin 9 ana ögesinin söz konusu stratejide yer alması gerekir: Etkilenebilirlik düzeyi, planlama, kurumsal çerçeve, iletişim sistemleri, kaynak, uyarı sistemleri, afete karşılık verme mekanizmaları, halkın afetler konusunda eğitilmesi ve tatbikatlar.

Yanıt Açıklaması: Nükleer olaylar oluşturdukları riske göre “Uluslararası Nükleer ve Radyolojik Olay Ölçeği Sistemi (INES)” ile değerlendirilirler.

Yanıt Açıklaması: Dünyadaki yanardağların bir kısmı sönmüş, bir kısmı ise aktif yanardağlardır. Dünyadaki başlıca etkin yanardağlar Etna, Kilauea, Mauna Lao, St. Helens’tir. Ülkemizdeki yanardağların tamamı sönmüş, yani asırlardır patlamayan yanardağlardır. Bu dağlar, Batı Anadolu’da Kula, Orta Anadolu’da Hasan Dağı, Erciyes,Karapınar, Göllüdağ, Acıgöl,Güneydoğu Anadolu’da Karacadağ, Doğu Anadoluda ise Süphan, Kars, Girekol, Tendürek, Nemrut ve Ağrı Dağı’dır. Ülkemizin dünya çapında ilgi gören Kapadokya bölgesi peri bacalarının oluşumunda Erciyes ve Hasan dağları aktif olmuşlardır.

Yanıt Açıklaması: “Afet Sonrası” safhası “iyileştirme (rehabilitation)” ve “yeniden inşa (reconstruction)” aşamaları olmak üzere iki başlık altında ele alınmaktadır. Doğru cevap B seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Dünyada büyük çapta ölüm ve yaralanmalara yol açan belli başlı endüstriyel afetler şunlardır. • 1947 Yılında ABD’nin Texas eyaletinin Texas City kentinde meydana gelen amonyum nitrat patlamasında 576 kişi yaşamını yitirmiştir. • 1982 Yılında Afganistan’ın Salang Pass kentinde meydana gelen patlama ve karbon monoksit sızıntısı sonucu 2.700 kişi yaşamını yitirmiştir. • 1985 Yılında İspanya’da meydana gelen zehirli işlenmiş petrol afetinde 600 kişi hayatını kaybederken, 6.000 kişi yaralanmıştır. • 1987 Yılında Filipinler’in Mindoro kentinde meydana gelen patlama ve denize dökülen petrol sonucu 3.000 kişi yaşamını yitirmiştir. • 1998 yılı Temmuz ayında Japonya’da arsenik gazı sızıntısından dolayı 5 kişi hayatını kaybederken düzinelerce yaralı hastaneleri doldurmuştur.

Yanıt Açıklaması: “İlk olarak Çin’de ortaya çıkan Akut Solunum Yetmezliği (SARS), her geçen gün onlarca kişiyi öldürmeyi sürdürüyor. Uzmanlarsa tüm çabalara rağmen çaresizlik içindeler. 2003 yılında meydana gelen ve tüm dünyada ciddi endişeye yol açan bir biyolojik afet örneği SARS salgını vakası olmuştur. SARS; (Severe Acute Respiratory Syndrome) Türkçe’ye “Şiddetli Ani Solunumsal Sendrom” ya da Ağır Akut Solunum Yetersizliği Sendromu” olarak çevrilebilen halk arasında bilinen adıyla “gizemli zatürre”, ilk defa 2003 Şubat ayı sonlarında Asya, Kuzey Amerika ve Avrupa’da görüldüğü bildirilen, ani başlayıp ağır seyreden, sebebi bilinmeyen, virüslerle oluşan 21. Yüzyılın tanıştığı ilk ağır ve bulaşıcı solunum yolları hastalığıdır.

Yanıt Açıklaması: Olay Yeri Yöneticisi, Planlama, Lojistik ve Finansman Birimlerinden oluşmaktadır. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: Herhangi bir büyük çaplı afetin yol açtığı ekonomik kayıpları şöylece özetlemek mümkündür (Deprem Sonrası Erzincan, 1996: 26): O¨lüm ve yaralanmaların yol açtığı işsizlik ve üretim kayıpları; İşyeri ve üretim tesislerinin geçici veya sürekli kapanması nedeniyle uğranılan hizmet kayıpları; Sağlık, eğitim ve diğer devlet hizmetlerinin kesilmesi veya aksaması nedeniyle uğranılan hizmet kayıpları; Tüm sektörlerde kısa veya uzun süreli işletme kayıpları nedeniyle uğranılan gelir kayıpları; Dolaylı etkilerle üretim veya can kaybının yol açtığı pazar kaybı, arzın durması ve talebin yükselmesinin yol açtığı fiyat artışları. Doğru cevap B seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Derin depremler ise, 300-700 km. derinliklerde meydana gelen depremlerdir. Bu tür depremlerin meydana geldiği bölgelere örnek olarak, Büyük Okyanusun batı kenarında yer alan Japon Çukurluğu ve Guam Çukurluğu örnek verilebilir.

Yanıt Açıklaması: Kitlesel olayın ilk değerlendirmesinde, en önemli hususlardan birisi olayın büyüklüğünün tanımlanmasıdır. Olayın büyüklüğü tanımlanırken, birtakım sorulara yanıt aranmalıdır. Bu sorular; Olay yerinde kaç kazazede var? Büyük olaylarda ilk rakamlar hep tahmini rakamlar olacaktır. Yaralanmaların şiddeti ve çeşidi nedir? Patlama yaralanması, yanıklar, büyük organ yaralanmaları vs. Kazazedeler için olay yerinde devam eden tehlikeler nelerdir? Bazen başlangıçta küçük görülen bir olay, barındırdığı ek riskler ile çok büyük sonuçlar doğurabilir. Doğru cevap E seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Güvenli ve sağlıklı tahliye için yapılması gerekenler I. III. ve IV. maddelerde doğru bir şekilde verilmiştir. II. maddede verilen bilginin güvenli ve sağlıklı tahliye yapılması ile ilgisi yoktur. II. maddedeki gereken durum olay yeri yönetiminde yazılı planların yapılmasını gerekli kılan durumlardan birine örnektir. Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: Artık, geçen yüzyılın “doğal çevreyi boyunduruk altında tutma, ondan istediği gibi yararlanma” paradigması geçerliliğini yitirmiştir. Bu paradigma yerini “doğal çevreyle barışık, çevresel sorunlara duyarlı” bir bakış açısına bırakmalıdır. Afetlere yönelik çalışmalarda dikkatleri, sadece, afetin fiziksel etkilerine yoğunlaştırmak yanlış değerlendirmelere yol açar. Bu nedenle afetler ele alınırken insan-çevre ilişkilerinden soyutlanmamalıdır.

Yanıt Açıklaması: Türkçe’ye “Acil durum” olarak çevrilebilecek olan “Emergency” kavramı sözlükte “Ani olarak ortaya çıkan güç durum, yardım veya kurtarmayı gerektiren acil durum, beklenmeyen, öngörülemeyen olaylar kombinasyonu”(REDHOUSE Sözlüğü, 1997: 310; Webster’s Dictionary, 1990: 407) olarak açıklanmaktadır. Yönetim literatüründe ise “... beklenmeyen ve öngörülmeyen olaylar ...” şeklinde tanımlanmaktadır. Doğru cevap D sseçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Nükleer teknolojilerin kullanılmaya başlandığı 1950’ li yıllardan günümüze, kullanılan teknolojinin sürekli yenilenmesine ve güvenlik önlemlerinin sürekli arttırılmasına rağmen, nükleer kazalar yaşanmış ve yaşanmaya devam etmektedir.

Yanıt Açıklaması: Olay yeri yöneticisinin acil durumlarda bazı temel sorumlulukları bulunmaktadır. Bunlar; İnsan hayatını, mal ve çevreyi korumak, Müdahale ekiplerinin güvenliğini sağlamak Olay yerindeki öncelikleri değerlendirmek, Operasyonel hedefleri belirlemek ve bir planlama yapmak, Acil çağrı merkezi ile olay yerinin sürekli iletişimini sağlamak, Personel durumunu ve donanım kaynaklarını kontrol etmek ve sürekli değerlendirmek, Olay yerine kaynakların aktarılması ve lojistiğin sağlanmasını koordine etmek, Olay yerinde bulunan tüm acil yardım ekiplerinin sorumluları ile iletişim ve koordinasyonunu sağlamak, Olay yerinde bir komuta birliği oluşturmaktır. Doğru cevap D seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Radyasyon izleme sistemlerinde, radyasyon doz değerinin on dakika süreyle 5 μSv/saat üzerine çıkması durumunda, durum kriz yönetim merkezine bildirilmelidir. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: Sosyal yaşamı alt üst edecek herhangi bir afet ortaya çıkmadan, olası can ve mal kayıplarına karşı korunma ve afetin olumsuz etkilerini en az zararla atlatma amacıyla çeşitli önlemlerin alınması gerekmektedir. Bu önlemlerin tümü afet yönetimi sürecinin ilk safhası olan “Afet Öncesi” safhasını oluşturmaktadır.

Yanıt Açıklaması: Literatürde afet safhaları farklı ayrımlara tabi tutulmaktadır. Bunlardan ilki, afet safhalarını afet öncesi, afet anı ve afet sonrası olmak üzere üçlü bir ayrıma tabi tutan görüştür. Bir diğer ayrım, afet safhalarını zarar azaltma, önceden hazırlı , kurtarma ve ilk yardım, iyileştirme ve yeniden inşa safhaları şeklindeki 5’li ayrımdır.